10. Нормативтерге сай меню құрастырып, 1 кестені толтыр.
Тамақтану мерзімі
|
Тағам атау
лары
|
Масса, г
|
Алынған өнімдегі
мөлшерлері, г
|
Құнарлығы, ккал
|
ақуыз
|
май
|
көмірсу
|
Таңғы ас
Түскі ас
Кешкі ас
|
Каша овсяная
Клюква
Нан
Салат из морской капусты
Кедр жаңғақтары
Тост с куриной грудкой
Күріш
Сиыр еті
|
250
20
40
150
15
120
100
150
|
7,50
0,1
4
7,2
9,5
23,6
4
25,8
|
4,25
0
0,9
12,7
9,2
4,4
0,3
16,8
|
37,5
1,2
11
0
1,9
1,6
11,1
0
|
220
5,2
58
172,5
124
213
100
274
|
Барлығы
|
|
845
|
81,7
|
48,55
|
64,3
|
1166,7
|
13.Кесте толтыру «Тағамдық заттардың биологиялық құндылығына қарай топталуы»
Топ
|
Тамақтық заттар түрі
|
Биологиялық құндылығы
|
1
|
Сүт және сүт тағамдары
|
Аса бағалы жануар текті майлар
|
2
|
Ет, балық, жұмыртқа
|
Жануар текті ақуыздар
|
3
|
Қант, нан және қамырдан жасалған тағамдық заттар
|
Энергия, дәрумендер, минералдық заттар, өсімдік текті ақуыз
|
4
|
Бұршақтар, жаңғақтар
|
Аса бағалы өсімдік текті ақуыздар
|
5
|
Майлар
|
Майлар мен дәрумендер
|
6
|
Көкөністер мен көкөніс шырындары
|
Су және дәрумен, минералдық тұздар мен целлюлоза
|
7
|
Жемістер мен жеміс шырындары
|
Фруктоза, бояғыш заттар, жеміс қышқылдары, жеміс қанттары, дәрумендер, минералдық тұздар
|
11.Тәуліктік рационды құрастыру
Тамақтану мерзімі
|
Тағам атаулары
|
Масса, г
|
Алынған өнімдегі
мөлшерлері, г
|
Құнарлығы, ккал
|
ақуыз
|
май
|
көмірсу
|
Таңғы ас
|
Жұмыртқа және манная каша
|
100
200
|
34,9
|
13,6
|
147,1
|
847,3
|
Түскі ас
|
Сиыр еті,гречка,нан
|
200
400 25
|
85,475
|
30,375
|
246,625
|
1649,5
|
Кешкі ас
|
Ірімшік және 1стакан какао
|
100
125
|
44,5
|
43,25
|
51,25
|
796,275
|
Барлығы
|
|
|
171,875
|
94,225
|
453,575
|
3448,875
|
14.Ас қорыту жүйесінің инфекциялары
Аурудың түрі
|
Негізгі белгілері
|
Таралу жолдары
|
Алдын алу шаралары
|
Эшерихиоз
|
Диарея, құсу, іштің құрысу ауруы, метеоризм.Дене қызуы 37-38°С дейін көтеріліп, бірнеше күнге созылады.
|
Ауыз арқылы жұқтырған сүт өнімдері,көкеністер,жемістер,аз дәрежеде ет өнімдері арқылы.Инфекция азық-түлік жолынан басқа,сумен және тұрмыстық байланыс арқылы таралуы мүмкін.Балалар әдетте ересектер арқылы жұқтырады.Балалар топтарында инфекция ластанған ойыншықтар,күтім жасау құралдары және қызметкерлердің қолдары арқылы таралады.
|
Алдын алу тұрғысынан эшерихиоздың басқа ішек инфекцияларынан айырмашылығы жоқ. Жеке алдын алу шаралары гигиеналық әдеттерді дамытуға және сақтауға, оларды балаларға сіңіруге дейін төмендейді. Тұрғын үйдің тазалығына, тағамды, әсіресе сүт және ет тағамдарын, кондитерлік кремдерді, қайнатылған көкөністерді дайындау және сақтау ережелеріне тиісті назар аудару керек. Инфекция қаупін азайту шарттарының бірі тоңазытқышты дезинфекциялау құралдарымен үнемі жуу болып табылады.
|
Бактериялық гастроэнтерит
|
Жүрек айнуы және құсу,тәбетті жоғалту,іштегі ауырсыну,іштегі түйіну,нәжісте қан болуы.
|
Ауру тамақ, су, адамнан адамға, кейде зооноздық жолмен де жұғуы мүмкін.
|
- Әрқашан етті мұқият пісіріңіз, тіпті органикалық көкөністерді де дұрыс жуыңыз.
