3. Сабақ түрі: тәжірибелік
Мағынасы Латын Мысалы Грек Мысалы
жүктеу/скачать 10,5 Mb.
|
Мағынасы Латын Мысалы Грек Мысалы приставкалары прис-ы Жарты semi semilunarise hemi hemirium, i n (бір жақты) жарты ай жарты шар тәрізді бір uni unicornise mono mononucleosis, is f бір мүйізді мононуклеоз екі bi biceps, ipitis di di dicheilia, ae f екі басты қос ерін үш tri trigeminus, a, um tri trioxazinum, i n үш триоксазин төрт quadric quadriceps, ipitis tetra tetra boras, atis m төртбасшы тетраборат бес pent pentaminum, i n пентамин алты hex hexenalum, i n гексенал жеті hept heptyl, i n гептилрезорцин сегіз octo octoestrolum, i n ктэстрол 10. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы. 31 мин (35%) Латын тіліне аударыңыз: Articulatio genus, arcus lateralis, processus mastoideus, ductus hepaticus dexter et sinister, dorsum pedis, Quercus, spiritus, sinus. Төмендегі кестені –us жалғауына аяқталатын сөзбен толтырыңыз:
11. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%) Сұрақтар: 1. IV септеудің талдану үлгісі; V септеудің талдану үлгісі; IV септеуге қандай зат есімдер жатады? V септеуге қандай зат есімдер жатады? 12. Сабақты қорытындылау. 2 мин 2%) Студенттердің білім деңгейін бағалау және түзеу. Әр студентке сабақта алған бағасы айтылады, жіберілген кемшіліктер талқыланады. 13. Үйге тапсырма бер. 2 мин 2%) §87, §90 сөздікке жазу, жаттау, терминдерді аудару §86, 89 №10 сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Етістік. Рецептердегі етістіктің бұйрық және шартты райлары. 2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%) 3. Сабақ түрі: тәжірибелік 4. Сабақтың мақсаты: Оқыту: тақырып бойынша өткен сөздерді еске алу, сұрақтарды түсініп, дұрыс жауап бере білу. Тәрбиелік: әр мамандықтың өзіндік ерекшеліктерін түсіндіріп, барлық мамандықтардың өзіне лайық қадір-қасиеті бар екендігін, басты мұраты – елге қызмет көрсету екенін түсіндіру. Дамыту: оқушылардың сөздік қорын молайту 5. Материалды-техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: интерактивті тақта, ноутбук ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, слайд, өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест тапсырмалары, суреттер. б) оқыту орны: латын тілі дәрісханасы 6. Әдебиеттер: Негізгі: 1. Городкова Ю. И. Элементы латинского языка и основ медицинской терминологии: Учеб. -2-е изд., доп. –М.: Медицина 2001 2. Латинский язык и основы медицинской терминологии: учеб. для мед. вузов/под ред. Щульц Ю.Ф. -М.:Б.и;1993 3. М.Д. Машковский. Лекарственные средства. Пособие для врачей.-15-е изд.. перераб. испр. и доп. –М.: РИА «Новая волна»: Издатель Умеренков, 2008 Қосымша: 1. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии: учебное пособие/ под ред. Д.А. Харкевича.-4-е изд.,испр. и доп. –М.: Медицинское информационное агенство, 2005 2. Д.А. Харкевич. Фармакология: учеб. для вузов. -10-е изд., испр. и доп. -М.: ГЭОТАР –Медиа, 2008 3. П.Х. Попандопуло. Общая рецептура: учебно-метод. пособие. Шымкент: Б. и., 2001 Сөздіктер: 1. А. Рақышев. Анатомиялық терминдердің сөздігі. Алматы. Рауан, Демеу, 1994 ж. 2. Т.Г. Казаченок. Фармацевтический словарь. Минск, 1977 3. Дворецкий И.Х.. Латинско-руский словарь: ок 50000 слов. -3-е изд.., испр. –М.: Русский язык, 1986 4. Бабичев Н.Т. Словарь латинских крылатых слов: 2500 единиц М.: Русский язык, 1982 5. Ж.К. Ермахан. Тәнтану атауларының латынша-қазақша-орысша тақырыптық сөздігі. Алматы: Ана тілі, 1996 7. Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин (6%) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаты мен міндеті. 8. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру: 14 мин (15%) Сын есімді зат есімдермен қиыстырыңыз: 
 
Сын есімдерді аударып, төмендегі кестеге екі топқа бөліп жазыңыз: Оң, қанаттәрізді, сынатәрізді, мықындық, бос, омыртқалық, самалық, жай, қанатты, ақ, бұдырлы, жұмсақ, тістік, жылдам, таза, жаңа, терең, терілік, тіке, көлденең, бұдырлы.
