1 Зертханалық жұмыс кирхгоф және ом заңдары бойынша тұРАҚты тоқТЫҢ тармақталған сызықты электр тізбегін зерттеу

Диаграмма тұрғызуға арналған ескерту

жүктеу/скачать 0,82 Mb.

бет	3/15
Дата	25.05.2022
өлшемі	0,82 Mb.
	#144973

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 15

Байланысты:
Электротехниканың теориялық негіздері. Зертханалық жұмыс бойынша әдістемелік нұсқау

Диаграмма тұрғызуға арналған ескерту:

пассивті элементтегі токтың бағыты потенциалдардың айырымына байланысты, яғни ток жоғарғы потенциалдан төменгі потенциалға қарай жүреді;
активті элементте потенциал «секіріп» өседі. Өсуі немесе төмендеуі ЭҚК- тің шамасына және айналыс бағытына байланысты. Бағыттас болса өседі, керісінше төмендейді.

Тізбектің бөлігінде өзгеретін потенциалдардың шамасы формулалар ретінде 1.1-кестеде көрсетілген.
1.1-кесте

Тізбек бөлігі	Потенциалдың өзгерісі
	φ_в >φ_а φ_в= φ_а+Е
	φ_а >φ_в φ_а= φ_в+Е φ_в= φ_а-Е
	φ_а >φ_в φ_в= φ_а-IR
	φ_в >φ_а φ_в= φ_а+IR
	φ_в= φ_а+Е-IR

Потенциалдық диаграмманың қасиеті:
Кез келген кедергінің потенциалын, екі түйіннің арасындағы кернеуді және тармақтардағы токтарды есептеуге лайықты екенін көрсетеді.
Мысалы: Тармақталған тізбектің сыртқы контурының потенциалдық диаграммасын сызу,(1.6 сурет).

1.6 сурет

φ_а= 0

φ_в= φ_a+E₁
φ_c= φ_b-I₁R₁
φ_d= φ_c+I₂R₂
φ_a=φ_d-E₂

Дайындық жұмысына тапсырма

1.2.1 ЭҚК-тер мен кедергілердің мәндері белгілі деп есептеп,келтірілген тізбектегі токтарды табу үшін Кирхгофтың заңдары бойынша теңдеулер жазыңдар.
1.2.2 ЭҚК-тер мен токтардың мәндерін пайдаланып, есептелген кедергілердің шамасы бойынша сыртқы контурдың потенциалдарын есептеп, диаграммасын сызыңыз.
1.3 Тәжірибелік жұмысқа тапсырма және оның орындау тәртібі
1.3.1 Тәжірибе УИЛС және УЛК ТОЕ стенділерінде орындалады. Стендпен, қорек көздерімен және оларды қосып- ажырататын аспаптармен танысыңыз.
1.3.2 7-суретте көрсетілген тізбекті жинаңыздар.Кернеулерді, токтарды, қуаттарды өлшеу үшін коннектордың каналдарын тізбекке қосыңыздар.
1.3.3 УЛК ТОЕ стендісінде қорек көзі ретінде тұрақты кернеулер блогындагы екі кернеу көзі алынады. Оның бірі сан мәні 15 В-ке тең кернеу берсе, екіншісінің кернеуі реттелмелі (Е=5÷15 В).
1.3.4 Тармақтардағы токтар мен кернеулерді өлшеу үшін қолдану керек виртуалды аспаптарды V₀мен А₁.
1.3.5 Тізбекке кернеу беріп, ЭҚК-терді және тармақтардың токтары мен сыртқы өнбой бойынша көрсетілген нүктелердің потенциалдарын өлшеңіз. Өлшенген шамаларын 2 және 3 кестелерге жазыңыз.

1.7 сурет
1.2 кесте

E₁,B	E₂,B	I₁,mA	I₂,mA	I₃,mA	U_R1,B	U_R2,B	U_R3,B	U_R4,B	U_R5,B

φ,B	φ₁,B	φ₂,B	φ₃,B	φ₄,B	φ₅,B	φ₆,B	φ₁,B
φ_өлшен.	0
φ_есепт.	0

1.4 Бақылау сұрақтары:
1. Тізбектегі түйін, тармақ және контур дегеніміз не?
2. Тәуелсіз контурлардың санын қалай анықтайды?
3. Қандай тізбектерге қолданамыз Ом заңын?
4. Кирхгофтың I заңы қантай заңдылықты тағайындайды? Өрнегін жазып, түсіндіріңіз.
5. Кирхгофтың II заңы қандай заңдылықты тағайындайды? Өрнегін жазып, түсіндіріңіз.
6. Потнециалдық диаграмма деген не және ол не үшін түрғызылады?

№2 Зертханалық жұмыс

СЫЗЫҚТЫҚ ЭЛЕКТР ТІЗБЕКТЕРІН БЕТТЕСТІРУ ӘДІСІМЕН ЗЕРТТЕУ
Жұмыстың мақсаты:

Сызықты электр тізбектерінің негізгі қасиеттерін тәжірибе арқылы зертеу.
Беттестіру әдісін қолданып, тізбектерді шешуді үйрену.

Қысқаша мағлұматтар.

Күрделі сызықты электр тізбектеріндегі токтармен кернеулерді есептеу үшін беттестіру әдісін қолдануға болады.
Ол әдістің негізінде қорек көздерінің токтарының тәуелсіздігі көрсетілген. Сызықты электр тізбектерінің элементтеріндегі токтар мен кернеулер қорек көздері тудыратын жекеше токтар мен кернеулердің қабаттасуын нәтиже ретінде белгілейді.
Оны дәлелдеу үшін беттестіру әдісімен:
а ) сызықты тізбекте бір ЭҚК-ті қалтырып қалғандарын тізбектен алып тастау керек, мұнда тармақтардағы токтармен кернеулер жекеше токтар мен кернеулер болып есептелінеді;
б) сол сияқты қалған ЭҚК-тар өздерінің жекеше токтар мен кернеулерін беру тиісті;
в) жекеше токтар мен кернеулерін пайдаланып тізбектерді шешу әдісі беттестіру әдісі деп аталады. Тізбектегі негізгі токтар мен кернеулер жекеше токтар мен кернеулердің алгебралық қосындысына тең.
Мұнда, егер қарастырылып отырған тармақта жекеше токтар немесе жекеше кернеулер қарама-қарсы бағытта болса, онда сан мәні ұлкен шамадан сан мәні кіші шама шегеріледі де, ұлкен шаманың бағыты қойылады, ал бағыттас болса, онда олар қосылады.
Мысалы, берілген сызықты тізбектің (1-сурет) тармақтарындағы негізгі токтарды есептеу үшін тізбекті екі қарапайым тізбекке бөліп жіберу керек.

2.1 сурет

Беттестіру әдісімен негізгі токтарды келесі формулар арқылы есептеуге болады:
I₁=I₁^/-I₁^//
I₂=I₂^//-I₂^/
I₃=I₃^/+I₃^//
Мұнда I₁^/, I₁^//, I₂^/, I₂^//, I₃^/, I₃^// –жекеше токтар.
Қуаттар балансы
Тізбектегі қорек көзіннің қуаты деп басқа түрлі энергияның электр энергиясына түрлендіру жылдамдылығын айтамыз:

Қабылдағыштардың қуаты – электр энергиясын басқа түрлі энергияға түрлендіру жылдамдылығы деп есептеуге келеді:

Кез келген электр тізбекте энергиялардың балансы – қуаттар балансы арқылы зерттелінеді.

жүктеу/скачать 0,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 15