- Кішкентай балалармен саяхаттаған кезде тек бөтелкедегі суды ішіңіз және туристік мейрамханаларда тамақтаныңыз. Базарлар мен көшелердегі дүңгіршектерден сатып алынған тағамдарды жеуге болмайды.
- Балалардың гастроэнтеритпен ауыратын науқастармен байланыста болмауын қадағалаңыз.
Ішек инфекциясының алдын алу үшін кез келген тағамды дайындаған кезде гигиеналық ережелерді сақтау керек.
|
Энтерит
|
Тамақ ішкеннен кейін бірден дефекацияға өткір ұмтылумен нәжістің бұзылуы,іштің кебуі мен гүрілі,құсу,жоғары дене температурасы 39 градусқа дейін,іштегі тұрақты ауырсыну,сусыздану белгілергі:құрғақ ауыз,түкті тіл.
|
-алиментарлы немесе тағамдық(дизентерия,АТИ,сальмонеллез)
-Су арқылы (тырысқақ,дизентерия және т.б)
-Контактілі-тұрмыстық (дизентерия,сальмонеллез және т.б)
|
1.Теңгерімді диета
2.Өнімдерді мұқият өңдеу
3.Жеке гигиена ережелерін сақтау
4.Дәрі-дәрмектерді тек дәрігер тағайындағандай қабылдау
5.Жасырын аурулар мен патологияларды анықтау үшін мамандардың уақытылы өтуі.
|
Энтеровирусты инфекция
|
Интоксикация,қызба,құрсақ катаральдық белгілер,полиморфты бөртпе.
|
-алиментарлы
-ауа-тамшы арқылы
-тұрмыстық-контактілі
-вертикальді
|
Энтеровирусты инфекция жалпы қарсы қауіпсіздік індетінің халық жөнімен қоршаған ортаны ластағаны кәріз қалдықтарын,сарқынды суды бейтараптандыру үшін санитарлық-гигиеналық талаптардың сақталуын,азық-түлік қамтамасыз ету бақылауға шаралар жатады
|
Дизентерия
|
Температураның көтерілуі,бас ауыруы,қалтырау,қан қысымының төмендеуы
|
Дизентерия адамнан тек тамақ арқылы, нәжіспен ластанған су арқылы, сонымен қатар жанасу арқылы жұғады. Дизентерия инфекциясының қоздырғышының көзі пациенттер, сондай-ақ шигеллаларды нәжіспен сыртқы ортаға шығаратын бактерия тасымалдаушылар болып табылады. Дизентериямен ауыратын науқастар аурудың басталуынан бастап жұқпалы болады.
|
Санитарлық-гигиеналық нормаларды сақтау
Науқас клиникалық сауығып кеткеннен кейін 3 күннен ерте емес бактериологиялық талдау нәтижесімен ауруханадан шығарылады.
|
Іш сүзегі
|
-Жоғары температура
-Бас ауыруы
-Асқазанның ауыруы
-іш қату немесе диарея
|
Фекальды-пероральді таралу жолы.
Іш сүзегі бактериялары ауру адамнан басқаларға фекальды-оральды жол арқылы таралуы мүмкін.
Бұл дегеніміз, сальмонелла тифі нәжіспен немесе ауру адамдардың зәрімен өтеді. Егер сіз іш сүзегімен ауырған және дәретханадан кейін мұқият жуылмаған адам тамақтанатын болсаңыз, сіз оны жұқтыра аласыз.
Іш сүзегі пайда болған дамушы елдерде адамдардың көпшілігі ластанған суды ішіп жұқтырады. Бұл бактериялар сонымен бірге ластанған тамақ арқылы және жұқтырған адаммен тікелей байланыс арқылы таралуы мүмкін.
|
Іш сүзегін болдырмау үшін су мен тағамның ластануына жол бермеңіз. Жеке гигиена мен санитария ережелерін сақтаңыз. Әжетхана жасап, пайдаланыңыз. Оны судан алыс жерге орналастырыңыз.