9. Жаңа сабақты түсіндіру: 27 мин (30%) Етістіктің грамматикалық категорияларына үш жахқ, екі санын көрсететін түрі, осы шақ төрт рай, екі етістік жатады. Медициналық терминологияда осы шақ қолданылады. Латын етістігінің негізгі формасы тұйық рай болып табылады. Тұйық рай – modus infinitivus. Етістік тұйық райының негізгі белгісі – re жалғауы болып табылады. Етістіктің негізінің соңғы дыбысына байланысты 4 жіктеу ажыратылады. 1 2 3 4 а е дауыссыз дыбыс немесе и i Етістіктің негізгі 1,2, жіктеулерде инфинитив формасынан – re жалғауының алынуы арқылы анықталады. Мысалы: I dare – беру - da II miscere - араластыру - misce III solvere – еріту - solv IV audire - тыңдау - audi Бұйрық рай – modus imperativus Жекеше түрі І,ІІ,ІV жіктеулерде етістіктің бұл формасы индинитив негізіне тең болады ал ІІІ жіктеуде етістіктің негізі «е» жалғанады. Көпше түрі І,ІІ,ІV жіктеулерде; етістіктің негізіне te жалғауының, ал ІІІ жіктеуде осы жалғау дауысты байланыстырушы – і арқылы жалғанады. і – қысқа, сондықтан оған екпін түспейді. Жекеше түрі Көпше түрі І dа – бер da – te - беріңдер II misce – араластыр misce – te - араластырыңыз III solve – еріт solv- i – te – ерітіңдер dilu – e – сұйылт dilu – i – te - сұйылтыңдар IV audi – тыңда audi – te - тыңдаңдар Шартты рай – modus conjunetivus Рецептерде етістіктің бұл райы іс- әрекетке ынталандыру мағынасын білдіреді. Орыс тіліне екі түрде аударылады: «пусть» сөзімен бірге аударылады: Пусть будет выдано Етістіктің тұйық райымен аударылуы: Выдать! Қазақ тіліне берілсін болып аударылады. Рецептерде ІІІ жақта жекеше және көпше түрлерінде қолданылады. Шартты рай негіздің өзгеруі арқылы жасалынады. І жіктеуде инфинитив негізінің соңғы а дыбысы е дыбысына ауысады, ал басқа жіктеулерде (ІІ, ІІІ, ІV) инфинитив негізіне дауысты а жұрнағы қосылады. Өзгертілген негіздерге барлық жіктеулерде етістіктің етіс жалғаулары жалғанады. Етістіктің ІІІ жақтағы етіс жалғаулары Activum, Passvim. Activum Passivum Sing – t - tur Plur – nt - ntur Det – ол берсін detur - берілсін Dent - олар берсін dentur – олар берілсін Бұйрық және шартты райларда стандарттық рецептік тіркестер: Misce.Da.Signa. – Араластыр Miscetnur. Detur. Signetur – Араластырылсын! Берілсін! Da tales doses numero 6 – Осындай дозаларды 6 данамен бер Dentur tales doses numero 6- Осындай дозалар 6 данамен берілсін. «Fieri» етістігі – жасалыну, жасау, деген мағынаны білдіреді. Бұл етістіктің Passivum мағынасын білдіріп, Activum жалғауларын алады. Sing – fiat Plur – fiant Misce, fiat undunentum – жағармай жасалыну үшін араластыр. 10. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы. 31 мин (35%) Етістіктерден бұйрық және шартты райларын жасаңыз: белгілеу залалсыздандыру босату, беру емдеу араластыру қабылдау қайталау өмір сүру аяқтау тыңдау Етістіктерді оқып шығып, көп нүктенің орнына дауысты дыбыстарды қойып көшіріңіз: Recipio, …re 3; steriliso, …re 1; audio, …re 4; verto, …re 3; vivo, …re 3; sano, …re 1; adhibeo, …re 2; nutrio, …re 4; do, d…re 1; diluo, …re 3; distinguo, …re 3; studeo, …re 2; labōro, …re 1; sentio, …re 4; signo, …re 1. Етістіктерден шартты рай жасаңыз: Verto, ere 3; curo, are 1; repeto, ĕre 3; doceo, ēre 2; steriliso, are 1; finio, ire 4; signo, are 1; audio, ire 4; solvo, ĕre 3; studeo, ēre 2; refrigero, are 1; linio, ire 4; valeo, ēre 2; medico, are 1; misceo, ēre 2; obduco, ĕre 3. 11. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%) Тест 1. Бiрiншi жiктеу етiстiгi: linire audire signare diluere valere 2. IV жiктеу етiстiгі: miscere diluere linire dare signare 3. Үшiншi жiктеу етiстiгі: refrigerare contundere valere studere signare 4. IV жiктеу етістіктің негiзiнiң соңы болып ... табылады. -a-. -e-. -i-. -u-. -о-. 5. I жiктеу етістіктің негiзiнiң соңы болып ... табылады. -u- -i-. -e-. -a-. дауыссыз дыбыс 6. III жiктеу етістіктің негiзiнiң соңы болып ... табылады. -a-. -i-. дауыссыз дыбыс немесе «u» -e-. -о-. 7. II жiктеу етістіктің негiзiнiң соңы болып...табылады. -u-. -i-. -e-. -a-. дауыссыз дыбыс 8.Етiстiктiң бұйрық райы етiстiк негiзiне ... жiктеулерде тең болады. II,III, IV I,III, II I,II, IV III,IV II, III 9. Үшiншi жiктеудегi императив жекеше түрiнiң жалғауы: -i -е -а -te -ite 10. 2-шi жiктеудегі етiстiк негiзi ... дыбысына аяқталады. -u- -a- -i- -e- -o- 12. Сабақты қорытындылау. 2 мин 2%) Студенттердің білім деңгейін бағалау және түзеу. Әр студентке сабақта алған бағасы айтылады, жіберілген кемшіліктер талқыланады. 13. Үйге тапсырма беру. 2 мин 2%) Н-1 §20, §23 сөздікке жазу, жаттау. §22 жаттығуларды жазбаша орындау. №11 сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Рецепт, құрылымы. Рецептіде қолданылатын көмекші сөздер, үстеулер, есімдіктер. 2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%) 3. Сабақ түрі: тәжірибелік 4. Сабақтың мақсаты: Оқыту: тақырып бойынша тест жұмыстарын жүргізу Тәрбиелік: латынша сөздерді дұрыс, таза айтуға тәрбиелеу. Дамыту: оқушыларға бағыт-бағдар бере отырып, оларды өз бетінше іздеуіне жол ашу. 5. Материалды-техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: интерактивті тақта, ноутбук ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, слайд, өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест тапсырмалары, суреттер. б) оқыту орны: латын тілі дәрісханасы 6. Әдебиеттер: Негізгі: 1. Городкова Ю. И. Элементы латинского языка и основ медицинской терминологии: Учеб. -2-е изд., доп. –М.: Медицина 2001 2. Латинский язык и основы медицинской терминологии: учеб. для мед. вузов/под ред. Щульц Ю.Ф. -М.:Б.и;1993 3. М.Д. Машковский. Лекарственные средства. Пособие для врачей.-15-е изд.. перераб. испр. и доп. –М.: РИА «Новая волна»: Издатель Умеренков, 2008 Қосымша: 1. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии: учебное пособие/ под ред. Д.А. Харкевича.-4-е изд.,испр. и доп. –М.: Медицинское информационное агенство, 2005 2. Д.А. Харкевич. Фармакология: учеб. для вузов. -10-е изд., испр. и доп. -М.: ГЭОТАР –Медиа, 2008 3. П.