3. Сабақ түрі: тәжірибелік
Рецептурада жиі қолданылатын үстеулер
жүктеу/скачать 7,69 Mb.
|
Әд.-өңд.-лат.т-Мейірбике-2-курс-лат.т
| Рецептурада жиі қолданылатын үстеулер
Дәріні жедел, дереу босату қажеттілігі туған жағдайда рецепт бланкісінің жоғарғы оң жағына satis – достаточно - керекті cito – быстро - тез caute – осторожно - абайлап statim – тотчас – сол уақытта, кешікпей guantum- керегінше ana – поровну – тепе-тең, бірдей мөлшерде maxime – больше всего – ең көбі 10. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы. 31 мин (35%) «S» анаграммасы: стрихнии строфантин стрептомицин стрептоцид сульфадимезин синэстрол сарколизин Рецептерді латын тіліне аударыңыз: Ал: Аминазин ерітіндісінің 2,5% 2 мл Глюкоза ерітіндісінің 5% 20 мл Араластыр. Залалсыздандыр! Бер. Белгіле: Ал: Теоброминнің Амидопириннің бірдей мөлшерде 0,25 Фенобарбиталдың 0,02 Осындай мөлшерде 12 санымен таблеткаларда берілсін Белгіленсін: Ал: Көктемгі жанаргүл шөбінің 8,0 Жалбыз жапырақтарының 1,0 Араластыр, жинақ түзілсін Бер. Белгіле: Ал: Итшомырт қабығының 30,0 Қалақай жапырақтарының 20,0 Мыңжапырақ шөбінің 10,0 Араластыр, жинақ түзілсін Берілсін. Белгіленсін: Ал: Ментолдың 2,5 Новакаиннің бірдей мөлшерде 1,0 Этил спиртінің 70% 100 мл дейін Араластырылсын. Берілсін. Белгіленсін. Ал: Кастор майының 20 мл Ксероформның 1,2 Винилиннің 1 мл Араластыр, сұйықжағылма түзілсін Берілсін. Белгіленсін: 11. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%) Тест 1. Рецепт дегенiмiз дәрiгердiң дәрiханаға деген лебi. дәрiгердiң мекемеге деген талабы. дәрiгердiң емдеу туралы пiкiрi. дәрiгердiң фармацевтке дәрiнi дайындау және науқасқа босату жөнiндегi тiлхаты. дәрiгердiң фармацетке қойылатын талабы. 2. Рецептiң құрамында ... бар. 5 бөлiгi 3 бөлiгi 7 бөлiгi 9 бөлiгi 8 бөлiгi 3. Invocatio -дәрiгердiң тiлхаты ... сөзінен басталады. Signa. Recipe. Misce. Sterilisa. Repete. 4. «Осындай дозалар ...санымен берiлсiн» тiркестiң аудармасы: Da tales doses numero... Date tales doses numero... Dant tales doses numero ... Dentur tales doses numero ... Det tales doses numero... 5. Мақсатты бағыныңқылы сөйлемде коньюнктив ... шылауымен қолданылады. ex. et. ut. ad. pro. 6. «Араластыр, шариктер түзiлсін» тiркесiнiң аудармасы: Misceatur, ut fiant globuli Misce,ut fiat globulus Misce, ut fiant globuli Misceatur,fiat globulus Miscete, ut fiant globuli 7. Рецепт жолындағы «тұрынды» сөзі: infusa infusi infuso infusis infusorum 8. Таблеткалар мен суппозиториялар қысқартылған тәсілмен жазылғанда дәрілік форманың атауы ... түріне қойылады. Nom.Pl.. Abl. Sing.. Acc.Pl.. Dat. Pl.. Abl.Pl.. 9. «15 тамызғы» терминнің аудармасы: guttae XV guttas XV guttis XV guttarum XV вgutta XV 10. Рецептiң жоғарғы оң жағындағы Cito сөзiнiң мағынасы: жақсы жай жылдам жаман тұрақты 12. Сабақты қорытындылау. 2 мин 2%) Студенттердің білім деңгейін бағалау және түзеу. Әр студентке сабақта алған бағасы айтылады, жіберілген кемшіліктер талқыланады. 13. Үйге тапсырма беру. 2 мин 2%) Н-1 §96, 97, 101 жаттау §99 сөздікке жазу, жаттау. §86, ІІІ рецептерді аудару. №12 сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Химиялық номенклатура. Химиялық элементтердің, оксидтердің, қышқылдардың,тұздардың атаулары. 