11. Көпжылдық шөптердің түқым шаруашылығы
1 2
Байланысты:11. Көпжылдық шөптердің түқым шаруашылығы.Можаев d (1)
| Дакылдартүрі
|
Класс |
Негізгі |
Лрам шоптер |
Онгіш- | ||
|
Ылгалды- | ||||||
|
|
|
дақылдар- |
түкымыныц мөлшері |
тігі, % |
лыгы. % | |
|
|
|
ДЫН |
|
|
|
|
|
|
|
түқымы |
Бар- |
Онын ішінде |
|
|
|
|
|
|
лыгы. |
эиянкео |
|
|
|
|
|
|
% |
арамшөптер |
|
|
|
|
|
|
|
түқымы |
|
|
|
|
|
|
|
дана/кг |
|
|
|
|
|
|
|
коп емес |
|
|
|
Таракша, ирек- |
1 |
95 |
0,5 |
200 |
80 |
15 |
|
тісті, сібірлік |
|
|
|
|
|
|
|
еркекшөп |
г |
90 |
1,0 |
300 |
65 |
15 |
|
Қылтықсыз, |
1 |
95 |
0,6 |
2 10 |
76 |
15 |
|
тік арпабас |
2 |
90 |
1,0 |
320 |
65 |
15 |
|
Көген тамырсыз. |
|
|
|
|
|
|
|
кокшіл сүр, |
1 |
95 |
0,5 |
200 |
75 |
15 |
|
жатаган бидайык. |
2 |
90 |
1,0 |
300 |
85 |
15 |
|
талшықты |
|
|
|
|
|
|
|
рГ'Г1П'І>ИЯ |
|
|
|
|
|
|
|
Тарлау |
1 |
90 |
1,0 |
240 |
70 |
15 |
|
ҚИЯҚ |
2 |
70 |
1,5 |
320 |
60 |
15 |
|
Кодімгі |
1 |
95 |
0,5 |
200 |
75 |
15 |
|
субидайық |
2 |
90 |
1,0 |
300 |
50 |
15 |
|
Қызыл |
1 |
95 |
0,5 |
200 |
80 |
15 |
|
бетеге |
2 |
90 |
1,0 |
300 |
75 |
15 |
|
Шалгындык |
1 |
95 |
0,5 |
200 |
80 |
15 |
|
бетеге |
2 |
90 |
1,0 |
300 |
75 |
15 |
|
Бетеге |
- |
90 |
1.0 |
200 |
50 |
15 |
|
Сібірлік |
1 |
90 |
0,6 |
240 |
70 |
15 |
|
бпДіІМЫК |
2 |
80 |
1,0 |
320 |
50 |
15 |
|
Биік үй |
1 |
90 |
0,6 |
240 |
75 |
15 |
|
бидайык |
2 |
80 |
1,0 |
320 |
70 |
15 |
|
Үйбидайык |
1 |
95 |
0,6 |
240 |
so |
15 |
|
|
2 |
90 |
1,0 |
100 |
70 |
15 |
|
Шалгындык |
1 |
95 |
0,5 |
100 |
75 |
15 |
|
атқонақ |
2 |
90 |
1,0 |
600 |
65 |
15 |
|
Ақ мамық |
|
90 |
1,0 |
200 |
50 |
15 |
ЕСКЕРТУ: өте зиянкес арамшөптерге қылтықты сары қалуен, аққайран, арамшытырмақ жатады.
