2. Жаңа материалдың таныстырылымы

Тәжірибе кезеңінде жаңа әдістерді пайдалануды реттілікпен қолдана білгендігін көздеген едім. Сабағымды бастамас бұрын әріптестермен кеңес өткізіп, ата-аналармен байланыс жасап бұл жаңа әдістердің тиімді, құнды жақтарын атап айттым. «Бірлесіп пішкен тон келте болмас» дегендей жалпы мектеп ұжымы, әріптестер қолдау көрсетіп сенімділік танытқан соң өзімде бір күш пайда болып ынталы түрде әр сабағымды жақсы, тиімді өткізуге тырыстым және тізбектелген сабағымның бір үлгісін төмендегідей талдап көрсетуді ұйғардым .

1. Кіріспе

2. Жаңа материалдың таныстырылымы

3. Жаңа материалды қолдау

4. Қорытынды бөлімі

Сабақты бастамас бұрын оқушыларды үлестірмелі дидактикалық материалдарды пайдалану арқылы топқа бөлдім. Сабағымның кіріспе, ұйымдастыру бөлімі «Сәтті болсын күніміз!» атты психологиялық дайындықтан басталды. Бұл бөлімде балалар бір-біріне жақсы сөз, жылы тілектерін арнады. Мысалы: бір оқушым «Анамнан үнемі жылы сөз естігенімді қалаймын» десе Бекжан деген оқушымның «Күнің де, түнің де сәтті болсын!» деген сөздерінің өзі адам жанына жылы тиері анық деп ойлаймын.

Өткен сабақты пысықтау барысында оқушыларға он сұрақ дайындадым. Балалардың өткен сабақты қалай меңгергенін байқау барысында тез және ұтымды жауап беруін қаладым. Оқушыларым өткен сабақты жақсы меңгерген, барлығы жарыса жауап беріп отырды, тіпті төмен оқитын Әли мен Бекжан деген оқушыларым да жақсы қатысып отырғаны қуантты. Осылайша өткен сабақ пен жаңа сабақты байланыстыра отырып, жаңа сабақ тақырыбын ашуға ұмтылдым. Бұл сабағымда да сыни тұрғысынан ойлау модулінің кейбір стратегиялары көрініс тапты. Топтастыру стратегиясы бойынша «Туған жер» деген сөзді қалай түсінесіңдер, мағынасын кім айтады дегенде, оқушылар өз түсініктерін айта бастады. Олар туған жер – атамекен, туған топырақ, айналаны қоршаған орта деп айта бастады. Сол уақытта дарынды оқушымның біреуі туған жер — Елорда, Астана деген кезде, мен, ендеше Астанаға саяхат жасаймыз, ол жөнінде ой – санамызды , білімімізді толықтырамыз дей келе жаңа сабақты бастап кеттім. Сол уақытта балаларым да жинақталып, Астана туралы мағлұмат алғысы келген кезде, мен Елордамыздың көрікті жерлеріне тоқталып, интербелсенді тақтадан көрсетіп әңгімелеп өттім. Осы жерде оқушылардың арасынан Астанаға барғандары да болып шықты. Ол – Айнар деген оқушым еді. Бәйтерекке барып өзінің арман тілегін айтқанын да әңгімелеп берді. Яғни, балалардың сабаққа деген қызығушылықтары артып, белсенділік таныта бастады. Астананың Қазақстан картасы арқылы орналасқан жерін, жалпы Қазақстанның бес елмен шектесетінін айтып өттім.

Сын тұрғысынан ойлаудың ең жақсы тұстары балалардың жан-жақты іздену қабілеттері дамиды және нашар оқитын оқушыларда да қозғалыс, ұмтылыс, жұмыстану қабілеттері пайда болады.

Кейбір сабақтарымда кедергілерге ұшырасам да, оны жеңу жолдарын іздестіре бастадым. Сын тұрғысынан ойлау модулін реті келсе әр сабақта қолданған ұтымды.

