№1 зертханалық жұмыс Жер рельефін горизонтальдармен
Вертикаль бұрыштарды немесе сызықтардың көлбеу бұрыштарын өлшеу
жүктеу/скачать 2,89 Mb.
|
геодезический практикум каз. (1)
| 5.1 Вертикаль бұрыштарды немесе сызықтардың көлбеу бұрыштарын өлшеу
Вертикаль бұрыш анықталатын нүктеге келтірілген дүрбінің көру осі мен горизонталь жазықтықтан құралған ν көлбеу бұрышы болып табылады. Көлбеу бұрыштарын өлшеуді жергілікті жер сызықтарының горизонталь проекцияларын анықтау үшін орындайды. Вертикаль бұрыштарды өлшеу теодолит дүрбісінің айналу осіне бекітілген вертикаль дөңгелектің көмегімен жүргізіледі (21-сурет). Вертикаль дөңгелек лимбі 1 дүрбімен 6 қатты байланысқан, оның үстіне лимбтің нольдік диаметрі КК' түтігінің көру осіне параллель. Вертикаль бұрышты өлшеу кезінде лимб жылжымайтын алидадаға 3 қатысты түтікпен бірге айналады. Теодолиттің вертикаль дөңгелегінің цифрлануына байланысты, 0-1800 бағыты тіктеуіш сызығына сәйкес келген кезде - зениттік бұрыштарды және 0-1800 бағыты горизонталь болғанда сызықтың көлбеу бұрыштарын ( Н) өлшеуге болады (21-сурет). Отандық аспаптарда цифрлау екінші сұлба бойынша жасалған, сондықтан сызықтардың көлбеу бұрыштарын немесе практикада аталғандай вертикаль бұрыштарды өлшейді. Көлбеу бұрыштарын өлшеу горизонталь бұрыштарды өлшеумен бір мезгілде жүргізіледі. Көлбеу бұрыштарын Н нүктелер координаталарын және жеке нүктелер арасындағы биікайырымды тригонометрлік нивелирлеу тәсілімен есептеу кезінде теодолит жүрісінің d қабырғасының горизонталь салынуын анықтау үшін өлшейді. Көздеу сызықтарының көлбеу Н бұрыштарын вертикаль дөңгелектің екі күйінде өлшейді, осыған орай өлшемдер алу кезінде цилиндр деңгейлеуіштің үлбіреуігі ортасында болуы қажет. МО (нольдің орны) тұрақтылығы өлшеу дұрыстығын растайды. 21-сурет – Вертикаль дөңгелектің құрылысы Вертикаль дөңгелек лимбін цифрлау бағытына байланысты көлбеу бұрышын келесі формулалалр бойынша есептейді: – вертикаль дөңгелегі сағат тілінің жүрісіне қарсы айналдыра цифрланған теодолиттер (Т5, ТЗО, 2Т30М теодолиттер) үшін көлбеу бұрышын есептеу кезінде мына формулаларды қолданады: , (40) мұнда . Есептеулер кезінде 900 кіші СД немесе ОД өлшемдеріне 3600 қосу қажет. – вертикаль дөңгелекті нольден бастап екі жағына секторлық цифрлау кезінде – сағат тілінің жүрісімен және жүрісіне қарсы, яғни 2Т5, Т15, 2ТЗО теодолиттер үшін және басқа көлбеу бұрышын мына формулалардың бірімен есептейді: , (41) мұнда . Вертикаль дөңгелегі цилиндр деңгейлеуішпен жабдықталған теодолиттер үшін бұрышын өлшеуді бастар алдында осы деңгейлеуіш үлбіреуігін ортасына шығару керек. № 6 зертханалық жұмыс – Теодолиттік түсірілім кезінде камеральдық жұмыстар жүктеу/скачать 2,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|