Плазмолемманың ерекшелігі: -басқаларға қарағанда ассиметриялығы артық болып келеді. Бұл олигосахаридтердің орналасуына байланысты.
Эукариоттыларда сыртқы бетін гликокаликс қоршайды. Оны: гликопротеиндер, протегликандар, гликолипидтер құрайды. Нәтижесінде, сыртқы бетіннің үстінде олигосахаридтердің қабаты болады. Гликокаликстың құрамында гормондар мен нейромедиаторларды қабылдайтын рецепорлар болады. Гликокаликстің мөлшері- 400-500нм. Қызметі: қорғаныс, тосқауыл ретінде, рецепторлық. Жасушаларыдың гилкокаликсін зерттеу нанофармокология дамуға, органимзнің ауытқулық бұзылысын ертерек диагностикалауында ықпалын тигізеді.
Нерв талшықтарының миелинді қабықтары құрамында тұқым қуалайтын аурулар тудыратын топтар болады. Олар сфинголипидтердің алмасуы бузылса, церебральді сфинголипидоз деп аталады.
Қызметі- иондардың, қанттардың, аминқышқылдардың және басқа да зат алмасу өнімдерінің, осы заттарды белсенді тасымалдау, тіректік, керек емес затты сыртқа шығару, иондар концентрацияларының айырымын реттеу, адгезиялық.
5. Морфологиялық сипаттама және сүзгілік механизм, рецепторлық және транспорттық функциясы. Функция үрдісінде плазмалық мембрананың мембрана үсті және мембрана асты қабаттарының байланысы. 92.44% кыскашасы астнда Плазмалык мембрана. Жасушанын тоскауылдык-рецепторлык және тасымалдау жүйесі Плазмалык мембрана, немесе плазмолемма (membrana cellularis) әр түрлі мембраналардын арасында ерекше орын алады. Бұл шеткері беткейлік күрылым, ол жасушаны сыртынан шектеп кана коймайды, сонымен катар оның жасушадан тыс ортамен байланысын да камтамасыз етеді, яғни жасушаға эсер ететін барлык заттармен және стимулдармен де тікелей байланысын жүргізеді
Плазмолемма тасымалдау қызметін атқара отырып, біркатар заттардың, мысалы судың, біраз иондардың және кейбір томен молекулярлы косылыстардың, белсенсіз тасымалын жүргізеді. Баска заттар мембрана аркылы концентрация градиентіне карсы АТФ ыдыратылуынан алынған энергияны жұмсай отырып, белсенді тасымал әдісімен іске асырылады. Осылайша көптеген органикалык молекулалар канттар, амин кышкылдар тасымалданады. Бұл үдерістер иондардың тасымалымен косарлануы мүмкін, оларға нәруыз-тасымалдаушылар катысады. Биополимерлердің ірі молекулалары плазмолеммадан өтпейді. Біркатар жағдайда макромолекулалар және кейде олардың агрегаттары, көбінесе ірі Плазмолемма тасымалдау қызметін атқара отырып, біркатар заттардың, мысалы судың, біраз иондардың және кейбір томен молекулярлы косылыстардың, белсенсіз тасымалын жүргізеді. Баска заттар мембрана аркылы концентрация градиентіне карсы АТФ ыдыратылуынан алынған энергияны жұмсай отырып, белсенді тасымал әдісімен іске асырылады. Осылайша көптеген органикалык молекулалар канттар, амин кышкылдар тасымалданады. Бұл үдерістер иондардың тасымалымен косарлануы мүмкін, оларға нәруыз-тасымалдаушылар катысады. Биополимерлердің ірі молекулалары плазмолеммадан өтпейді. Біркатар жағдайда макромолекулалар және кейде олардың агрегаттары, көбінесе ірі бөліктері жасушаның ішіне эндоцитоз үдерісінін нәтижесінде түседі. Эндоцитозды формалды тұрғыдан фагоцитозға жасушаның ірі бөлшектерді, мысалы, бактериялардың немесе баска жасушалардын фрагменттерін кармауы мен жұтуы және пиноцитозга жеке молекулаларды жәие макромолекулярлык косылыстарды кармау бөледі. Жасуша 3 бөліктен:
-мембрана,
-ядро,
-цитоплазм.
Жасуша қабығын айтсақ, үш түрлі липидтер мен ақуыз молекуласының кешенінен түзеді. Қалыңдығы 6-10нм.
Құрамы:
-ақуыздар (60%),
-майлар (40%)
Гидрофобты және гидрофильді ұштары болады. Гидрофобты ұшы-су тартпайтын, гидрофильді ұшы-су тартатын құйрықтары. Сулы жерде гидрофобты құйрықтармен жақындасып, мембрананың биқабатын құрайды. Осы қасиетке байланысты бүлінген бөліктер қайтадан қалпына келеді. Яғни, біз бұдан гидрофильді суды тартады, ал гидрофобты судан сескенетін білеміз. Гидрофобты бөлігі өзінен полярлы зарядталмаған және зарядталған заттарды өткізбейді.
Биологиялық мембранынң 3 құрылымы бар екені анықталған:
-ішкі гидрофильді,
-сыртқы гидрофильді,
-ортаңғы гидрофобты.
Биологиялық мембраналар:
-плазмолемма, кариолемма және мембраналы органоидтардан тұрады.