2 ҚҰЛАҚтандыру
жүктеу/скачать 1,47 Mb. Pdf көрінісі
|
alash kosemsozi 10 tom
| Шәкәрім
«ИГІЛІК» ҰЙЫМЫ (союз, кооператив) Соғыс басталғалы, мінеки, 5 жыл. Осы соғыстың зардабынан өте зәру керек-жарақ (ұн, шай, қант, кездеме, былғары) нәрселер мейлінше қымбаттап, ең аяғы ақшаға табылудың өзі қиын болғанын көріп отырмыз. Осы керек-жарақты халыққа түгел жеткізбесе де, аз да болса табылғанша орыс, қазақ демей, тауып беріп отырған «Игілік» ұйымы (союз, кооператив). Бұл игілікті туғызуға себеп болған соғыстың таршылығы болатын. Бірақ соғыс уақытында ашылғанмен мұны уақытша ұйым деп ұғынуға болмайды. Бұлар мүлде жойылмайтын, қашанда болса пайдасы көп мәңгілік ұйым деп білу керек. Қай кезде қандай нәрсе бар, жақсы ма, жаман ба — мұның бәрін біліп тұратын осы игілік ұйымы. Халыққа керекті бар нәрсені һаман әкеліп, саудагерлерше көп пайда қоймай, расходын ғана шығарып алып, ұйым дүкендеріне таратып беріп тұратын тағы «Игілік» ұйымы. Бұл ұйымның қандай пайдалы екені сезілген сықылды. Былтыр жаздан бері Семей, Қарқаралы, Өскемен, Зайсан, Земейнегор, Лепсі, Қапал үйездеріне қараған қазақтар әр жерде ұйым дүкендерін ашып, «Игілік» ұйымына мүше болып кіріп, тиісті сыбағаларын 138 алысып тұрады. Бұл «Игілік» ұйымы ашылғаннан 1 апрельге шейін мүшесі болып, ашылған ұйым дүкендері 233 болды. Бұның 39-ы нағыз қазақ дүкендері; 89-ы орыстікі; 105-ы қазақ пен орыс бірігіп ашқан дүкендер. Семейдегі «Игілік» ұйымының әзірге тамырын жайып, халыққа пайдасын тигізіп, ашып отырған дүкендері осы тегінде «Игілік» ұйымдары қандай болады, көздеген мақсаты не, халыққа тиер пайдасы не? Бұлар туралы кейін толық қылып жазып, ұғындырармыз. Кіндік ұйымға мүше болып кірген ұсақ ұйым дүкендері ай сайын дәуірнайларын жіберіп, тиесі сыбағаларын алып, ұйым дүкендеріне жарна салып, кіріскен қауымға үлестіріп беріп тұрады. Бірақ бір жаман жері ұйым дүкендерінен дәуірнай болып нәрсе алып кетіп жүрген адам сияқты әжептәуір жігіттер алған шай, қант, кездемелерін халыққа апарып бермей былай шыға ойқы-тойқы қылып, көзін жоғалтып қоятыны мәлім болып отыр. Сірә, елдің несібесін шайнап әдеттенген «пысық» жігіттер бірінші халық алдында газет жүзінде масқара болып, екінші сот алдында бетіне қара таңба басылып, ел жей алмайтын түкпірге бармай қоймайды. Бұл естеріңде болсын, мұндай зұлымшылық болмас үшін әуелде сақ болып, жіберген дәуірнайлары союздан бұл алып қайтқан сайын қолындағы есеп кінәшкелерімен (расчетная) қанша нәрсе, қандай бағамен алынғанын тексеріп тұру керек һәм дәуірнайлар есеп кінәшкелерін һәм чоттауын жұртқа көрсетіп, анықтама қылып тұруға міндетті. Ұйым дүкендерін ашушы болыстар атынан жүктеу/скачать 1,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|