2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%) 3. Сабақ түрі: тәжірибелік 4. Сабақтың мақсаты: Оқыту: оқушылардың тақырыпқа байланысты білімдерін тиянақтау, қорытындылау. Тәрбиелік: оқушыларға уақытты үнемді пайдалануға білуге үйрету. Оқушының белсенділігін, тілге деген қызығушылығын арттыру. Дамыту: оқушылардың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру, логикалық, шығармашылық белсенділігін дамыту. 5. Материалды-техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: интерактивті тақта, ноутбук ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, слайд, өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест тапсырмалары, суреттер. б) оқыту орны: латын тілі дәрісханасы 6. Әдебиеттер: Негізгі: 1. Городкова Ю. И. Элементы латинского языка и основ медицинской терминологии: Учеб. -2-е изд., доп. –М.: Медицина 2001 2. Латинский язык и основы медицинской терминологии: учеб. для мед. вузов/под ред. Щульц Ю.Ф. -М.:Б.и;1993 3. М.Д. Машковский. Лекарственные средства. Пособие для врачей.-15-е изд.. перераб. испр. и доп. –М.: РИА «Новая волна»: Издатель Умеренков, 2008 Қосымша: 1. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии: учебное пособие/ под ред. Д.А. Харкевича.-4-е изд.,испр. и доп. –М.: Медицинское информационное агенство, 2005 2. Д.А. Харкевич. Фармакология: учеб. для вузов. -10-е изд., испр. и доп. -М.: ГЭОТАР –Медиа, 2008 3. П.Х. Попандопуло. Общая рецептура: учебно-метод. пособие. Шымкент: Б. и., 2001 Сөздіктер: 1. А. Рақышев. Анатомиялық терминдердің сөздігі. Алматы. Рауан, Демеу, 1994 ж. 2. Т.Г. Казаченок. Фармацевтический словарь. Минск, 1977 3. Дворецкий И.Х.. Латинско-руский словарь: ок 50000 слов. -3-е изд.., испр. –М.: Русский язык, 1986 4. Бабичев Н.Т. Словарь латинских крылатых слов: 2500 единиц М.: Русский язык, 1982 5. Ж.К. Ермахан. Тәнтану атауларының латынша-қазақша-орысша тақырыптық сөздігі. Алматы: Ана тілі, 1996 7. Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин (6%) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаты мен міндеті. 8. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру: 14 мин (15%) Төменде берілген рецептерді қазақ тіліне аударыңыз: Recipe: Tabulettas «Citramonum» numero 10 Detur. Signetur: Recipe: Tincturae Convallariae Tincturae Valerianae ana 10 ml Tincturae Belladonnae 5 ml Mentholi 0,2 Da. Signa: Recipe: Extracti Crataegi fluidi 5 ml Tincturae Convallariae 10 ml Misce. Da. Signa: Recipe: Extracti herbae Thermopsidis 0,05 Da tales doses numero 15 in tabulettis Signa: Recipe: Florum Chamomillae 40,0 Foliorum Menthae piperitae Radicis Valerianae ana 30,0 Misce, ut fiant species Da. Signa: Recipe: Dragee «Revitum» numero 6 Detur. Signetur: Recipe: Suppositoria cum Ichthyolo 0,2 numero 10 Detur. Signetur: Көп нүктенің орнына жақша ішіндегі (t, th) дыбыстардың тиістісін қойып көшіріңіз: Men ... olum i, n Аce ... ylsalicylicus, a, um Ae ... er, eris m Phenace ... inum, i n ... еrmopsis, idis m ex ... rac ... um, i m Al ... aea, ae f ... anninum i, n Na ... rium i, n S ... rychninum i, n Жақшаның ішіндегі қазақша сөздерді латын тіліне ауыстырыңыз: Recipe: Extractae (шүйгін шөптің) 0,3 (Тұнбаның) Crataegi 0,15 (Тұнбаның) Rhei 0,8 (Этил спиртінің) 20 ml Misceatur. Detur. Signetur: Recipe: Corticis (ит шомырттың) Foliorum (қалақайдың) ana 15,0 Tincturae (меруертгүлдің) 10 ml Validoli 2 ml Misceatur. Detur. Signetur: Recipe: (Ерітіндінің) Dibazoli 5 ml Da tales doses numero 6 (ампулаларда) Signa: 9. Жаңа сабақты түсіндіру: 27 мин (30%) Латын тіліндегі химиялық номенклатураға химиялық элементтер, қышқылдар, оксидтер, атаулары жатады. Химиялық элементтердің латын атаулары ІІ ші септеудің орта тегі зат есімдеріне жатады. Мысалы: Natrium, i n – натрий Kalium, i n – калий Олар екі элементтен басқасында әр уақытта «um» деген жалғаумен аяқталады. Ескерту! Екі элемент бұл ережеге бағынбайды. Фосфор – Phosphorus, i m Күкірт – Sulfur, uris n Химиялық элементтер атаулары
