1-срмп. Жасұланова Гүлназ мх-11 Тақырыбы: Басқару деңгейі. Басқару обьектісі мен субьектісінің өзара байланысы
жүктеу/скачать 34,9 Kb.
|
1-4
| МОӨЖ №4. Жасұланова Гүлназ
МХ-11 Тақырыбы:Жетекшілік, көшбасшылық теориялары Көшбасшылықтың тұлғалық теориясы – Басшылар үшін белгілі жеке сапалар мен дағдылар жиынтығына тән. Көшбасшылықтың мінез-құлық теориясы – МакГрегордың «X» пен «Y» теориялары. Автосыншы, демократиялық және либералдық стильдер. Басқару стилінің екіөлшемді түсіндірмесі бар. Жағдаятты көшбасшылық теориялар: Фидлер басқаруының моделі. Херси мен Бланшардтың өмірлік цикл теориясы. Хаустың «жол-мақсат» теориясы. Врум-Йеттонның шешімдір қабылдау моделі. Жеке тұлғалық ерекшеліктер теориясы жеке қасиеттерге және жетекшінің пайда болуы және оның тиімділігі секілді қасиеттерге бағдарланған. Сонымен, жеке тұлғалық ерекшеліктер және жетекшілікті қарастырамыз. Жақсы жетекші – ол кім? Бірінші кезекте, олар бізге өзге адамдармен қоршалған болуды жақсы көретін, тәртіпті және өзіне алған міндеттемелерді орындауға қабілетті, сонымен қатар, шығармашылыққа жақын және икемді (ашық) адамдар ретінде елестейді. Қанекей осы анықтаманы сәл түзетіп көреміз. Зерттеушілер жеке басылық ерекшеліктерді зерттеу барысында экстраверсияны бөліп көрсетеді, оның бар болуы болашақтағы тиімді жетекшінің қасиеті болып саналады. Адамдармен араласқыш және үстем адамдар өздерін топта жақсы сезінеді, бұл олардың жетекші екендігін білдіреді. Алайда тиімді жетекшілер міндетті түрде билікке ұмтылмайды. Зерттеулер, өз-өзіне сенімділігі орташа жетекшілерге қарағанда, өз-өзіне аса сенімді жетекшілер аса тиімді бола қоймайтындығын айтады. Тәжірибеге адалдық және ашықтық, болашақ жетекшілерді, әсіресе тиімді жетекшіні сәйкестендіруі мүмкін. Мысалы, бір зерттеу көрсеткендей, топ менеджер өз тобының өнімділігіне жағымды ықпал етеді. Адалдық және экстраверсия жетекшілердің өзіндік тиімділігімен тығыз байланысты және адамдар үлкен ықтималдықпен өзіне сенімді адам дұрыс бағытта кетіп бара жатыр деп, оның соңынан ереді. Және жетекшілік бірінші осыдан басталады. Біз алдын мінеген, макиавеллистілік, нарциссизмдік және психопатия, Қара үштік қасиетінің ерекшеліктері туралы не айтамыз? Зерттеулер, жетекшілікке барлығы нашар ықпал етпейтіндігін көрсетті. Еуропа және АҚШ-та жүргізілген зерттеулер, Қара тараптың жеке басылық қасиеті бойынша орташа бағалар оңтайлы болғандығын, ал төмен және жоғары бағалар тиімсіз басқарумен байланысты болғандығын көрсетті. Өзін-өзі тану және өзін-өзі реттеу дағдылары, олардың қара тараптарын бақылауда ұстауға, жетекшілер үшін пайдалы болып келетіндігін атап өту қажет. Эмоциональды интеллект (EQ) – бұл тиімді жетекшікті көрсете білетін тағы бір ерекшелік болып табылады. EQ-дің негізгі құрамдас бөлігі – эмпатия. Эмпат-жетекшілер өзгелердің қажеттіліктерін сезеді, қол астындағылар не айтып жатқандығын (немесе айтпай жатқандығын) тыңдайды және өзгелердің реакциясымен есептеседі. Эмоцияларын дұрыс білдіретін және басқаратын жетекшіге, жақсы орындалған жұмысқа шынайы ұнату және ынталылық білдіре отырып, қол астындағыларға ықпал ету және жұмыскерлер