Х. Попандопуло. Общая рецептура: учебно-метод. пособие. Шымкент: Б. и., 2001 Сөздіктер: 1. А. Рақышев. Анатомиялық терминдердің сөздігі. Алматы. Рауан, Демеу, 1994 ж. 2. Т.Г. Казаченок. Фармацевтический словарь. Минск, 1977 3. Дворецкий И.Х.. Латинско-руский словарь: ок 50000 слов. -3-е изд.., испр. –М.: Русский язык, 1986 4. Бабичев Н.Т. Словарь латинских крылатых слов: 2500 единиц М.: Русский язык, 1982 5. Ж.К. Ермахан. Тәнтану атауларының латынша-қазақша-орысша тақырыптық сөздігі. Алматы: Ана тілі, 1996 7. Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин (6%) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаты мен міндеті. 8. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру: 14 мин (15%) Берілген етістіктердің жіктеуін анықтап, бұйрық райдың жекеше және көпше түрін жасаңыз: audio, ire 4; medico, are 1; misceo, ēre 2; steriliso, are 1; solvo, ĕre 3; Латын тіліне аударыңыз: 1.Араластыр, ұнтақ түзілсін. 2.Араластыр. Бер. Белгіле. 3.Осындай мөлшерде 10 санымен берілсін. 4.Араластыр, жағылма түзілсін. 5.Араластырылсын. Берілсін. Белгіленсін. 6.Залалсыздандыр. 7.Бөл. 8.Қайтала. 9.Тыңда, тыңдаңдар. 10.Екі рет қайталаңдар. 11.Араластыр, линимент түзілсін. 9. Жаңа сабақты түсіндіру: 27 мин (30%) Рецепт - receptum - «алынған» деген сөзінен шыққан. Дәрігердің фармацевтке жазбаша түрде нақты бір формада құрастырған, дәріні дайындау, науқасқа босату және қолдану тәсілдері туралы тіл хаты. Рецептің жазылу ережелері Қ.Р.Денсаулық сақтау министрлігінің 1995.30 қазанында шыққан № 455 бұйрығында көрсетілген. Рецепт өте маңызды медициналық және юристік құжат. 1.Рецепті белгілі формада бір үлгіде 105х108 размерде анық қатесіз берілген құрылысы бойынша жазады. 2. Рецепте қате түзеу рұқсат етілмейді. 3. Рецепте наркотиктік дәрілер берілсе 1, басқа жағдайда 2 дәріден артық жазуға болмайды. 4. Рецепті тек арнайы берілген қысқартулармен ғана қысқартып жазу керек. 5. Рецептер анық, айқын қаламмен жазылады. Рецепт бланкісінің мынандай түрлері бар: а) толық ақысына ересектер мен балаларға рецепт жазуға арналған бланк; б) ақысыз дәрі алуға арналған бланк; в) наркотиктік дәрілерді жазуға арналған бланк; Рецепт 9 бөлімнен тұрады: 1.Inscriptio – емдеу мекемесінің аты (штамп) коды 2.Datum – рецептің берілген күні 3.Nomen aegroti – науқастың аты-жөні 4.Aetas aegroti – науқастың жасы 5. Nomen meduci – дәрігердің аты-жөні 6. Praescriptio – рецептің латын тіліндегі бөлігі; ол екіге бөлінеді: 1.Invocatio – Rp:-Recipe: -ал деген сөзінен басталады. 2. Designatio materiarium – дәрілік заттардың белгіленуі, олардың мөлшері. 7. Subscriptio – фармацевтке берілетін нұсқаулар (дәріілк форма, дозаларының мөлшері және науқасқа дәріні босату жөнінде) 8. Signatura – дәріін қолдану жөніндегі бөлім. Sign: немесе signetur: -белгіле немесе белгіленсін: етістігінен басталады. Дәріні қалай, қашан, қаншадан қолдану керектігі ұлттық тілде жазылады. 9.Nomen et sigillum personall medici – Дәрігердің қолы және жеке мөрі. Одан әрі мемлекеттік немесе орыс тілінде мөлшері, сонымен қатар қанша уақыт қабылдау керектігі көрсетіледі. Рецепт бланкісінің үлгісі.
Рецептің латын тіліндегі бөлігі. Rp:-Recipe: - ал етістігінен басталады. Әр дәрілік құралдың атауы жаңа жолдан жазылады. Рецептің әр жолы бас әріппен басталады. Дәрілік заттардың атааулары ілік септігіне, ал олардың мөлшерлері табыс септігіне қойылады. Өсімдіктер, химиялық элементтер және дәрілік препараттар атаулары бас әріппен жазылады. Қатты дәрілік заттардың мөлшері грамм және грамм үлестерінде көрсетіледі.Рецепте грамм сөзі жазылмайды. Мысалы, Recipe:Unguenti Zinci 30,0 Салмақтық өлшемдердің рецепте белгіленуі Аты Рецепте белгіленуі 1 грамм 1,0 1 дециграмм 0,1 1 сантиграмм 0,01 1 милиграмм 0,001 1 децимиллиграмм 0,001 1 сантимиллиграмм 0,00001 1 микрограмм (гамма) 0,000001 Сұйық заттардың мөлшері миллиметр, тамшы түрлерінде көрсетіледі. Тамшыны рим цифрымен белгілеп табыс септікте жазады. 1 тамшы – І guttam, 2 тамшы - II gutas Мысалы, Recipe: Olei Vaselini 30 ml Recipe: Olei Vtnhal guttas XV Рецепте кейбір дәрілер антибиотиктер (микробтарға қарсы дәрілер) биологиялық әсер ету бірліктерінде белгіденуі қажет. Ондықта, жүздікте, мыңдықта, миллионда белгілер араб цифрымен (ЕД) ӘБ.деп жазады. Мысалы, Recipe: Pheomethlpenicillini 100 000 ED Егер екі немесе бірнеше дәрілік заттар бір мөлшерде алынса, онда соңғы атаудан кейін апа (āā) – белгісі қойылады. «Ana» - бәрі бір шамада, тең мөлшерде деген сөз. Мысалы, Recipe: Analgini Amidopyrini ana 0,25 Кейде дәрігер түр түзеуші заттың мөлшерін жазбайды, бірақ латынша q.s. (quantum satis), яғни қажетіне қарай ал немесе қанша керек болса, сонша ал дейді. Мысалы, Rp: Promedoli 0.02 Olei cacao q.s. fiat suppositorium reclate Da tales doses numero 6 Signa: 1 суппозиториден тік ішекке салуға. Жедел дәрі-дәрмек қажет болса, онда рецептік бланкінің жоғары бөлігінде Cito! – Тез, немесе Statim!- Шұғыл деп жазылады.Бұл жағдайда дәрінің дайындалуы және берілуі керектен тыс болуы қажет. Рецепт жазылған күнінен бастап наркотиктік заттарды 5 күнге дейін, улы дәрілерді – 10 күнге дейін, барлық дәрілерді 2 айдың ішінде алуға болады. Есімдік – Promonim Латын тілі грамматикасында біздің тәжірибемізде қолданылатын есімдіктер көп емес. Қолданылатын сөздер: Pro me - өзіме (егер дәрігер рецепті өзіне жазса) pro auctore – авторға жазса. Per se – таза түрінде дәрігер дәрілердің физикалық – химиялық қасиеттерін білгендіктен, оларға дәріханадан дәрі таза түрінде берілуге болады. «Per se» сөзі рецептке жазылса, қолға беруге болады. Мысалы: Jodum per se – йод таза түрінде Sulfur per se – күкірт таза түрінде Da tales doses – осы мөлшерде бер Мысалы: Da tales doses № 20 – Осы мөлшерде 20 данадан бер. Үстеу - Adverbium Латын тілінде үстеу 2-ге бөлінеді: Әуелгі түрі Құрылған түрі – көбінесе сын есімнен құралады. Үстеу қай уақытта, қай жерде, ненің қалай болғандығын хабарлайды. Әуелгі түрі: аnа – по,поровну – тепе-тең, бірдей мөлшерде ut – как-қалай statim – тотчас, немедленно – дереу, дәл уақытында ыфузу – часто – жиі cito – быстро, срочно – тез, жедел citissime – очень быстро - өте жылдам guantum satis – сколъко нужно – қанша қажет bis – дважды – екі есе Құралған түрі: Үстеу сын есімнен құралады, Ī-ĪĪ септеуде сөз негізіне «е» немесе «о» жалғауларын жалғау арқылы пайда болады. Мысалы: rectus – recti, rect, recte – citus – citi, cit, cito – быстро – тез ĪII септеуде сөз негізіне «iter» немесе «еr» жалғанады. Simplex – простой – жай, simplicis – simpliciter – просто – жайрақ Recens – свежий – жаңа, recentis – recenter – свежо – жаңа дайындалған. Рецептурада жиі қолданылатын үстеулер Дәріні жедел, дереу босату қажеттілігі туған жағдайда рецепт бланкісінің жоғарғы оң жағына satis – достаточно - керекті cito – быстро - тез caute – осторожно - абайлап statim – тотчас – сол уақытта, кешікпей guantum- керегінше ana – поровну – тепе-тең, бірдей мөлшерде maxime – больше всего – ең көбі 10. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы. 31 мин (35%) «S» анаграммасы: 
