29-билет 1.Эдафикалық факторлардың ерекшеліктерін қарастырыңыз Эдафикалық факторлар – эдафикалық факторларға топырақ және оны құраушы тау жыныстары жатады.
Өсімдіктер мен жануарлар үшін топырақтың физикалық (механикалық құрамы, ылғалдылығы, аэрациясы) және химиялық (сутегі иондары, қоректік заттардың құрамы, тұздылығы, қышқылдығы т.б.) қасиеттерінің маңызы зор.
Топырақ - өсімдіктердің бекінетін ортасы, кейбір өсімдіктер топыраққа бекінбей тіршілік етеді. Мысалы, су өсімдіктері, эпифиттер мен эпифиллдер, сапрофиттер мен паразиттер.
Шөл және шөлейт аймақтарда топырақ құмды болғандықтан, субстрат жылжымалы болады. Мұндай жағдайға өсімдіктер әр түрлі бейімделеді:
1. Шөл өсімдіктерінің көпшілігі тамыр сабақты болады. Тамыр сабақтарының буын аралықтары қашық, ұштары үшкір болып келеді. Тамыр сабақ буындарынан қосалқы тамырлар өсіп шығып, осылар арқылы субстратқа бекініп, жер бетіндегі бөліктерін сумен қамтамасыз ете алады;
2. Ағаш тұқымдас өсімдіктер мен бұталар діңінің топырақпен жанасқан жерлерінен қосалқы тамырлар өсіп шығады;
3. Жемістерінің көпшілігі қанатты болады, сырты бұтақталған қалың түктермен қапталады. Түктердің бұтақталып кетуі жеміске шар тәрізді пішін береді. Шар тәрізді пішін мен қанат жеміс ұшуын тездетіп, құмның басып қалуынан сақтайды. Жүзгіннің қосалқы тамырларының ұзындығы 80 м-ге дейін жетеді. Сол сияқты қоян сүйек пен сексеуілдің де қосалқы тамырлары ұзын болып келеді. Жоғарыда айтылғандай бейімделушіліктері бар құмда өсетін өсімдіктерді псаммофиттер деп атайды.Топырақта көптеген химиялық элементтер кездеседі. Мысалы, балық оты, қырықбуынның күлдерінде алтынның, плаунның күлінде алюминийдің болатыны анықталған. Осындай жер астындағы кендерді анықтауға жәрдемдесетін өсімдіктерді индикаторлар деп атайды. Бұлардың геологиялық барлау үшін зор маңызы бар.
2.Қасқырлардың биологиясы, таралуы мен ресурстық ерекшеліктерін сипаттаңыз Каскыр осы тұқымдастың жыртқыш сүтқоректісі. қасқыр. Үй итінің атасы. Ұзындығы денесі 70-160 см, бойы. құрғақ жерлерде 1 м-ге дейін, салмағы 70 кг-ға дейін. Ұзындығы құйрығы 35–50 см.Пальто қалың, қыста үлпілдек, түсі қызғылт немесе қаралау реңктері бар жиі сұр, артқы жағы әлдеқайда күңгірт. Қасқырлар Еуразия мен Солтүстік Америкада тұрады. Ресейде - барлық табиғи аймақтарда. Олар қыста, әдетте, жабайы тұяқтыларға аң аулайды. Қасқыр ашкөз және 10 кг-ға дейін ет жей алады, бірақ оған күніне 2 кг жетеді. Үлкен олжаға ие болған ол оның бір бөлігін резервте жасырады. Жазда ұсақ жануарлармен (кеміргіштер, қояндар, т.б.), сонымен қатар өсімдік тағамдарымен (жемістер, жидектер, саңырауқұлақтар) қоректенеді. Әдетте қасқырлар тұрақты ерлі-зайыптыларды құрайды. Жүктілік 62-65 күнге созылады. Балапандарда 3-тен 8-ге дейін күшік. Алғашқы 4-6 аптада олар ана сүтімен қоректенеді, содан кейін ата-ананың екеуі де ұрпақты регургитацияланған тағаммен тамақтандырады. Олар бірте-бірте олар өлтірген жануарларды тамақтандыруға пайдаланады және ақырында олар тірі жемді ұяға әкеледі, оларда төлдер аң аулаудың алғашқы әдістерін «жұмыс істейді». Қыста бірнеше отбасы 20 адамға дейін болатын отарға біріктіріледі. Ондағы әрбір индивидтің орны қатаң түрде белгіленеді және жасына, жынысына, дене күшіне, туыстық дәрежесіне және т.б. байланысты. Қарым-қатынас құралы - белгілі бір дыбыстар (жиі айқайлау), әртүрлі мимика, поза, құйрық қалпы және дене қимылдары.