24-кесте
Маңызды малазыктык бцршщ тцкымдас шөптердің тццым сапасынын көрсеткіштері (МСТ19450-80)
|
Дакылдар |
Класс |
Негізгі |
Арамшептер |
Онгі |
Ылгалды- | |
|
түрі |
|
дақылдар- |
түқымының мөлшері |
ТІГІ, °'о |
лығы, % | |
|
|
|
дың |
|
|
|
|
|
|
|
түқымы |
|
|
|
|
|
|
|
|
Барлыгы, |
Оның |
|
|
|
|
|
|
% |
ішінде |
|
|
|
|
|
|
|
зиянкес |
|
|
|
|
|
|
|
арамшөп |
|
|
|
|
|
|
|
тер |
|
|
|
|
|
|
|
түкымы |
|
|
|
|
|
|
|
дана/кг |
|
|
|
|
|
|
|
кеп емес |
|
|
|
Ак. сары |
1 |
96 |
0.3 |
100 |
SO |
13 |
|
түйе |
2 |
96 |
0.8 |
200 |
65 |
13 |
|
жоңышка |
|
|
|
|
|
|
|
Егістік |
1 |
96 |
0.5 |
100 |
80 |
13 |
|
жонышка |
2 |
96 |
1.0 |
200 |
70 |
13 |
|
Сары |
1 |
96 |
0.6 |
200 |
70 |
13 |
|
жонышка |
2 |
96 |
1,0 |
300 |
65 |
13 |
|
Кмдак |
1 |
97 |
0,5 |
40 |
75 |
14 |
|
эспарцет |
2 |
97 |
1,0 |
50 |
65 |
14 |
|
Ешкі |
1 |
94 |
0.5 |
200 |
75 |
13 |
|
бұршак |
2 |
90 |
1.0 |
200 |
65 |
13 |
|
Ж.паган |
1 |
94 |
0.6 |
300 |
70 |
13 |
|
беде |
2 |
94 |
1,2 |
400 |
65 |
13 |
|
Ulam ын- |
1 |
96 |
0,5 |
100 |
75 |
13 |
|
дык |
2 |
96 |
1.0 |
200 |
65 |
13 |
|
беде |
|
|
|
|
|
|
|
Мүйііді |
1 |
94 |
0,5 |
200 |
75 |
13 |
|
лялнснсц |
2 |
94 |
1,0 |
300 |
60 |
13 |
|
Тышкан |
- |
90 |
1.0 |
200 |
50 |
14 |
|
бұршак |
|
|
|
|
|
|
|
ІІІалп.ін |
- |
90 |
1.0 |
200 |
50 |
14 |
|
дык |
|
|
|
|
|
|
|
ногатык |
|
|
|
|
|
|
|
Кәдімгі |
- |
90 |
1.5 |
200 |
50 |
13 |
|
ак кайран |
|
|
|
|
|
|
25-кесте
Алабцта тцкымдас өсімдіктер тцкымына ңоятын талаптар
|
Дақылдар |
Рүксат етілген мөлшері (төмен емес) | ||
|
|
Негізгі дақылдар түқымы, % |
Өнгіштігі |
1000 дана түқымының массасы, г |
|
Изен |
60 |
50 |
5,4 |
|
Күйреуік сораң |
60 |
50 |
1,2 |
Қуаңшылық жағдайларда шөптерді түңымға бүркемесіз әдіспен ғана себу.
Түқымның сіңіру тереңдігін үңыпты сақтау. Жабайы өсімдіктер түқымын терең сіңіруге болмайды. Түқымдардың оңтайлы сіңіру тереңдігі үсақ түқымдарға 0-0,5 см, ірі түқымдарға 1-2 см.
Арамшөптермен қарсы күрес жүргізу, өсіресе, ал-ғашқы жылы мүнда қажетті гербицидтерді қолданған жөн.
Жинау мерзімін және бастыру технологиясын сақ-тау, бүршақ түқымдастарды бөлектеп жинау - жоңышқа-ны 70-75% бүршаңңаптары қоңырланғанда, эспарцетте 50-60% қоңырланғанда, түйе жоңышқада 15-20% . Астық түқымдастарды көбінесе тікелей балуыздана пісу кезең-інде жинайды.
Жинағаннан кейін түқымдарды үкыпты тазалау қажет болса кептіру және тиісті жағдайда қоймаларда сақтау.
