2. Дәрістік кешен 1-тарау. Криминалистиканың жалпы теориясы
жүктеу/скачать 1,02 Mb.
|
1 лекция. Криминалистика п-ні, ж-йесі, міндеттері мен -дістері
| Қасы. Үзындығы, ені, қалындығы, орналасуы (сыртка неме-се ішке қарай иілуі, көдденең), пішіні және өзара орналасуы бойынша бейнеленеді.
Көзі. Өлшемі, формасы, кез қиығының орналасуы, кез ал-масының шығыңқылық деңгейі және түсі сипатталады. Көз тустерінін әр түрлілігі, кылилығы, ақ дақтардың болуы, көз протезінің және басқа да ерекшеліктер көрсетіледі. Мурны. Биіктігі мен ені, мұрын үстінің ұзындығы, кеңсірі-гінің терендігі, мүрынның шығынқылығы, кырынан караған-дағы мұрын үстінің пішіні, алдыңғы жағынан мұрын үстінің ені мен формасы, кырынан мұрынның орналасу негізі, мұрын ұшы . мен танауының орналасуы мен формасы сипатталады. Еріні. Оның қалыңдығы, сондай-ақ үстінгі еріннің биіктігі мен шығыңкылығы бойынша сипатгалады. Алдыңғы тістер бол-маған жағдайларда еріннің тартылып түруы байқалуы мүмкін. Ал тістері болған кезде үстінгі еріннің көтеріңкі болуы немесе төменгі еріннің салбырап түруы көрсетіледі. Ауызы. Алдынан карағанда ауызының көлемі мен бұрышта-рынын орналасуы (көлденен, көтеріңкі, түсінкі) бейнеленеді. Тістері. Көлемі, формасы, орналасу ерекшелігі мен түсі бо-йынша көрсетіледі. Тістерінің болмауы, закымданғаны, пломбылар мен протездердін болуы, олардын жасалған материалда-рыныңтүстері көрсетіліп бекітіледі. Иегі. Төменгі еріннін жиектерінен иектін ұшына дейінгі ара-кашықтыктың биіктігі бойынша (жанынан қарағанда), ені бо-йынша (алдынан карағанда), иектің жоғары, төмен орналасуы бойынша сипатталады. Кулақ. Жанынан карағанда онын көлемі, формасы (сопак,, домалак, тікбұрыш, ұшбұрыш). Оның орналасуы (тік, жатынкы), сондай-ак сырғалықтын кұлак түйіншігі және де кұлақ калқа-нынын басқа да бөлшектерінің ерекшеліктері көрсетіледі. Кұлақтын анатомиялык ерекшелігінін әр турлі болуы және тұрактылығы оның үлкен акпараттык және идентификациялык мәнін біддіреді. Әжімдер. Егер әжімдер калыпты морфологиялык денгейлер-де (жасқа сәйкес) көрсетілсе, оның идентификациялык рөлі жоғары болмайды. Ал егер бұл әжімдер жас адамнын бетінде көп кездессе немесе керісінше карт адамның бетінде болмаса онда мұндай белгілер үлкен идентификациялык мәнге ие бола-А>[. Әжімдер ездерінін орналасуы бойынша мандайдағы, касы арасындағы, самайдағы, күлактыңтүйініндегі, ауыздағы, беттегі ерін мен мұрын арасындағы және мойындағы болып бөлінеді. Сипаттау кезінде олардын орналасуы, саны, көрініс денгейі, формасы, бағыты көрсетіледі. Мойын. Биіктігі және жуандығы бойынша сипатталады; жүткыншағы болса, онын көріну сипаты көрсетіледі. Иық. Ені бойынша және орналасуы бойынша сипатталады (төменге карай түсінкі, тік, көлденен, көтерінкі, кейде бір иық екіншісінен төмен болуы мүмкін). Кеуде. Ені бойынша, шығыңкылығы бойынша (теменге қарай түсінкі, шығыңкы) және кеуде бүлшық-еттерінін көріну денгейі бойынша (кеуденін толыктығы) сипатталады. Арқа. Арка тік болуы мүмкін (жалпақ). Мойын, кеуде және бел жақтағы кішігірім бүктесінің болуымен және мойын омырт-касы аумағында кисаюдың болуымен (бүкір) сипатталады. Сонымен катар, омыртканың патологиялык қисаюы да еске-ріледі. Аяқ-қолы. Үзындығы мен жуандығы бойынша сипатталады. Колдың басын сипаттау кезінде олардың үзындығы мен ені, алақанынын сырткы бетінде түктердін болуы, саусактардын үзындығы мен жуандығы, жекелеген саусақтың немесе ондағы буындардың болмауы, саусақтың кисык болуы және бүгілмеуі, буындардың жуандығы, тырнақтардың формасы мен көлемі, кәсібіне байланысты колдың ойылуы мен тыртык. іздерінің бо-луы кәрсетіледі. В. Функционалдық (динамикалық) белгілер. Денебітімі. Ол әртүрлі болуы мүмкін (дененің, бастыңжәне колдың калыпты жағдайы). Дененін, орналасуы бойынша дене бітімі еркін, ширак және бос болады. Дене бітімін қолдың калыпты жағдайы да сипаттайды: біреулер колын калтасында ұстауды әдет кылады, кейбіреулер бүйірін таянып жүреді, колын бос үстайды, колын артына және алдына ұстап жүреді, сондай-ақ, киімнің төменгі жак ұшын үстап жүретіндер де кездеседі және т.