Еңбек ақының тарифтік емес жүйесінің маңызы

Еңбек ақыны ұйымдастырудың тарифсіз жүйесіне келесі негізгі белгілер тән:

• 
  жұмыскердің еңбек ақы деңгейінің ұжымдық нәтижелер бойынша есептелетін еңбек ақы қорынан тәуелділігі;
  
• 
  әрбір жұмыскерге он біліктілік деңгейін кешенді сипаттайтын және алдыңғы еңбек қызметі туралы мәліметтер бойынша жалпы еңбек нәтижесіне оның үлесін анықтайтын тұрақты немесе салыстырмалы тұрақты коэффициенттер беру (базалық КТУ);
  
• 
  әрбір жұмыскерге он біліктілік деңгейінің бағасын толықтыратын ағымдағы КТУ беру.
  

ЗП_і=ФОТ_кхК^ку_іхКТУ_іхТ_і\суммаК^ку_іхКТУ_іхТ_і

Мұндағы, ФОТ_к – жұмыскерлер арасында бөлінетін ұжымның еңбек ақы қоры, К^ку_і – жұмыскерге еңбек ұжымымен берілген біліктілік деңгей коэффициенті, баллдар, бірлік үлесі; КТУ_і – і-ші жұмыскердің ағымдағы жұмыс нәтижелеріне еңбек қатысу коэффициенті; Т_і – і-ші жұмыскермен өтелген жұмыс уақытының саны; n – еңбек ақы қорын бөлуде қатысатын жұмыскерлер саны.

Тарифсіз жүйе қатарына келісімшарттық жүйені жатқызуға болады, мұнда жұмыс беруші жұмыскерді жалдай отырып, онымен белгілі жұмыс үшін ақының нақтылы сомасымен келіседі.

Қызметкерлердің еңбек ақысы оларға штаттық кесте бойынша бекітілген окладпен және сыйақының әрекет етуші жүйесіне сәйкес іске асырылады. Өзінің сипаты бойынша ол мерзімді-сыйақылы жүйеге ұқсас, айырмашылығы тарифтік ставканың орнына айлық немесе жылдық оклад қолданылады.

Жұмыс жасайтындардың барлық категориясына жалақы төлеудің негізгі көзі еңбек ақы қоры болып табылады. Еңбек ақы қорының жоспарлы шамасы әрқилы тәсілдермен анықталуы мүмкін.

1. Тура есеп әдісі:

ФОТ = Ч_сп х ЗП_ср,

Мұндағы, Ч_сп – жұмыс жасайтындардың орташа тізімдік жоспарлы саны; ЗП_ср – жоспарлы кезеңдегі бір жұмыскердің орташа жалақысы.

Берілген әдістің көмегімен еңбек ақының жалпы қоры жұмыскерлер санынан да және тұтастай кәсіпорын бойынша олардың жалақысынан да шыға отырып есептелуі мүмкін.

2. Нормативті есеп әдісі:

ФОТ = Q х Н_зп,

Мұндағы, Q – жоспарлы кезеңде шығарылатын өнімнің жалпы көлемі; Н_зп – 1тенге шығарылатын өнімге жалақы нормативі.