26-кесте
Көпжылдык шөптердіц жобалап алынган тццымга себу мөлшері
|
Шептер |
Кең таралга сепкендегі себ |
өдіспен f мөлшері |
Ікг мың дана түқым |
Түқымнын орташа массасы, г |
|
|
1 га мың. дана өнгіш түқым |
1га кг | ||
|
Жоңышқа |
2,5-3,0 |
5-6 |
543 |
1,95 |
|
қүмдак эспарцет |
2,5-3,0 |
30-38 |
67-91 |
11-15 |
|
Мүйізді лядвенец |
5,0-6,0 |
5-6 |
1052 |
0,95 |
|
Қызыл беде |
12,5-3,5 |
4-6 |
585 |
1,71 |
|
Еркекшөп |
2,5-3,5 |
5-7 |
476-540 |
1,85-2,10 |
|
Көген тамырсыз бидаіЧық |
2,5-3,0 |
7-8 |
305 |
2,85 |
|
Қылтықсыз арпабас |
3,0-3,5 |
10-11 |
286 |
3,50 |
|
Шалгындык атқонақ |
9,5-12,0 |
4-5 |
2380 |
0,42 |
|
гындык бетеге |
4,5-5,0 |
8-9 |
540 |
1,85 |
|
Сібірлік қияқ |
2,5-3,0 |
7-8 |
323 |
3010 |
27-кесте
Малазыцтыц шөптердің эр тцрлі топырактарда тццым сіціру тереңдігінің оңтайлы көрсеткіштері
(см)
|
Шөптер |
Ауыр |
Орташа |
Жеңіл |
|
Еркекшөп |
1,0 |
2,0 |
3,0 |
|
Қылтыксыз арпабас |
1,5 |
2,0 |
3,0 |
|
Көген тамырсыз бидайык |
2,0 |
3,0 |
4,0 |
|
Кызыл бетеге |
0,5 |
1,0 |
1,5 |
|
Шалғындык бетеге |
1,0 |
2,0 |
3,0 |
|
Шалғындык көдешөп |
0,5 |
1,0 |
1,5 |
|
Атконақ |
0,5 |
1,0 |
2,0 |
|
Ақ, кызғылт беде |
0,5 |
0,5 |
1,0 |
|
Жоңышка, түйежоңышка |
2,0 |
3,0 |
4,0 |
|
Эспарцет |
3,0 |
4,0 |
5,0 |
Түқымды тазалау және сақтау.
Шаруашылықтарды түқым тазалағыш машинамен қамтамасыз ету шарала-рын іске асыру кезек күттірмейтін мәселе.
Көпжылдық шөптің түңымдарын ластануына байланысты алдын ала, негізгі жөне қосымша тазалаудан өткізеді.
Комбайннан түскен үйіндіні алдын ала немесе алғашқы тазалау жүмысы ауа және тазалағыш елеуіші бар «Петкус-Вибрант«, К-521/1, «Петкус» К-522 жөне К-523, ОС-4А ж.б. машинада жүргізіледі.
Алгашқы тазалаудың негізгі мақсаты - түқымнан ірі, жеңіл және үсаң ңоспаларды (сабан, жапырақ, масақ мекені, арамшөп сабақтары, түқым бөліктері) бөліп алу болып табылады. Үйіндінің өздігінен қызып, түкымның сапасы төмендеп кетпеуі үшін бүл жүмысты түқым комбайннан түсісімен жүргізеді.
Негізгі тазалау мен түқымды іріктеу әмбебап және арнаулы түқым тазалагыш «Петкус-Супер«, К-212 және К-541 және «Петкус-Гигант» К-213, К-531, сонымен қатар К-531/1 жөне «Петкус-Селектра» К-218/1 ж.б. машинада жүргізіледі. Негізгі тазалау процесінде арамшөп түқымдары мен басқа қоспалар, үсақ семген түқымдар аластатылуға тиіс, ал толық бағалы негізгі дақылдың түқымдары таза күйінде бөлініп шығарылады.
Қосымша тазалау түқым массасында көп арамшөп түқымы қалып қойғанда жүргізіледі. Бүл жағдайда электромагнитті ЭМС-1А машинасы, ССП-1,5 жел үрлейтін үстелі, т.б. пайдаланылады.
Кез келген тазалау жүмысын жүргізгенде түқым та-залағыш машиналарды өрбір түңым партиясына лайық-тап реттеу қажет.
