«2023-2024 оқу жылында Қазақстан республикасының орта білім беру ұйымдарындағы оқу-тәрбие процесінің ерекшеліктері туралы»

21 
материалдары негізінде 
мақала дайындайды.
«Қазақ тілі мен әдебиеті» (оқыту орыс тілінде жүргізілетін сыныптарда)
8.3.1.1
перифраз 
түрінде берілген 
сұрақ 
арқылы 
қажетті 
ақпаратты 
анықтау 
12-бөлім. 
« Қазақстанның айтыс 
өнері мен сөз мәдениеті. 
Ринат 
Зайытов пен 
Аманғали 
Кәріпжановтың 
айтысы» 
тақырыбы 
бойынша 
бір-біріне 
сұрақтар 
қояды. 
Сыныптастарының 
пікірін толықтырады. 
Өз ойымен бөліседі. 
Оқушылар сұрақтарға 
жауап беріп, өзара 
ұжымдық 
талқылау 
жасайды. 
Осы 
тапсырманы 
орындау 
арқылы 
оқушылардың айтылым 
дағдысы қалыптасады. 
8.1.6.1 тыңдалым 
материалдарының 
мазмұны негізінде 
деректерді келтіре 
отырып, дәлелді 
жауап беру 
 
13-бөлім. Қазақстан – 
Байқоңыр – Ғарыш. 
Нұртөре Жүсіп «Қыран 
қазақ» деректі әңгімесі. 
Әңгіме 
мазмұнын 
тыңдай отырып, жоспар 
жасайды. 
Парталас 
досымен 
жұптасып 
сұрақ 
құрастырады. 
Сұхбат 
құру 
үшін 
«Бірге 
талдаймыз» 
әдісін қолданады. 
«Ғарышты 
игерген 
ел» 
туралы 
таныстырылым 
дайындайды. 
Байқоңыр 
туралы 
қосымша ақпараттар 
жинайды. 
«Орыс тілі» (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптарда)
9.3.7.1 
извлекать и 
синтезировать 
информацию, 
делать выводы 
на основе 
полученных 
сведений, 
выражая 
собственное 
мнение 
В рамках раздела «Мир 
един: глобализация» 
обучающимся 
предлагаются тексты с 
разными точками 
зрения на проблему 
последствий 
глобализации 
6.4.5.1 писать эссе 
(объем 80-100 слов) 
по картине/ теме, 
учитывая 
особенности 
текста 
повествования, 
рассуждения, 
описания 
В рамках раздела 
«Человек и мир 
техники» обучающимся 
предлагается написать 
эссе-рассуждение по 
картинке «Эволюция 
человека», в котором 
они должны 
представить аргументы 
в пользу развития 
современных 
технологий, либо 
аргументы против. 
Ағылшын тілі 
9.4.3.1 
understand the 
detail of an 
argument in 
extended texts on 
a range of 
familiar general 
and curricular 
topics
 
Білім алушыларға 
қазіргі қоғам мен 
технологияны 
дамытудың даулы 
тақырыптарының біріне 
(мысалы, жасанды 
интеллектінің 
артықшылықтары мен 
кемшіліктері) 
мақалаларды (автор 
5.1.1.1 use speaking 
and listening skills to 
solve problems 
creatively and 
cooperatively in 
groups 
Мұғалім сыныптың 
алдына мектеп 
сапарына қайда 
баратынын шешу 
міндетін қояды. 
Мұғалім сыныптың екі 
топқа бөлінгенін және 
қайда бару керектігін 
шеше алмағанын 
хабарлайды. Білім 

22 
ұстанымы нақты 
көрінген) оқып, 
автордың көзқарасын 
көрсететін негізгі 
ойлары мен 
ұсыныстарын 
анықтатуға болады. 
Білім алушылар бұл 
сөйлемдерді қалай 
анықтай алғанын 
түсіндіреді (қандай сөз 
тіркестері мен 
сілтемелер көмектесті?). 
алушыларды 
көпшіліктің пікірін 
жинау үшін 
сыныптастарымен 
сұхбаттасуға шақыру, 
содан кейін басқаларды 
бүкіл сыныппен бір 
жерге баруға келісуге 
көндіру үшін сенімді
сөйлеуді тапсыру 
қажет. 
7.2.4.1 
understand with 
little support 
some of the 
implied meaning 
in extended talk 
on a limited 
range of general 
and curricular 
topics 
Білім алушыларға терең 
мағынаны немесе айқын 
емес мағынаны 
(метафоралар, сарказм) 
қамтитын әдеби 
шығармадан қысқаша 
үзінді оқыңыз. Олардан 
мәтінде қандай сезімдер 
көрініс тапқанын 
немесе идеялар 
көтерілетінін 
сипаттауды сұраңыз. 
Оқушылар 
кейіпкерлердің қарым-
қатынас ерекшеліктерін 
аша алатындай етіп 
әдеби шығармалардағы 
кейіпкерлер арасындағы 
диалогқа талдау 
жасайды. 
8.5.5.1 develop with 
support coherent 
arguments supported 
when necessary by 
examples and 
reasons for a 
growing range of 
written genres in 
familiar general and 
curricular topics
 
Білім алушылардан 
жақында сатып алған 
телефон туралы шағым 
хат немесе техника 
дүкеніне есеп жазуды 
сұрайды, бірақ оның 
операциялық жүйесі 
істен шыққан (қатып 
қалған). Олар 
қайтарудың нақты 
себептерін және 
дүкеннің жаңа телефон 
беруі немесе ақшаны 
қайтаруы қажет екенін 
түсіндіруі керек. 
 
Тілдік пәндер бойынша оқу бағдарламаларының оқыту мақсаттарын 
пысықтау PIRLS және PISA халықаралық зерттеулерінде бағаланатын оқу 
сауаттылығы дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға мүмкіндік береді: 
- нақты түрде берілген ақпаратты табу; 
- тікелей қорытындылар жасау; 
- ақпараттың идеясын түсіндіру және кіріктіру; 
- мәтін элементтерінің мазмұнын бағалау және сынау. 
Тілдік пәндер бойынша БЖБ жүргізу үшін ағымдағы бақылауды өткізу кезінде оқу 
сауаттылығын дамыту мақсатында жылына кемінде 2 рет эссе, шығарма; жылына 
кемінде 4 рет диктант, мазмұндама жазу ұсынылады.

23 
Оқу сауаттылығы дағдыларын тек тілдік пәндердің сабақтарында ғана емес 
пәнаралық контексте де дамыту қажет, ол үшін: 
•
оқуға үйретуді басқа пәндермен кіріктіру; 
•
тілдерді және басқа пәндерді оқытатын мұғалімдер арасындағы 
ынтымақтастықты нығайту; 
•
оқудың әртүрлі стратегияларын қолдану дағдыларын дамыту, атап 
айтқанда, білім алушылардың оқығанын біріктіру, жинақтау және бағалау 
дағдыларын дамыту; 
•
өз пікірін білдіруді қажет ететін тапсырмаларды қолдану (ашық 
сұрақтардың көмегімен); 
•
оқылатын мәтінді таңдауда сараланған тәсілді қолдану, белгісіз 
сөздердің үлесі немесе оның байланысы мен құрылымы арқылы мәтіннің 
күрделілігін анықтауға болады; 
•
цифрлық мәтіндермен, соның ішінде интернет-ортада жұмыс жасау 
дағдыларын дамытуға машықтандыру; 
•
оқу және цифрлық сауаттылыққа үйрету бағдарламаларын кіріктіру 
және т.б. 
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы бастауыш сынып 
мұғалімдеріне арналған бастауыш сынып білім алушыларының оқу 
сауаттылығын қалыптастыру, PIRLS критерийлерін қолдана отырып, тілдік 
пәндер бойынша білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау бойынша 
әдістемелік ұсынымдар дайындауда. 
Математикалық сауаттылық
Математикалық сауаттылық – негізделген математикалық пайымдаулар 
жасау және әртүрлі контекстегі есептерді шешу үшін математиканы қолдану 
және түсіндіре білу 
қабілеті
.
Математикалық сауаттылықты қалыптастыру үшін нақты өмірлік 
жағдаяттармен байланысты әртүрлі процестердің математикалық модельдерін 
құру дағдыларын дамытуға, логикалық, сыни және кеңістіктік ойлауды дамытуға 
бағытталған тапсырмаларды; кесте, диаграмма, график және т.б. түрінде 
берілген статистикалық мәліметтерді талдау және өңдеуге байланысты 
практикалық тапсырмаларды қарастырған жөн. Сонымен қатар, мәтінді 
есептерді шығару, оның ішінде пайызға берілген тапсырмаларды орындау 
ұсынылады. 
4-кесте - Математика сабағында функционалдық сауаттылықты дамыту 
Оқыту мақсаты 
Ұсынылатын тапсырма 
1.5.1.2** сандарды, 
заттарды, тауардың 
құнын салыстыру 
кезінде қолданылатын 
ұғымдарды пайдалану 
«1С Шамалар және өлшем бірліктері» бөлімінде білім 
алушыларға күнделікті өмірде өздері қолданып жүрген 
заттардың, тауарлардың құнын, бағасын анықтау, салыстыру 
ұсынылады. Бұл тапсырмалар арқылы шамалар мен өлшем 
бірліктерін дұрыс қолдану дағдылары қалыптасады. 