орындай алмай жатқанда наразылық білдіру жеңіл болады. Мінез-құлықтық теориясы Ерекшеліктер теориясы бізге болашақ жетекшіні көруге көмектеседі, алайда олар бізге жетекшілікті түсіндіріп бере алмайды. Жетекшіні не үздік етеді, оларды не тиімді етеді? Жетекшілердің алуан түрлі мінез-құлықтар бірдей тиімді болып табылады ма? Мінез-құлық теориясы жетекшіліктің параметрлерін анықтайды. Ерекшеліктерді зерттеу жетекшілік үшін дұрыс адамдарды таңдау үшін негіздер береді. Жетекшіліктің мінез-құлықтық теориясы керісінше, адамдарды жетекші болуына көмектеседі. Жетекшіліктің аса терең мінез-құлықтық теорияларына Огайодағы State Studies жүргізілген зерттеулер барысында қол жеткізілді, ол жетекшілердің мінез-құлығының тәуелсіз аспектілерін анықтауға бағытталған болатын. Зерттеуді мыңнан аса өлшемдермен бастап, тізімді екеуге дейін түсірді: құрылымды бастамашылық ету және сыпайылық. Құрылымды бастамашылық ету – бұл, онда жетекші өзінің рөлін және қызметкерлердің мақсатқа жету жолын іздеудегі рөлін анықтай және құрылымдай алатын деңгей. Ол өзінде жұмысты, жұмыстық қарым-қатынастарды және мақсаттарды ұйымдастыру мақсатымен мінез-құлықты қамтиды. Аса жоғары құрылымды бастамашылық етуге ие жетекші – ол, соңынан ерушілерге нақты тапсырмалар беретін, өнімділіктің белгіленген стандарттарын және шекті мерзімдерін белгілейтін адам. Сыпайылық және ықылас – адамдардың қарым-қатынасы өзара сеніммен, қызметкерлердің идеяларына құрметпен қараған және олардың сезімдері ескерілген кезде сипатталады. Сыпайылықтың жоғары деңгейі қызметкерлердің жеке проблемаларына көмектеседі. Ондай жетекші жылышырайлы және қолжетімді, барлық қызметкерлерді бірдей көреді және құрметтейді, сонымен қатар, оларға қолдау көрсетеді. Біздердің көпшілігіміз ақылды басшы-ларға жұмыс істегіміз келеді. Қызметкерлерден оларды ең көп не нәрсе ынталандырады деп сұраған кезде, АҚШ-да сұрау жүргізілген қызметкерлердің пайызы сыпайылық деп жауап берген. Шындығында да, сыпайы жетекшілердің қол астындағы қызметкерлер өз жұмысына көбірек қанағаттанған және өз басшыларын көбірек сыйлайтын болып шықты. Аса жетістікті басшылар мәдени құндылықтары бір тарапты шешім қабылдауға ықпал етпейтін елдерге жақсырақ үйлеседі. Мысалы, Бразилия. Бір Бразилиялық менеджер атап өткендей: «Біз, жеке өзі шешім қабылдайтын және топты қатыстырмастан жалғыз әрекет ететін басшыларды дұрыс көрмейміз. Бұл, біздің кім екендігіміздің бір бөлігі». Сол себепті де, Бразилияда топты басқаратын АҚШ менеджері тиімді болуы үшін, өте мұқият, адамгершілікті, топқа бағдарланған болуы қажет. Керісінше, француздарда жетекшілерге бюрократикалық көзқарас басымырақ, олар адамгершілікті және мұқият болады деп күтпейді. Жоғары құрылымды бастамашылық етуші жетекші қолынан келгеннің бәрін істейді және авторитарлық шешімдер қабылдауы мүмкін. Қытай мәдениеті бір уақытта сыпайылыққа, мұқияттылыққа, менменсіздікке және жоғары өнімділікке баса көңіл аударады. Сондықтан да, қарастыру және құрылымды бастамашылық ету Қытайдағы менеджер үшін маңызды болуы мүмкін. жүктеу/скачать 34,9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|