Сүзек көбіне су тасқынынан немесе басқа да апатты жағдайлардан кейін пайда болады, мұндай жағдайларда тазалыққа айырықша мән берген жен. Өзіңіз ішетін судың тазалығына көз жеткізгенде ғана пайдаланыңыз. Сіздің ауылда сүзек шыға қалған жағдайда барлық ауыз су қайнатылуға тиіс. Су мен тағамның ластану себептерін анықтаңыз.
Сүзекпен ауыратын адам жеке бөлмеде жатып, бөлек ыдыстан тамақтануға тиіс Оның үлкен дәретін жағып жіберу немесе терең етіп көміп тастау керек. Мұндай науқаспен әр қатысқан сайын қолыңызды мұқият жуыңыз.
Көп адамдар тәуір болғаннан кейін де бұл ауруды балаларға таратуы мүмкін. Сондықтан сүзекпен ауырған әрбір адам жеке гигиена ережелерін қатаң сақтауға және дәмханаларда немесе басқа да қоғамдық тамақтану кәсіпорындарында жұмыс істемеуге тиіс Кейде сүзекті таратушыны ампициллинмен емдеп жазуға болады.
|
12)Есеп: қол басы мен арқа бұлшық еті күшінің көрсеткіштерін анықтап нормамен салыстырыңыз.. Дене салмағы 50 кг, қол басының динамометриясы-45 кг, арқаның күші-130 кг.
Жауабы:
1)Қол басы күшінің көрсеткіші:
Р-дене салмағы(кг)
d- қол басының динамометриясы
P=50кг, d=45кг
ҚКК= d*100% / P= 45кг*100% / 50кг=90%.
Норма: қыз балаларда 40-50%, ер балаларда 60-70%.
2)Арқа бұлшық еті күшінің көрсеткіші:
S-арқаның күші(кг)
P-дене салмағы(кг)
S=130 кг
P=50 кг
АК= S/P=130/50= 2,6.
Норма: ер балаларда-2,5, қыз балаларда- 1-1,5.
Қорытынды, қол басы мен арқа бұлшық еті күші көрсеткішін анықтадым. ҚКК анықтау үшін, оның формуласын пайдаланамыз. Нәтижесінде 90% шықты. Ол қыз балалар үшін де, ер балалар үшін де нормаға сай емес. Себебі, норма қыз 40-50%, ер 60-70%. Ал, АК анықтау үшін оның формуласын пайдаланамыз. Ол үшін арқаның күші мен дене салмағын пайдаланамыз. Нәтижесінде, АК=2,6-ға тең болды. Норма ер балалар үшін 2,5, қыз балалар үшін 1-1,5.Яғни, ер балалар үшін де, қыз балалар үшін де нормаға сай емес.
Корректуралық кестесінің көмегімен қыртыстағы тежелуді зерттеу
№
|
Таңдалған әріп
|
30 сек ішінде табылған әріптер саны
(М)
|
Мәтінде кездесетін әріптер саны
(N)
|
Барлық қателіктер саны. (n)
|
30 сек аралығында қарастырылған жалпы әріптер саны
(S)
|
1
|
а
|
28
|
28
|
0
|
223
|
2
|
н
|
20
|
20
|
0
|
188
|
3
|
е
|
20
|
20
|
0
|
169
|
4
|
с
|
26
|
26
|
0
|
201
|
5
|
в
|
28
|
28
|
0
|
313
|
Тапсырманың орындалуының нақты коэффиценті (А); ойлау өнімділігінің коэффициенті (Р); ақпаратты қабылдау көлемі Q, бит; ақпаратты өңдеу жылдамдығы, бит/с;зейіннің тұрақтылығы
Жауап:Анфимовтың корректуралық кестесінің көмегімен қыртыстағы тежелуді зерттеу белгілі бір әріптің немесе әріптер жиынтығының өшіруімен жүргізіледі. Шартсыз тітркендіргіш ретінде белгілі бір әріптің түрі болып табылады, ал шартты реакция осы әріптің өшіру қимылы болып саналады. Анфимовтың корректуралық кестесінің әр жолындағы әріпті өшіре отырып, солдан оңға қарайды. Әр 30 сек сайын кестенің қаралған бөлігі нүктемен белгіленеді. Осылай бес рет қайталанады.
А = М / N,
М- сызылған әріптер саны,
N – көрсетілген мәтіндегі сызуды қажет ететін жалпы әріптер саны.
Мұнда барлық А- ларды жеке-жеке есептеп, орташа көрсеткішін алу керек.
Достарыңызбен бөлісу: |