Негізінен тек тақырыпқа байланысты емес, жалпы тәрбие сағаттарында да осы бағытта жұмыстанамын. Олардың сөздік қоры жақсы дамып, сөйлеу мәдениеті де қалыптасады. Менің түсінгенім, балаларда бұрынғыға қарағанда ізденушілік, қызығушылық пайда болды. Сабақ кезінде оларға уақыт берсен, оларды жұмыстануға бағыттасаң, өз мақсатыңа жетуге болады деп ойлаймын. Мысалы: маған осы модульдің ерекшеліктері ұнады. Ондағы әр стратегияның балалар үшін де берері мол. Балалар өздерінің ой пікірі, жұмыстары бағаланатының сезді және ынталана түсті. Жұптық, топтық жұмыстарда өз ісіне сенімі аз балалардың да сабақ барысына қатысуына көмегі көп болды. Кейбір оқушылардың айтқан жауаптары таңқалдырды. Мысалы: Айниса деген оқушым сабағы жақсы болғанмен өзі тұйықтау еді. Бірақ, ол туды зерттеп, таныстырғанда өзінің еркін сөйлеу қабілеті бар екені анықталды бұрын бұл оқушым тақырып мазмұнын айтумен ғана шектелетін. Ал, Ақнұр сұраққа жауап барысында «Туған жер» туралы түсінігін өте жақсы жеткізді және жауабына таңқалып, сөздік қоры жас ерекшелігіне сай екенін, сөйлеу мәнерінің де қаншалықты қалыптасқанын аңғардым. Ал, сабақ барысында, Мафтуна, Әсемгүл сияқты оқушыларымның жұмыстанып, қатысып отырғаны жақсы нәтиже берді.

Әрине бұл сыни тұрғысынан ойлаудың кейбір қиыншылық тудыратын кездері де болады. Бұлай дейтінім, топтық жұмыс барысында кейбір оқушылар тасада қалыс қалып жатады. Ондайда оларға тақырыпқа сай жұмыс беруге тырысамын. Балалар негізінен өздері сөйлеуге жаттығып, өзгенің пікірін тыңдап, санаса біледі, кейде келіспеушілік те туындайды. Ондай уақытта өз ойларын дәлелдеуге тырысады.

Оқушылар сыни тұрғыдан ойланғанда тақырыпты ашу үшін дәлелдемелерге тоқталады. Негізінен берілетін тапсырманы оқушының жас ерекшелігі мен деңгейіне сай беріп отырған дұрыс.

Сабақта берілетін тапсырмалардың барысы, мақсаты оқушылардың дәлелге қатысты сыни тұрғыдан ойлауы болып табылады. Олар өз жұмыс тарын баяндап, талдап айтуға ұмтылады.

Сын тұрғысынан ойлауды дамыту диалог арқылы да жүзеге асады. Бұндай оқыту сыныптағы қарым-қатынасты жақсартады.

Жалпы сыни тұрғысынан ойлау әдісі өз-өздерін реттей алатын ой- толғанысы ретінде бейнеленіп отыр. Балалардың сыни тұрғыдан ойлауын дамыту үшін мұғалімдер тыңдау мен зерттеу арқылы оқуға көңіл бөліп, шешім қабылдап тиісті дағдыларды меңгерткені жөн. Ол үшін біз теорияның мазмұнын толық меңгеруіміз қажет деп ойлаймын.

Оқушы жұмыстарының қорытындысы мен тұжырымдамасын қалыптастыру үшін жаңа әдістермен технологияларды дамытуымыз керек деп түсінемін. Мысалы оқушылар айналаны қоршаған ортаны танып – білуі үшін немесе әдебиеттік оқу сабағын алсақ та қолданылатын дағдылар төмендегідей болады деп ойлаймын:

• 
  олар әртүрлі дәлелдерді жинап топтастырады, суретін салады, фотосуретке түсіреді, дәлелдемелер жинақтайды;
  
• 
  негізгі деректерді анықтайды және сұрақ қоя біледі;
  
• 
  негізгі деректерді жағдаяттық қорытындылармен салыстыра алады және ойларын талқылап, жинақтайды;
  
• 
  кейбір болжамды жұмыстары мен ұсыныстарын қайта қарауы мүмкін.
  

көру арқылы немесе дәлелдемелер арқылы ақпараттар беруге тырысамын;

негізгі іс-әрекетті анықтайтын тақырыптан ауытқымауды ескертіп, ұсыныстар айтамын:

• 
  олардың өзара байланысын анықтатамын;
  
• 
  жұмыстарының ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстыртамын;
  
• 
  оларға түрлі ақпарат көздерімен мүмкіндік болса байланыс жасауға ұсыныс жасаймын.
  

тапсырмамен жұмыстану барысында өздігінен бағыттала біледі;

олар проблемалары мен алғы мақсаттарын өздіктерінен айқындай алады;

проблеманы шешу мен мақсатқа жету үшін әдіс – тәсілдің тиімді жолын өздіктерінен таңдайды.