стрихнии строфантин стрептомицин стрептоцид сульфадимезин синэстрол сарколизин Рецептерді латын тіліне аударыңыз: Ал: Аминазин ерітіндісінің 2,5% 2 мл Глюкоза ерітіндісінің 5% 20 мл Араластыр. Залалсыздандыр! Бер. Белгіле: Ал: Теоброминнің Амидопириннің бірдей мөлшерде 0,25 Фенобарбиталдың 0,02 Осындай мөлшерде 12 санымен таблеткаларда берілсін Белгіленсін: Ал: Көктемгі жанаргүл шөбінің 8,0 Жалбыз жапырақтарының 1,0 Араластыр, жинақ түзілсін Бер. Белгіле: Ал: Итшомырт қабығының 30,0 Қалақай жапырақтарының 20,0 Мыңжапырақ шөбінің 10,0 Араластыр, жинақ түзілсін Берілсін. Белгіленсін: Ал: Ментолдың 2,5 Новакаиннің бірдей мөлшерде 1,0 Этил спиртінің 70% 100 мл дейін Араластырылсын. Берілсін. Белгіленсін. Ал: Кастор майының 20 мл Ксероформның 1,2 Винилиннің 1 мл Араластыр, сұйықжағылма түзілсін Берілсін. Белгіленсін: 11. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%) Тест 1. Рецепт дегенiмiз дәрiгердiң дәрiханаға деген лебi. дәрiгердiң мекемеге деген талабы. дәрiгердiң емдеу туралы пiкiрi. дәрiгердiң фармацевтке дәрiнi дайындау және науқасқа босату жөнiндегi тiлхаты. дәрiгердiң фармацетке қойылатын талабы. 2. Рецептiң құрамында ... бар. 5 бөлiгi 3 бөлiгi 7 бөлiгi 9 бөлiгi 8 бөлiгi 3. Invocatio -дәрiгердiң тiлхаты ... сөзінен басталады. Signa. Recipe. Misce. Sterilisa. Repete. 4. «Осындай дозалар ...санымен берiлсiн» тiркестiң аудармасы: Da tales doses numero... Date tales doses numero... Dant tales doses numero ... Dentur tales doses numero ... Det tales doses numero... 5. Мақсатты бағыныңқылы сөйлемде коньюнктив ... шылауымен қолданылады. ex. et. ut. ad. pro. 6. «Араластыр, шариктер түзiлсін» тiркесiнiң аудармасы: Misceatur, ut fiant globuli Misce,ut fiat globulus Misce, ut fiant globuli Misceatur,fiat globulus Miscete, ut fiant globuli 7. Рецепт жолындағы «тұрынды» сөзі: infusa infusi infuso infusis infusorum 8. Таблеткалар мен суппозиториялар қысқартылған тәсілмен жазылғанда дәрілік форманың атауы ... түріне қойылады. Nom.Pl.. Abl. Sing.. Acc.Pl.. Dat. Pl.. Abl.Pl.. 9. «15 тамызғы» терминнің аудармасы: guttae XV guttas XV guttis XV guttarum XV вgutta XV 10. Рецептiң жоғарғы оң жағындағы Cito сөзiнiң мағынасы: жақсы жай жылдам жаман тұрақты 12. Сабақты қорытындылау. 2 мин 2%) Студенттердің білім деңгейін бағалау және түзеу. Әр студентке сабақта алған бағасы айтылады, жіберілген кемшіліктер талқыланады. 13. Үйге тапсырма беру. 2 мин 2%) Н-1 §96, 97, 101 жаттау §99 сөздікке жазу, жаттау. §86, ІІІ рецептерді аудару. №12 сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Химиялық номенклатура. Химиялық элементтердің, оксидтердің, қышқылдардың,тұздардың атаулары. 2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%) 3. Сабақ түрі: тәжірибелік 4. Сабақтың мақсаты: Оқыту: оқушылардың тақырыпқа байланысты білімдерін тиянақтау, қорытындылау. Тәрбиелік: оқушыларға уақытты үнемді пайдалануға білуге үйрету. Оқушының белсенділігін, тілге деген қызығушылығын арттыру. Дамыту: оқушылардың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру, логикалық, шығармашылық белсенділігін дамыту. 