3 оқу залы Қарымбай (Кәрімбай) Қошмамбетов – белгілі мемлекет және қоғам қайраткері



бет7/47
Дата26.06.2018
өлшемі1,61 Mb.
#44309
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   47
Қарымбай Қошмамбетовты айналып өтпейді. Нақтырақ айтқанда 1917 жылдан бастап саяси өмір сахнасына шыққан Қарымбай Қошмамбетов жоғарыда айтылған аса ауыр, қарама-қайшылыққа толы оқиғалардың бел ортасында жүреді. Сондықтан Қарымбай Қошмамбетовты белгілі қоғам және мемлекет қайраткері ретінде қарау бүгінгі төл тарихымызды зерттеу қажеттілігінен туындап отыр.

Қарымбай Қошмамбетов 1897 жылы 3 ақпан күні қазыналы Әулиеата уезінің Қарабастау болысында кедей шаруаның отбасында дүниеге келген. Өмірдің қайшылығы мен қарсылығын үнсіз көтерген әкесі Қошмамбет балаларының күйкі өмірге құл болмауын ойлап, білім беруге ұмтылған. Қажетті қаражат жинап, әкесі Қарымбайды Асадағы болыстық орыс – түзем мектебіне береді. Оны ойдағыдай жақсы аяқтап, 1914 жылы Қарымбай Қошмамбетов Әулие-атадағы алғашқы жоғарғы училищеге оқуға түседі. Күндіз оқып, түнге қарай ол жергілікті жүн жуу және сорттау пунктінде жүн сорттаушы маман болып қызмет етеді. Осы жерде тіршіліктің қазығын шыр айналдырған, алдыңғы қатарлы орыс жұмысшыларының көмегімен Қарымбай Қошмамбетов большевиктер партиясының мақсат-міндеттерімен тыйым салынған әдебиеттер арқылы танысып, халықтың көкейіндегі айтылмай жатқан үнін ұғады. Бойына бір қайсарлық, мінезіне жігерлілік пайда болады. Онысын сол кездегі озық ойлы адамдар байқап, Қарымбай Қошмамбетовке талабы үлкен жүмыстар тапсыра бастайды [ 1, 137 — с.] .

1917 жылдың 6 (19) қарашасында Әулие-атада Кеңес өкіметі жеңіске жеткен соң, Кеңестердің беделді көмекшісі болады. Кеңес үкіметі жеңіске жетіп орныққанда да, оны нығайту үшін өзіндей отты жүректі Тұрар Рысқұлов, Қабылбек Сарымолдаев, Сәкен Сейфуллин сынды қайраткерлермен сан салалы істерде солардай қызмет атқарады. Қарымбай Қошмамбетов контрреволюциялық күштерді жою үшін бірқатар операцияларға қатысып, нәтижесінде 1918 жылы 10 мамырдаТүркістан Компартиясының Әулиеата уездік қалалық комитеті оны РКП (б) мүшесі етіп тағайындайды. Екі күннен кейін белгілі мемлекет қайраткері Тұрар Рысқүловтың басшылығымен әткен қазақ еңбекшілерінің 1-ші уездік съезінде Қарымбай Қошмамбетовты жұмысшы, солдат, шаруа және мұсылман депутаттары Әулиеаталық Кеңесінің атқарушы комитетінің мүшесі етіп сайлайды. Партияның мүшесі ретінде оны контрреволюциямен күресу үшін уездің контрреволюциямен күресу комиссиясына жібереді. Сол жылдың тамыз айында Дмитриев селосы кулактарының көтерілісін басуға қатысады. 1918 жылы Кетпен-Төбе ауданына басмашылар тобына қарсылық көрсету үшін уездің атқарушы комитетінің мүшесі Қарымбай Қошмамбетовтың басшылығымен Әулиеатадан Қызыл әскер отрядтары бірнеше рет жіберілген болатын. Қ.Қошмамбетов бастаған гарнизон әлгі бандыларға бірнеше рет күйрете соққы береді де, 1919 жылы түгелдей жояды [ 2, 34 - л.]. Әулиеата гарнизоны жауынгерлерінің жауынгерлік қасиеттері көп ұзамай 1918 жылы желтоқсанда Беловодск селосында бұрқ еткен кулактардың бүліншілігіне қарсы тойтарыс беруде үлкен сыннан өтеді. [3 , 110-1156.]. 1918 жылы 15 желтоқсанда Әулиеата Кеңесі Беловодск селосында болып жатқан оқиғалар желісі женінде Ташкентке жедел хат жіберіп, гарнизонды күшейту үшін 2 пулемет пен 50 қызыл әскер жауынгерлерін жіберуді сұранады

[4, 29 - 30 л.]. 1919 жылдың желтоқсан айында Пішпек уезінен Әулиеата уезіне эсер офицері Благодаренко басқарған кулактар көтерілісін талқандауға бұйрық беріліп, оған Қарымбай Қошмамбетов басқарған құрама қызыл әскер отряды жіберіледі. Құрама отряд кулактар кетерілісін де басып тастайды. Оның басынан өткен кептеген оқиғалар қызықты әңгіме, повестерге негіз бола алар еді. Осы Беловодск, Кетпен-төбе басмашыларын жоюдағы және Дмитриевск кулактары мен эсерлерінің бүлігіне кемектесуге уәде берген Никитиннің казак полкінің штабын қолға түсіріп, әскерін қарусыздандыруға жол ашқан ерлігі үшін Түркістан Кеңесі Әулиеата гарнизонының біріккен отрядының жетекшісі Қарымбай Қошмамбетовты аты жазылған революциялық қару - ескерткіш наган (алты-атар) және қылышпен наградтаған еді. [5, 104 -107 с.]. 1921 жылы Әулиеата атқарушы комитеті Кеңесінің президиумы Қарымбай Қошмамбетовты уездік - қалалық милицияның басшысы етіп тағайындайды. Ол өзінің жұмысымен толық танысып, өзінің міндеттерін іске асыруға кірісерде атқарушы комитетке докладной жазып, милиция қатарынан кездейсоқ адамдарды шығарып тастап, оның құрамын жаңа кадрлармен коммунистер мен комсомолдар қатарынан толықтыруға ұсыныс береді. Қарымбай Қошмамбетовтың ұсынысымен қылмысты тергеу орнының қызметі нығайып, маңызды аймақтардың күзеті күшейтіледі. Келесі жылы ол уездік Кеңестің атқарушы комитетінің



төрағасы болып сайланады.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   47




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет