СИНУСОИДАЛЫ ТОКТЫҢ ТАРМАҚТАЛМАҒАН ТІЗБЕГІН ЗЕРТТЕУ. КЕРНЕУЛЕР РЕЗОНАНСЫ
Жұмыстың мақсаты: Тізбектей жалғанған резистивті, индуктивті орауыш пен сыйымдылықты элементтерден тұратын синусоидалы ток тізбегін зерттеу. Тәжірибеден алынған мәліметтер бойынша ток пен кернеудің векторлық диаграммасын тұрғызып (сызып) үйрену. Қарастырылған тізбекте кернеулерді резонанстық күйге келтіру және резонанстық құбылыстарды талдау.
4.1 ҚЫСҚАША ІЛІМИ МАҒЛҰМАТТАР
Электр тізбегінде индуктивті орауыш пен сыйымдылық тізбектей жалғанған кезде (1-сурет) кернеу резонансы пайда болады, егер кернеу мен токтың фазалық бұрыштары тең болса.
1-сурет
Осы тізбекке Кирхгофтың екінші заңын қолданып теңдеу құрып, тізбектің толық кедергісін есептеуге болады:
, (1)
мұнда , ал , яғни
(2)
Реактивтік элементтердің кедергілері және өлшемдерінің ара қатынасының тәуелділігі үш түрлі жағдайда болуы мүмкін:
, демек . Осы режимге 2а-суреттегі векторлық диаграмма сәйкес келеді.
, - кернеулер резонансы (2б-сурет).
, демек . Бұл жағдайда векторлық диаграмма 2с-суретте көрсетілген.
Кернеулер резонансы кезінде (1) және тізбектің толық кедергісі (1) , ал ток пен кернеудің ығысу бұрышы (2).
2-сурет
Резонанстық жиілік кезінде , ал реактивтік кедергілері .
Бұл кедергі тізбектің сипаттамалық немесе толқындық кедергісі деп аталады.
Кернеулер резонансы кезінде тізбектегі ток күрт өседі: , егер
Индуктивтілік және сыйымдылық элементтерінің кернеуі сәйкесінше өседі, яғни кернеудің шамасы қорек көзінен бірнеше есе артып кетуіне мүмкіндігі бар (мына шарт бойынша ). Кернеудің күшеюінің коэффициенті реактивті элементтерде контурдың сапалығына тең « »:
Тізбектелген резонанстық контурдың жиіліктік сипаттамасының , , , , , , графиктері 3-суретте көрсетілген.
Резонансқа дейінгі аймақта арқылы тізбек сыйымдылықпен сипатталады, резонанс кезінде ( ) – активті, ал резонанстан кейін болғанда индуктивті сипаттама ретінде талданады.
Шекараның жиілік аралығының тогы өткізу жолағы деп аталады. Салыстырмалы өткізу жолағы тізбектің өшуі деп аталады: .
Контурдың сапалылығының ара қатынасы тізбектің өшуімен байланысты .
3-сурет
Достарыңызбен бөлісу: |