Ауа-елеуіш-триерлі машинаның негізгі реттелуі еле-уіштері мен щеткаларын тандап алу мен орнатуға, түқым беруге, ауа тасқынының жылдамдығына байланысты.
Алдын ала тазалау үшін жоғары және ортаңғы елеуіш-тердің дөңгелек тесікті түрлерін орнатқан дүрыс, өйткені олар ірі қоспаларын үстап ңалып, барлың түңым-дар мен үсаң ңоспаларды өткізіп жіберуге тиіс. Төменгі жағына дөңгелек немесе тесікті үзынша тесікті елеуіш-терді қояды, олар арқылы арамшөптің үсақ түқымы еленіп шығады.
Негізгі тазалауда елеуіштерді таңдап алуга ерекше көңіл бөлінеді, бүл жүмысты жүргізгенде неғүрлым көбірек арамшөп түқымы мен үсақ, семіп қалган негізгі дақыл түқымдары аластатылуға тиіс, ол үшін мүмкіндігінше елеуіштердің қолайлы тесік көлемі таң-дап алынады.
Елеуіштердің тесік көлемі түрлері зертханалың елеуіш-терде әрбір түқым партиясы (массасы) үшін анықталады.
Елеуіштердегі үйінділердің қалыңдығы да реттеледі: елеуіштің басындагы қалыңдығы 3-5 мм, ортасында -бір дөннің қабаты, ал шығар ауызда жекелеген түқым-дар болғанда дүрыс реттелген деп есептеледі.
Дүрыс реттелген операцияның бір тасқынында шаң-мен арамшөптерден үсақ түқымдар, ал екінші тасқы-нында негізгі дақылдың жеңіл, семіп қалған, басқа үсақ қоспалары үшып кетуге тиіс.
Ауа тасқынын көбейтіп және азайтып жеңіл ңоспа-лар мен семіп қалған түкымдарды аластатуға болады, ал негізгі дақылдың бағалы түқымдары сақталып қалады.
Түқым тазалағанда триерлі барабандардың айналым жылдамдығы минутына 26-35 шамасында болғанда қолайлы жүмыс режимі ңалыптасады, бүл дөнді дақыл-дарға карағанда аздау көрсеткіш, бірақ цилиндрлер түңым кабатымен асыра тиелмеуге тиіс. Барабандардың науасын бүру арқылы бір барабаннан үзын, екінші бара-баннан ңысқа коспалар бөлініп шығуын қамтамасыз ететін қолайлы режим тағайындалады.
Түңымды косымша тазалауға электромагнитті түқым тазалағыш ЭМС-1А машинасы пайдаланылады, ол бүдырлы арамшөп түқымдарын аластатады: тығыздығы бойынша бөлінетін пневматикалық іріктегіш ССП-1,5 үстелі, жел үрлейтін тазалағыш ОПС-2 колонкасы пайдаланылады.
Мал азығы түкымын тазалауда қолданылатын елеуіш-тер гуралы деректер арнаулы анықтамалар мен нүсңау-ларда келтірілген.
Осы алғашқы деректерге сүйене отырып машинаның жобалы қондырғысын жасауға болады, тазалығы бойынша кондициялы түқым алуга қол жеткізу мақсатында жүмыс процесінде елеуіштер жиынтығына өзгерістер енгізіледі.
Бақылау сүрақтары
Малазықтық шөптердің түқым шаруашылығындағы маңызы.
Маңызды малазықтық шөптердің түқым сапасына қойылатын талаптар: кондициялық түқым алудың негізгі жағдайлары.
3. Түқым шаруашылығы жүйесінің негізгі элементтері.
Қарқынды технологияларда қолданятын көпжылдық шептер түқым өнімі қалыптасуының басқару мен бағдарламалау себептері.
Негізгі кэпжылдық шөптер түрінің түқым өндірісініц қарқынды технология ерекшеліктері (алғы дақыл, себу мөлшері, себу мерзімі мен әдісі, егістікті күтіп-баптау, жинау).
6. Жабайы есімдіктер түқым жинауыныңмацызы.
жүктеу/скачать 41,65 Kb.
Достарыңызбен бөлісу:
1 2