Қышқылдардың латын атаулары екі сөзден тұрады N.Sing. формасындағы acidum, I n – қышқыл сөзі. 2. «Қышқыл» сөзімен қиысатын 1-ші топ сын есім. Қышқылдар құрамына қарай,оттекті және оттексіз болып екі топқа бөлінеді. Оттекті қышқылдар – қышқыл жасаушы негізге –іс-иm және –оs-иm-жұрнақтарының қосылуы арқылы жасалады. -іc-um – жұрнағы қышқыл құрамындағы оттегі деңгейінің жоғары дәрежеде екендігін көрсетеді. Ол орыс тілінің –ная, -евая, -овая жұрнақтарына сәйкес келеді. Қазақ тілінде жұрнақсыз аударылады. Мысалы, Acidum sulfur –ic –um – сер-н-ая кислота-күкірт қышқылы Acidum nitr –ic –um – азот-н-ая кислота азот қышқылы Acidum fol – ic – um – фоли- ев – ая кислота фоли қышқылы Рецептік жолы: Recipe: Acidi sulfurici Acidi folici -os – um – жұрнағы қышқыл құрамындағы оттегі деңгейінің төмен дәрежеде екендігін көрсетеді. Ол орыс тілінде – истая жұрнағымен бірге, ал қазақ тілінде – ты; -ті; -лы; -лі; -ды; -ді жұрнақтарымен бірге аударылады. Мысалы, Acidum sulfur -os – um – серн – ист-ая – күкірт – ті қышқыл Acidum nitr -os –um – азот-ист-ая кислота-азот-ты қышқыл Рецептік жолы Recipe: Acidi sulfurici Recipe: Acidi nirosi Оттексіз қышқыл атауы – қышқыл жасаушы негізге hydro – приставкасының және –ic –um жұрнағының қосылуы арқылы жасалады. Орыс тілінде соңы – истоводродная болып аяқталатын сын есімге сәйкес келеді. Қазақ тілінде «сутек» сөзімен бірге аударылады. Мысалы, Acidum hydro – brom – ic –um - бром-ис-товодородная кислота – бром суте қышықлы Рецептік жолы Recipe: Asidi hydrobromici Қышқылдардың негізгі атаулары Acidum aceticum сірке қышқылы Acidum acetylicylicum ацетилсалицил қышқылы Acidum ascorbinicum аскорбин қышқылы Acidum arsenicosum мышьякты қышқылы Acidum benzoicum бензой қышқылы Acidum carbolicum карбол қышқылы Acidum carbonicum көмір қышқылы Acidum citricum лимон қышқылы Acidum folicum фоли қышқылы Acidum glutaminicum глутамин қышқылы Acidum hydrochloricum хлор сутек (тұзды) қышқылы Acidum hydrocyanicum цианидті (синильді) қышқылы Acidum hydrosulfuricum күкірт сутек қышқылы Acidum lacticum сүт қышқылы Acidum lipoicum липой қышқылы Acidum nicotinicum никотин қышқылы Acidum nitricum азот қышқылы Acidum nitrosum азотты қышқылы Acidum phosphoricum фосфор қышқылы Acidum salicylicum салицил қышқылы Acidum sulfuricum күкірт қышқылы Acidum sulfurosum күкіртті қышқылы Оксидтердің латын атаулары екі сөзден тұрады: 1. Gen. Sing. формасындағы химиялық элемент атауы (қиыспаған анықтауыш) 2. Nom. Sing. формасындағы оксидтің топтық атауы (септелетін бөлігі) Топтық атауларына мыналар жатады: 1.Оксидтер аты «окись» сөзінен шыққан охудиm – атау септігінде жазылады және катион аты 1-ші орынға қойылып, ілік септігінде жазылады. Мысалы: Zinci oxydum – мырыш тотығы. 2.Пероксид оксидтерде «охуdum» сөзіне «per» деген приставка қосылады. Мысалы: Magnesii peroxydum – магний қаныққан тотығы. 3.