Шет ел ғалымы Перри бастаған зерттеушілер тобы Британ Колумбиясындағы үш жастағы балаларға зерттеу жүргізгенде үлкен нәтижеге жеткен. Яғни, содан түйгеніміз, балалардың өз бетінше жұмыстану қабілеті бар екенін білгеніміз деп түсінемін. Диалогтық оқытудың да сыни тұр ғысынан ойлау модуліне байланысы өте ерекше. Себебі 2004 жылы Александер диалогтық оқытуды зерттегенде сұрақ-жауаптың жасаған қорытындылардың маңыздылығы мен қажеттілігіне көз жеткізгенін байқаған, ал Мерсер болса сыныптағы талдаудың үш түрін анықтаған. Оны біз күнделікті сабақ барысында пайдаланып жүргеніміз анық:

• 
  пікірталастық әңгіме;
  
• 
  кумулятивтік әңгіме (бір – бірінің айтарын сынамайды);
  
• 
  зерттеушілік әңгіме (ұсыныс, дәлел, сыни тұрғыдан ойлану).
  

Дене тәрбиесі пәні мектебімізде барлық оқу - тәрбие түзілімімен тығыз байланыста жүргізіліп, оқушылардың өмірінде маңызды орын алады. Дәстүрлі емес құрал - жабдықтарды тиімді әрі дұрыс пайдалану – сабақтың жүйелілігін арттырып, жаңа дағдылар мен шеберліктерді игеруді тездетеді, әрі бұрын өткен сабақтарды бекітуге септігін тигізеді. Мектепте жұмысты осылай жүргізудің нәтижесінде оқушылар Президенттік және Ұлттық сынамаларды табысты орындауға қол жеткізіп келеді. Сабақты сауатты ұйымдастырып, оны жоғары деңгейде өткізу арқылы мектеп оқушыларының дене дайындығы мен дене бітімінің дұрыс дамуына тиісті дәрежеде қол жеткізу мүмкін емес. Сондықтан сыныптан тыс жұмыстарды да қосымша жүргізу қажет.

Тәуелсіз еліміздің болашағы бүгінгі жас ұрпақ. Сондықтан мектеп оқушыларының сапалы білім мен саналы тәрбие алуы ең басты мәселе. Бүгінгі ғылым мен техниканың дамыған ғасырында жас ұрпақты ізденімпаздыққа, білімділікке және шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру үшін заман талабына сай сапалы білім беру мұғалімнің ең басты міндеті. Қандай пәнді оқыса да оқушы білімі сапалы, нәтижелі болуы керек. Ендеше оқушы білімін бүгінгі күн талабына сай дамыту,тереңдету ғылыми түрде құзіреттілік деп түсіндіріледі. 
Егер ол пән оқушыны қызықтырмаса, не істеу қажет? Міне осындай әр түрлі ойлардан кейін бала жүрегіне жол тауып, білімге жетелеу үшін мұғалім оқушыларды қызықтыратындай әр түрлі әдіс- тәсілдерді қолдануы тиіс.Соның бірі «сын тұрғысынан ойлау» технологиясының әр түрлі стратегияларын өз сабақтарымда қолданып отырамын. Нәтижесінде: 

- сабақтың мазмұны, сапасы артады; 

  Жаңа технологияны пайдаланудың тиімді тұстары:

1.Оқушының пәнге деген жеке қызыушылығын оятады;

2.Танымдық қабілеттілігін қалыптастырады;

3.Әлеуметтік мәдени тәрбие қалыптастырады;

4.Оқушыны шығармашылық жұмысқа баулиды;

5.Мұғалімнің уақытын үнемдейді;

6.Қосымша мәліметтер береді.

Жаңа технологияны пайдаланудың мұғалімге берері:

• 
  Барлық баланы оқыту;
  
• 
  Оқу тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруға көмектесу;
  
• 
  Білім берудің формасын оңайландыру міндеттерін атқару;
  
• 
  Оқушының жеке қабілетін айқындау, іздену;
  

Сабақ СТО бағдарламасы 3 кезеңнен тұрады: 

Бұл технологияда бұрынғы білім мен жаңа ұғым ұштастырылады. Ал соңғы кезеңде оқушы өз шығармашылығынан қабілетін таныта алады. Мұнда оқушыға ойланып толғануға уақыт берілуі керек.