2. Философияның пәні: адам және дүние мәселесі. Ежелгі үнді философиясының негізгі мектептері. Буддизм философиясы
Антика философиясындағы матереализмді негіздеу идеялары (Фалес, Аниксимандр,Анаксимен, т.б.)
жүктеу/скачать 482 Kb.
|
Шпор Философия 2012
| 11. Антика философиясындағы матереализмді негіздеу идеялары (Фалес, Аниксимандр,Анаксимен, т.б.)
Б.з.б. VII-VI ғғ. Аралығында Кіші Азияның Батыс жағалауында орналасқан гректің қала-мемлекеттері, одан соң Түстік Италиядағы грек қалаларын да, сондай-ақ Сицилия аралы, жағалауындағы қалаларда, ақыр-соңында Грекияның өз ішіндегі – Афины қаласында дүниеге келді. Римде философия б.з.б. ІІ-І ғғ-да қалыптасты. Бұл кезең ертедегі грек елі мен Римде құлдық қоғамның шарықтау кезі еді. Мәдениет дамыды, гректер арасынан поэзия, драматургия, мүсіндеме, философия басқа да мәдениеттің көрнекті өкілдері Гомер, Эсхиль, Аристофан, Софокл Геродот, Ксенофонт, Демокрит, Сократ, Платон, Аристотель, т.б. дүниеге келді. Бұл белгілі дәрежеде қалыптасқан философияның тұрпайы болса да алғашқы кезеңіне жатады. Грек ф-сы бірнеше белгілі уәкілдерін дүниеге әкелді. Оның бастамасы Милет қаласынан шықты. Фалес (VIIғ. аяғы-VІ ғ. бірінші жартысы) сауда адамы болған. Ол кезінде Вавилон, Египет елдерін талай аралаған. Оның даңқы б.э.б. 585ж Грекияда Күн тұтылатынын болжағаны үшін барлық жерге таралды. Сол үшін Египет абыздарынан ол оракул деген атақ алған. Фалестің пікірінше, әлемде барлық заттар судан пайда болған. Бәрі содан туындаған. Тіпті Жердің өзі де су бетінде қалқып жүрген жалпақ дөңгелек. Фалестің айтуы бойынша, дүние – жанды құбылыс. Оның дәлелін магниттің тарту күшінен көрген. Фалестің бірнеше даналық ойлары тарихқа енген. Мәселен,- Дүниеде ең жүйрік не? –деген сұраққа:- Ой, ол бәрінен жүйрік, -деп жауап қайтарған.- Дүниеде ең ақылды не? Деген сұраққа:- Уақыт? – деп жауап айтқан. – өйткені ол бәрінін сырын ашады. - Бәрінен күшті не? – деген сұраққа: - Қажеттілік, деген, ол бәріне әмірші. - Еңқиын не? – деген сауалға: - Өзіңді-өзің тану, - депті. - Ең жеңіл не? – дегенге: - Басқаларға кеңес айту, - деген көрінеді. Дәл осыған ұқсас сауал-жауапты қазақ мысалдарынан жиі кездестіруге болады. Анаксимандр (б.з.б. 610-547). Оның пікірінше, дүние негізі – су немесе басқа бір зат емес, белгісіз, байыпталмайтын бастама – апейрон. Дүние пайда болып, жойылып жатады. Мәңгі өзгермейтін жойылмайтын апейрон. А. әлемнің түрлері көп болатынын болжамады. Ол Эллада да ең алғаш әлем картасын кратасын сызды, глобус жасап, күн сағатын ойлап шығарды. Оны жерге қаққан қазықтан түскен көлеңке арқылы шамалады. А-дың апейрон туралы пікірі қазіргі материяны фил-лық тұрғыдан пайымдауға жақын келеді. Анаксимен (585-525) дүниенің негізі ауа деп есептейді. Ауаның қоюлануы мен сұйықталуынан су, жер, тас, от пайда болады деп топшылады Анаксимен. Бірде көлеңкелі бақ арасында серуендеп дүргенде шәкірті: А., айтыңызшы, неге күдіктене бересіз. Сіз ұзақ өмір сүрдіңіз, тәжірибелі данасыз, - депті. Сонда А. асасымен бірі кіші, бірі үлкен екі дөңгелек сызып, кішісінің іші сенің білгенің, үлкеннің іші менің білгенім, ал дөңгелектердің сырты бізге беймәлім, депті. жүктеу/скачать 482 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|