24 
5.5.2.7 
натурал 
сандарды салыстыру 
мен реттеуді талап 
ететін 
жағдайды 
зерттеу
«Сандарға амалдар қолдану» бөлімінде «Натурал сандар және 
нөл» тақырыбын игеру барысында білім алушыларға салыстыру 
мен талдауды, логикалық пайымдаулар арқылы қорытынды 
жасауды, натурал сандар қатарын реттеуді қажет ететін әртүрлі 
сандық мәліметтерді зерттеу ұсынылады. Мысалы, берілген 
кестені 
пайдалана отырып, 
білім 
алушыларға 
келесі 
тапсырмаларды беруге болады: 
1) балалардың өсуі туралы 
сандық деректерді кему ретімен жазу; 2) қыз балалардың 
есімдерін бойларының өсу ретімен жазу; 3) сыныптағы ең ұзын 
баланың есімін жазу және т.б
. 
5.1.2.11 қосындының 
және 
айырымның 
берілген 
натурал 
санға 
бөлінгіштігін 
талдау 
Есепті шығару барысында білім алушылар деректерді талдау, 
логикалық негіздеу арқылы қорытынды жасау, жіктеу, гипотеза 
қою, оларды теріске шығару немесе дәлелдеу қабілетін дамытады. 
6.5.1.1 
шамалары 
тура 
және 
кері 
пропорционалдықпен 
байланысты 
есептерді ажырату 
және шығару 
«Қатынас және пропорция» есепті шешу кезінде оқушыда белгілі 
бір пайымдау тәсілдерін қажет ететін дағдылар қалыптасады: 
берілген тәуелділікті тану, есептеулерді орындау, берілген 
тапсырма аясында түсіндіру және бағалау. 
6.5.1.3 
картамен, 
сызбамен, жоспармен 
жұмыс 
барысында 
масштабты қолдану 
Картаны пайдалана отырып, оқушыларға республикамыздың 
ауданын табу ұсынылады. Одан кейін білім алушылар шамамен 
есептелген 
ауданды 
ресми 
дереккөздерде 
көрсетілген 
республикамыздың нақты ауданымен салыстырады. 
11.4.3.1 - физикалық 
есептерді шығаруда 
дифференциалдық 
теңдеулерді қолдану 
Оқыту мақсатына жету үшін дифференциалдық теңдеудің 
шешімін теңдеу арқылы модельденген есеп контексінде 
түсіндіруді қажет ететін тапсырмаларды ұсынуға болады. 
Математикалық сауаттылық зерттеу сипатындағы тапсырмаларды шешуде 
де қалыптасады, оларды орындай отырып, білім алушылар қолда бар деректерді 
тапсырма сұрақтарымен байланыстыра алады, тапсырма сұрағынан қолда бар 
деректерге іздеу қадамдарын жоспарлайды, табылған шешімді тапсырма 
сұрақтарымен салыстырады, нәтижені алудың әр қадамының дұрыстығын 
дәлелдейді, табылған шешімнің дұрыстығы мен толықтығын тексереді. 
Математикалық сауаттылықты дамыту үшін мыналар ұсынылады: 
- білім алушылардың әдістемелік және анықтамалық әдебиеттерді 
пайдалану қабілетін дамыту; 
- математикалық формулаларды қолдану, дербес жағдайларды жалпылау 
негізінде шамалар арасындағы тәуелділіктің формулаларын өздігінен құрастыру; 
- дәлелдемелі пайымдау жүргізу, талқылауға қатысу және логикалық 
негізделген қорытындылар жасау; 
- математикалық мәтінмен жұмыс жасау (талдау, қажетті ақпаратты алу), 
математикалық терминология мен таңбаларды қолдана отырып, өз ойын ауызша 
және жазбаша түрде анық және нақты түсіндіру; 
- когнитивті және техникалық дағдыларды қажет ететін ақпаратты табу, 
бағалау, құрастыру және ұсыну үшін ақпараттық және коммуникациялық 
технологияларды пайдалану қабілетін дамыту; 

25 
- білім алушылардың жазбаша дағдыларын дамытуға ықпал ететін 
жұмыстарды жүргізу: тапсырмаларды орындау үшін алгоритмдер жасау;
- математикалық есептерді ауызша және жазбаша шешу тәсілдерін 
сипаттау және түсіндіру; 
- тапсырманың орындалу барысын ауызша және жазбаша талдау 
ұсынылады.

жүктеу/скачать 1,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: