1•Микроэкономиканың зерттеу пәні, объектісі мен субъектісі
Мемлекеттік қарыз мəселесі жəне оны жабу жолдары. Ақшаның макроэкономикалық мəні, қызметтері, агрегаттары
жүктеу/скачать 1,78 Mb.
|
1,2 блок ответы (2)
| 12. Мемлекеттік қарыз мəселесі жəне оны жабу жолдары. Ақшаның макроэкономикалық мəні, қызметтері, агрегаттары.
Мемлекеттік қарыз – мемлекеттің алдында тұрған физикалық жəне заңды тұлғаларға, шетел мемлекеттеріне, халықаралық ұйымдармен субъ ек тілерге деген қарыздық міндеттемелері. Мемлекеттік қарызды конверсиялау – қарыз міндеттемелерінтауарлық жеткізілімдерге немесе кəсіпорын акцияларына (своп) айырбастау. Мемлекеттік қарыз ішкі және сыртқы деп бөлінеді. Ішкі мемлекеттік қарыз экономикада қалыпты құбылыс. Дамыған елдердің өздерінде ішкі қарыз болады. Алайда, қарыздың бұл түрінің құрылу ерекшеліктері әр түрлі. Дамыған елдерде мемлекеттік қарыз бен оны туғызған мемлекеттік бюджет тапшылығын экономикалық циклға енген экономиканы тұрақтандыру және дамыту факторлары. Халықтан, банктерден, басқа да қаржы несие мекемелермен қарызға алынған қаражат аталған қарыз берушілердің активтері ретінде қаралады. Мемлекеттік қарыз халықтың өзіне өзі берен қарызы деп саналады, сондықтан Ұлттық байлықтың жалпы көлеміне әсер етпейді. Ішкі қарыздың оны басқару жөніндегі пайыздық төлеу қажеттігі сияқтытеріс әсерін елдің экономикасын дамытуға бөлінген инвестицмялар мн қосымша қаржы ресурстарын жұмылдыру жауып кетеді. Сыртқы мемлекеттік қарыз- елдің шетелдік несие берушілерге белгіленген мерзімді қайтарылуы тиіс қаржы міндеттемесінің соммасы. Сыртқы қарыз шектен тыс көбеюі экономикалық, саяси тәуілділікке апарып соғады. Дүниежүзілік тәжірибеде мемлекеттік қарыз көлемін салыстыру үшін қарыздық табыс коэффициенті деп аталатын арнайы көрсеткіш қолданылады. Қауіпсіздік деңгейдің шегі- 25% деп есептеледі. Шетелдік несие, инвестиция, технологияларды шикізат салаларында, ауыл шаруашылығында, халық тұтынатын тауарлар өндіруге тартпай экономиканы көтеру мүмкін емес. Бірақ шетелдік қаржы мен валюта ресурстарын тарту оларды ұтымды пайдаланып, тиімді қайтарым болуын талап етеді. Негізгі қарыз бен пайыздық төлеу нақты өнімнің бір бөлігін басқа елдерге жіберуге мәжбүр етеді. Сыртқы қарыздың, едәуір ұлғаюы ұлттық валюта курсының күрт төмендеуі, экАқша тауар өндірісінің дамуындағы бірден – бір шарт және өнім болып табылады. Тауар – бұл сату немесе айырбастау үшін жасалынған еңбек өнімі. Ақша құн өлшемі қызметін идеалды, оймен ойлау арқылы орындайды. Яғни, тауардың құнын өлшеу ақшаға айырбасталғанына дейін орындалады, сонымен құнның тауар формасынан ақша формасына айналуы үшін тауардың бағасын белгілесек жеткілікті. Тауар бағасын өлшеу үшін қолма-қол ақшаның болуы қажет емес, себебі еңбек өнімін теңестіру ойша орындалады. Тауарларды ақшаның көмегімен өлшеуге болады, өйткені олар адам еңбегінің өнімі. Ақша төлем құралы тауар айналысы ақша қозғалысымен байланысты. Бірақ ақша қозғалысы міндетті түрде тауар қозғалысымен бір уақытта тоғысуы тиіс емес. Ақша құнның еркін формасында көрінеді. Олар өткізу процесін еркін аяқтайды. Ақшаның қозғалысы тауар қозғалысынан ерте немесе кеш жүруі мүмкін. Егер тауар мен ақшаның қарама–қарсы қозғалысы болмаса, яғни тауар төлем ақы түскенге дейін сатып алынған немесе керісінше болса, онда бұл жағдайда ақшалар төлем құралы қызметін атқарады. Ақшалар төлем құралы ретінде тек қана тауар айналысына ғана емес, сонымен қатар қаржы – несие қатынастарына да қызмет етеді. Ақша белгілері әр түрлі жағдайда қамтамасыз етіледі. Қолма – қол тұтыну заттары жәнне қызметтер жиынтығымен қамтамасыз етілседі.спорт пен импорт салмағының өзгеру сияқты келеңсіз құбылыстарды туғызады. жүктеу/скачать 1,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|