Девианттылыққа теориялық көзқарастар
Девианттылыққа (соның ішінде, қылмысқа) қатысты биологиялық және психологиялық тұсініктер әдетте адамның ішіндегі процестердің қалайша девианттылыққа алып келетініне бағытталады.Мұндай теориялар девианттылықтың себебін, көбінесе бала кездегі генетикадан, нейрохимиялық теңсіздіктен немесе лайықты мінез-құлық пен ұстанымды қалыптастыруда кеткен қателіктерден іздейді. Көптеген әлеуметтанушылар биология мен психологияның ауытқушылық тудырудағы рөлімен келіседі, бірақ қоғамдық кұштерді әлдеқайда маңызды деп есептейді. Әлеуметтану теориялары ауытқушылықтың себептерін адамның өзінен емес, әлеуметтік құрылымнан іздейді .
Девианттылыққа қатысты, алдымен Эмиль Дюркгейм қолданған. Дюркгейм кішігірім девианттылықтың артықшылықтарын мойындағанымен, қазіргі қоғамдағы дисфункциялы девианттылықтың себептерін талдаған маңызды зерттеулерінің бірінде жиілеп кеткен суицидті қарастырған (Durkheim [1897] 1951). Ол дәстүрлі қоғамдарда ережелер әдетте жақсы танымал болып, кеңінен қолдау тауып отырған дейді. Қоғамның ауқымы өсіп, тұрлері көбейіп, әлеуметтік өзгеріс жылдамдаған сайын қоғам нормалары пайдалануға жарамай, тұсініксіз бола бастады. Дюркгейм бұл жағдайды аномия деп этап, қазіргі замандағы суицидтің басты себебі сол деген тұжырым жасады.
Ең бастысы - Дюркгейм де, одан кейінгі құрылымдық функцияшылдар да девианттылықты жеке адамньщ ауытқуы емес, әлеуметтік мәселе ретінде сипаттады, яғни, «Бұл - жеке адамның емес, әлеуметтік құрылымның проблемасы», - деді олар. Сондықтан девианттылық проблемасын шешу ұшін жеке адамды тұзетуге тырысудың орнына қоғамдық дисфункциялықты жою керек деген пікір айтты.
Қылмысқа анықтама
Достарыңызбен бөлісу: |