б. Журіс-турысы. Жүріс-тұрыс адамның жүру кезіндегі әдеттегі кимылының ерекшелігін білдіреді; жай, тез, жеңіл, ауыр, нық, кисаландап және теңселіп жүретін, секіріп жүретін: адымның ені мен ұзывдығы бойынша үлкен және кіші, өкше бұрылысы-ның үлкен және кіші болуы, колды сілтіп немесе сілтімей жүруі мүмкін. Аксау кезінде кай аяғына қарай және қаншалықты қатты ақсандайтындығы көрсетіледі. Онын таяқты, балдақты, имек таяқты пайдалану немесе пайдаланбауы көрсетіледі. Жулқынып сөйлеу. Сейлеумен бірге жүретін іс-кималдар жи-ынтығын білдіреді. Ол негізінен сөзді мәнерлеуді күшейту максатында жасайтын коддың кимылдары мен, сөйлесу кезінде адамның басының немесе барлық денесінің әдеттегі калыптас-кан іс-кимылымен сипатталады. Ым. Бет бұлшык-етінің әдеттегі кимылы. Өте дамыған және керісінше дамымаған болуы мүмкін. «Ауызша суреттеудегі» ымдау ерекшелігі накты көрсетіледі: мысалы, кабағын түю, маң-дайын тыжырайту, ернін тістеуі, ауызын кисайту, көзін жұму, кабағының астымен карау және т.б. Дауыс. Ырғағы бойынша, күші, ашыктығы, жоғарғылығы бойынша ерекшеленеді. Сөйлеу мәнері. Сипаттау кезінде оның келесідей ерекшелігі кәрсетіледі: жәй, жыддам, калыпты, козып, бөліп-бөліп сөйлеу, накты, анык немесе анык емес, сөйлеу кемістігі (кекештеніп, сакауланып және т.б.) белгілі бір акцентпен, белгілі бір жергі-лікті диалектімен, (мысалы, күрсіну), интонация, фразеология-лык және лексикалык ерекшеліктері. Белгілі бір әрекеттерді орындау әдісі. Функционалдык. белгілердің тобына белгілі бір әрекеттерді орындаудын көпте-ген стереотиптік ерекшеліктері де жатқызылады. Мысалы, темекі тарту әдеті, оны ұстап —өшірудің әдеті, амандасудың, шаш түзеудің, күлудің, бас киімді киюінің және т.б. әдетгер. Адамнын сыртқы бейнесінің функционалдык белгілері де идентификациялық мәнге ие және кылмысты ашу кезінде олар-ды ескеру керек. Белгілі бір адамдар калыптаскан әдеттегі іс-қимылдың стереотиптері адамдарды тендестіру міндетін катесіз шешуге мүмкіндік беретін тұракты вдентификациялық жиын-тык болып табылады. Бірақ анатомиялык белгілерге қарағанда сыртқы бейненің функционалдык белгілері оларды кабылдау кезінде (мысалы, оқиға болған жерден кетіп бара жатканда қыл-мыскер ақсак адамның жүрісін келтіреді, дауысын езгертуі мүмкін және т.б.), сондай-ак, түлғаны тану үшін үсыну кезінде де оңай өзгеруі мүмкін. Г. «Ерекше белгілер» және көзге бірден түсетін белгілер. Бүл бірден есте калатын, көзге айқын көрінетін белгілер. «Ерекше белгілерге» аз кездесетін және түрактылығымен ерекшеленетін әр түрлі анатомиялық және функционаддык. ауытқулар жата-ды. Анатомиялық ерекше белгілерге — дене бітімдерінің, оның мөлшерінін сәйкес келмеуі, түсіндегі ауыткулар, тыртыктар және басқа да бірден көзге түсетін дене күрылысындағы анато-миялык, кемістіктер, аяқ-қолының қысқа болуы, омыртқаның қисаюы, бүкірдің болуы, қалдың, меңнін болуы, ісіктер мен күстің болуы, терінің ерекше болуы, сондай-ак, олардын жеке-леген түрлерінің боялуы, тері ауруларының болуы, татуировка жатады. Функционалды «ерекше белгілерге» — адамның денесінің жекелеген бөліктерінің қалыпты жағдайы мен кимылының ауытқулары жатады: аксандау, жүру кезінде тек кана бір колын сілтеп жүру, бет бүлшык еттерінін жыбырлауы, сөйлеу кезінде әр түрлі дефектінің болу (кекештену және т.б.) белгілері. «Көзге бірден түсетін белгілер» — де анатомиялык және функ-ционалдык сипатта болуы мүмкін. Оларға функционалдык, белгілер (жүру кезінде қолды сілтеудің ерекше тәсілдерінің болуы) және көзге тез түсетін дененің ашык бөліктерінде орна-ласкан анатомиялық белгілер (өте үлкен мүрын, еріннің косар-лануы және т.б.). Ерекше белгілер мен көзге тез түсетін белгілер онын табылған жері бойынша, керініс табу деңгейі бойынша, мөлшері, формасы, ал кейбіреулері түсі мен түрі бойынша жеке-детальды түрде сипатталады. Татуировканы сипаттау кезінде бейненін көрінісі, жазбалар, инициалдар және т.б. ерекшелерді көрсету кажет. Киім, аяккиім, сакина, білезік, алка, сырға, колға және кал-таға салатын сағат, түтікше және т.б. түрақсыз оңай ауыстыры-латын зат болып табылатындыктан олардың идентификациялық мәні тануға үсыну кезінде өзгеріссіз жағдайда адамда сақталға-нына байланысты болады. Жеке заттардын манызды мәні бо-луы мүмкін егер мүлтіксіз бақылау жағдайында олартез кабыл-данып және есте тез сакталатын болса. Анатомиялык белгілерге карағанда киім және баска да жеке заттар мүмкіндігінше де-тальды түрде сипатталуы қажет (әсіресе танылмаған мәйітті кдрау кезінде). жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|