Еңбек ақының экономикалық маңызы және қағидалары

Еңбек ақы қызметшілер мен жұмысшылардың негізгі кіріс көзі, оның көмегімен еңбек өлшеміне бақылау және тұтыну іске асырылады. Және ол экономиканы басқарудың маңызды экономикалық тетігі ретінде пайдаланылады.

Еңбек ақы категориясын әр түрлі жақтарынан және қырларынан қарастыруға болады. Жұмыс беруші үшін еңбек ақы өндірілетін өнімнің өзіндік құнына тікелей әсерін тигізетін шығын элементтерінің бірі. Жұмысшы үшін оның өзінің және отбасының қажеттіліктерін қанағаттандыратын негізгі кіріс көздерінің бірі. Сол себепті жұмыс беруші барынша еңбек ақыны аз төлеуге, ал жұмысшы көп алуға тырысады.

Еңбек ақы категориясын әлеуметтік-экономикалық қырынан қарастыруға болады. Экономикалық қырынан қарастырғанда жұмыс беруші жұмысшының жасаған жұмысының қорытындысына байланысты еңбек ақы төлей отырып, оның өндірген тауарын сату арқылы өзіне пайда табады. Әлеуметтік тұрғыдан қарастырғанда еңбек ақы жұмысшының негізгі кіріс көзі болып табылады және еңбек ақы деңгейіне байланысты оның әлеуметтік қажеттіліктері қанағаттандырылады.

Ұйымдарда еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру мыналарды қамтиды:

1. 
   еңбек ақы жағдайын (нормасын) бекіту
   
2. 
   еңбек шығындарының нормасын бекіту (жұмысшының еңбек міндеттерін)
   
3. 
   еңбек ақы жүйесін анықтау.
   
4. 
   еңбек ақы төлеуді ұйымдастыруға байланысты өзгерістерді енгізу тәртібі
   

Нарықтық қатынастар жағдайында еңбек ақы мәселесіне байланысты кәсіпорын саясатына мына факторлар әсер етеді:

1. 
   Кәсіпорынның қаржылық жағдайы
   
2. 
   Аймақтағы жұмыссыздықтың деңгейі
   
3. 
   Еңбекақыны мемлекеттік реттеу деңгейі
   
4. 
   Бәсекелестер төлеп отырған еңбек ақы деңгейі
   
5. 
   Өмір сүру құнының деңгейі
   
6. 
   Кәсіподақ және жұмыс берушілер
   

• 
  Шығындалған еңбектің саны мен сапасын және ұжым жұмысының нәтижелерін объективті бейнелейтін мөлшерде жұмыскерлерді марапаттау;
  
• 
  әрқилы меншік формасы негізінде әрекет ететін кәсіпорындар мен ұйымдарға еңбек ақы мәселесі жөнінде барынша дербестік ұсыну;
  
• 
  минимальды еңбек ақы мөлшерін мемлекеттік реттеу.