5. Материалды-техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: интерактивті тақта, ноутбук ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, слайд, өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест тапсырмалары, суреттер. б) оқыту орны: латын тілі дәрісханасы 6. Әдебиеттер: Негізгі: 1. Городкова Ю. И. Элементы латинского языка и основ медицинской терминологии: Учеб. -2-е изд., доп. –М.: Медицина 2001 2. Латинский язык и основы медицинской терминологии: учеб. для мед. вузов/под ред. Щульц Ю.Ф. -М.:Б.и;1993 3. М.Д. Машковский. Лекарственные средства. Пособие для врачей.-15-е изд.. перераб. испр. и доп. –М.: РИА «Новая волна»: Издатель Умеренков, 2008 Қосымша: 1. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии: учебное пособие/ под ред. Д.А. Харкевича.-4-е изд.,испр. и доп. –М.: Медицинское информационное агенство, 2005 2. Д.А. Харкевич. Фармакология: учеб. для вузов. -10-е изд., испр. и доп. -М.: ГЭОТАР –Медиа, 2008 3. П.Х. Попандопуло. Общая рецептура: учебно-метод. пособие. Шымкент: Б. и., 2001 Сөздіктер: 1. А. Рақышев. Анатомиялық терминдердің сөздігі. Алматы. Рауан, Демеу, 1994 ж. 2. Т.Г. Казаченок. Фармацевтический словарь. Минск, 1977 3. Дворецкий И.Х.. Латинско-руский словарь: ок 50000 слов. -3-е изд.., испр. –М.: Русский язык, 1986 4. Бабичев Н.Т. Словарь латинских крылатых слов: 2500 единиц М.: Русский язык, 1982 5. Ж.К. Ермахан. Тәнтану атауларының латынша-қазақша-орысша тақырыптық сөздігі. Алматы: Ана тілі, 1996 7. Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин (6%) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаты мен міндеті. 8. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру: 14 мин (15%) Төменде берілген рецептерді қазақ тіліне аударыңыз: Recipe: Tabulettas «Citramonum» numero 10 Detur. Signetur: Recipe: Tincturae Convallariae Tincturae Valerianae ana 10 ml Tincturae Belladonnae 5 ml Mentholi 0,2 Da. Signa: Recipe: Extracti Crataegi fluidi 5 ml Tincturae Convallariae 10 ml Misce. Da. Signa: Recipe: Extracti herbae Thermopsidis 0,05 Da tales doses numero 15 in tabulettis Signa: Recipe: Florum Chamomillae 40,0 Foliorum Menthae piperitae Radicis Valerianae ana 30,0 Misce, ut fiant species Da. Signa: Recipe: Dragee «Revitum» numero 6 Detur. Signetur: Recipe: Suppositoria cum Ichthyolo 0,2 numero 10 Detur. Signetur: Көп нүктенің орнына жақша ішіндегі (t, th) дыбыстардың тиістісін қойып көшіріңіз: Men ... olum i, n Аce ... ylsalicylicus, a, um Ae ... er, eris m Phenace ... inum, i n ... еrmopsis, idis m ex ... rac ... um, i m Al ... aea, ae f ... anninum i, n Na ... rium i, n S ... rychninum i, n Жақшаның ішіндегі қазақша сөздерді латын тіліне ауыстырыңыз: Recipe: Extractae (шүйгін шөптің) 0,3 (Тұнбаның) Crataegi 0,15 (Тұнбаның) Rhei 0,8 (Этил спиртінің) 20 ml Misceatur. Detur. Signetur: Recipe: Corticis (ит шомырттың) Foliorum (қалақайдың) ana 15,0 Tincturae (меруертгүлдің) 10 ml Validoli 2 ml Misceatur. Detur. Signetur: Recipe: (Ерітіндінің) Dibazoli 5 ml Da tales doses numero 6 (ампулаларда) Signa: 9. Жаңа сабақты түсіндіру: 27 мин (30%) Латын тіліндегі химиялық номенклатураға химиялық элементтер, қышқылдар, оксидтер, атаулары жатады. Химиялық элементтердің латын атаулары ІІ ші септеудің орта тегі зат есімдеріне жатады. Мысалы: Natrium, i n – натрий Kalium, i n – калий Олар екі элементтен басқасында әр уақытта «um» деген жалғаумен аяқталады. Ескерту! Екі элемент бұл ережеге бағынбайды. Фосфор – Phosphorus, i m Күкірт – Sulfur, uris n Химиялық элементтер атаулары
жүктеу/скачать 10,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||