Атасы Балқожа би Орынбор қаласындағы қазақ балаларына арналып ашылған мектепке оқуға береді.
1857-1859 жылдар
Балқожа бидің хатшысы болады да, аздан кейін Орынбор облысының басқармасына тілмаштық қызмет атқарады.
1860-шы жылы
Алтынсаринге облыстық басқарма бекінісінде (Торғайда) қазақ балалары үшін бастауыш мектеп ашуды тапсырады. Сонымен бірге оны осы мектепке орыс тілінің мұғалімі етіп белгілейді.
1864-ші жылы 8-ші қаңтар
Торғай қаласында қазақ балаларына арналған бастауыш мектеп салтанатты түрде ашылды. Сол мектепке 14 бала жазылды.
1868-1874-ші жылдар
Орынбор генерал-губернаторының арнайы тапсыруы бойынша төрт рет Торғайдың уездік судьясы болды.
1879-шы жылы
Торғай облысы бойынша орыс-қазақ училищелерінің бірінші дәрежелі инспекторы болып тағайындалды. Осы қызметте 10 жыл тұрды.
1880-ші жылы
Ы.Алтынсариннің идеясымен Орынбор, Торғай қалаларында ер балаларға ағаш ұсталығын, ал қыз балаларға киім тігу үлгілерін үйрететін қолөнер және ауыл шаруашылық мектептері ашылды.
1889-шы жылы 17-шілдеде
Қостанай қаласынан 3 шақырым жердегі Тобыл өзенінің бойында, «Инспектор» көлінің жағасында өз үйінде, 48 жасында өкпесіне суық тиіп қайтыс болды.
І топ
Ыбырай қай жылы дүниеге келді?
(1841 жыл 20 қазан)
2. Балқожа би кім?
(Атасы)
3. Қай жылы мектепке қабылданады?
(1850 жылы)
4. Ыбырайдың арман еткен мектебі қай қалада, қай жылы ашылды?
(Торғай,1864ж)
5. Кімге жолдаған хатында 14 қазақ баласын оқытуға аш қасқырдай кіріскенін баяндайды?
(Н.И.Ильминский)
6. Оның қандай шығармалары бар?
( « Кел, балалар, оқылық», « Өзен», «Өнер білім бар жұрттар» т.б.)
7. Қай жылы Омбыда тұңғыш мұғалімдер мектебі ашылды?
(1881 ж)
Зымыран сұрақтар:
ІІ топ
Ыбырай қай жерде дүниеге келген?
(Қостанай обл, Алтынсарин ауд)
2. «Қазақ хрестоматиясы» қай жылы, қай жерде басылып шықты?
(1879 жылы Орынборда)
3. Ғалым, профессор В.В.Григорьевпен қай жылы, қай жерде танысады?
(1859 жылы Орынборда)
4. Қай жылы Торғай облысы мектептеріне инспектор болып тағайындалады?
(1879)
5. «Қазақ хрестоматиясын» жазудағы басты мақсаты не?
(Қазақ балаларына білім мен тәрбиенің негізгі көзі - оқулық)
6. Ыбырай мектепті қай жылы аяқтап шығады?
(1857 ж)
7.«Қазақ хрестоматиясы» деп аталатын оқулығы қай өлеңімен басталады және қай
жылы жарық көрді?.
( « Кел, балалар, оқылық»!).
Зымыран сұрақтар:
Желтоқсанның алтысы
Ы.Алтынсарин-қазақ әңгіме жанрының негізін қалаушы.
«Атымтай Жомарт» пен «Мейірімді бала» әңгімелері
Бір Аллаға сыйынып,
Бір Аллаға сыйынып,
Кел, балалар, оқылық!
Оқығанды көңілге,
Ықыласпен тоқылық!
Оқысаңдар, балалар,
Шамнан шырақ жағылар.
Тілегенің алдыңнан
Іздемей-ақ табылар.
Мағынаны тану
Әңгіме – оқиғаны баяндауға негізделген қара сөзбен жазылған көркем шығарма. Әңгімеде бас-аяғы жинақы, тиянақты бір оқиға айтылады.
Көрнекті әдебиетші ғалым Қ.Жұмалиев өзінің "ХҮІІІ- ХІХ ғасырлардағы қазақ әдебиеті" деген ғылыми – зерттеу еңбегінде педагог- жазушыға: "ХІХ ғасырда қазақ даласынан шығып, орыс, Европа мәдениетіне қолы жеткен оқымысты, халық ағартушылар дәрежесіне көтерілген әрі педагог, әрі ақын- жазушы Ыбырай Алтынсаринның өз халқының келешегі үшін істеген еңбегі зор,"- деп баға береді.
Ой ашар:
І топ “Мейірімді бала”
ІІ топ “Атымтай Жомарт”
Сөздікпен жұмыс:
Жомарт-
қайырымды
әбірет-
тағылым
жарлы-
кедей
күнәлі-
айыпты
Мәтінмен жұмыс:
Мейірімді бала
Қызы әкесіне неге ара түсті?
Патшаның үкімі дұрыс па?
Әңгімеде қандай тәрбиелік идеяны насихаттайды?
Қазіргі заманда мұндай мейірімді бала бар ма?
«Баласы әкесі үшін жауап бермейді» деген сөздің осы жерге қатысы бар ма?
«Атаның баласы болма, адамның баласы бол» деген нақыл сөздің мағынасын аш.
«Мейірім» сөзіне синоним жаз
Омоним болатын сөзді тап
Мейірімділік, адамгершілік туралы қандай мақал-мәтел білесіңдер?
Атымтай Жомарт
Мәтінде не туралы айтылған?
Атымтай Жомарттың қандай адам болғанын білдіңдер?
Жарлыша киінгенінің мәнісі неде және оған қандай себеп айтты?
Халқымыздың салт-дәстүрінде шүленгерлік деген ұғым бар, қазірде оны қалай атап жүрміз?
Қазіргі заманда қайырымдылық жасаумен айналысып жүрген қандай жандарды білесіңдер?