Құрамында су бар оксидтерде «oxydum» сөзіне «hydro» приставкасы қосылады. Мысалы: Alumini hydroxydum – алюминий гидроксиді. Құрамында оттегі жоқ қышқылдардан пайда болған тұздарда анион «idum» деген жалғауымен аяқталады. Мысалы: kalii iodidum – калий йодиді. Егер тұз құрамында органикалық заттар болса онда анионға «hydro» деген приставка жалғанады. Мысалы: Morphini hydrochlolidum – морфин гидрохлориді. Толық тотықпаған заттарды закисьдеп атайды. Олар сын есімнің «oxydulatus, a, um» - закисный, закись сөзімен катионның келісуі арқылы пайда болады. Мысалы: Nitrogenium oxydulatum – азот закисный – закись азота. Топтық атаудағы оxy-жиілік бөлшегі құрамында оттегінің бар екендігін, ал приставка қосылыстың құрылымын көрсетеді. Мысалы: Zinci oxydum – мырыш оксиді. Hydogenii peroxydum – сутегінің асқын тотығы Alumini hydroxydum – алюминий гидроксиді. Оксидтердің рецептік жолы: Recipe: Zinci oxydi Recipe : Hydrogenii peroxydi Recipe : Alumini hudroxydi 10. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы. 31 мин (35%) Көп нүктенің орнына ch немесе h әріптерінің тиістісін қойып, жаттығуды көшіріңіз: ...ydro...boridum, i n 6. I...thyolum, i n ...loroformium, i n 7. ...arta, ae f Stry...ninum, i n 8. ...ydrogenium, i n ...lortetracyclinum, i n 9. ...yoscyamus, i n ...ydrocаrbonas, atis m 10. ...loridum, i n Рецептерді қазақ тіліне аударыңыз: Recipe: Acidi folici 0,0008 Acidi ascorbinici 0,1 Dentur tales doses numero 30 in tabulettis Signetur: Recipe: Sulfuris depuratі Magnesii oxydi Sacchari ana 10,0 Misce, fiat pulvis Detur. Signetur: Recipe: Solitionis Iodi spirituosae 5% - 20 ml Tannini 3,0 Glycerini 10,0 Misce. Da. Signa: Тұздар мен эфирлер атауларын жасаңыз: Салицилат (сынаптың, метилдің, фенилдің, натрийдің) Гидрохлорид (этилморфиннің, адреналиннің, платифиллиннің, окситетрациклиннің) Фосфат (олеандомициннің, кодеиннің, кальцийдің, натрийдің) Нитрат ( стрихниннің, күмістің, натрийдің) Сульфат ( мырыштың, атропиннің, барийдің, стрептомициннің) Жақша ішіндегі тұздар мен қышқылдар атауларын латын тіліне ауыстырыңыз: Acidum (ацетилсалицил) Kalii ( бромид) Morphini (гидрохлорид) Natrii ( бензоат) Acidum ( салицил) 11. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%) Тест 1. «Йодтың спирттiк ерiтiндiсi» аудармасы: A. Liquor Iodi spirituosae B Solutio Iodi oleosae C. Solutio Iodi spirituosa D.Solutio Iodi aquosa E. Liquor Iodi 2. D.t.d. ... деп аударлады. A. Бiрдей бөлiктерге бөл B. Осындай дозаларды босат C. Араластыр, ұнтақ түзілсін D. Керектi мөлшерде ал E. Араластыр, жақпамай түзілсін 3. «Ацетилсалицил қышқылы немесе аспирин» аудармасы: A. Acidum carbolicum aut Aspyrinum B. Acidum lacticum seu Aspyrinum C. Acidum salicylicum aut Aspyrinum D. Acidum acetylsalicylicum seu Aspyrinum E. Acidum boricum seu Aspyrinum 4. «In charta cerata» - тiркесiнiң қысқартылған түрi мен аудармасы: Ain ch.cer. - балауызданған қағазда B i.c.cer. - балауызданған қағазда C. i.c.cerat. - балауызданған қағаз үшiн D. ex chart. сerat. - ақ қағаздан E. ex chart. сerat. - балауызданған қағаздан 5. «Сұйылтылған сутек пероксидiнiң ерітiндiсi» терминнiң аудармасы: A. Liquor Hydrogenii oxydi dilutus B.Solutio Hydrargyri peroxydi concentrata C. Solutio Hydrogenii peroxydi diluta D.Solutio Hydrargyri peroxydi concentrata E Liquor Hydrogenii peroxydi concentratus 6. «Іn caps.gel.» қысқартылған тiркестiң толық түрi: A. in capsulae gelatinae B. in capsulis gelatinosis C in capsularum gelatinarum D.in capsulas gelatinosas E.in capsula gelatinosa 7. «М.D.S» қысқартудың аудармасы: A. Араластыр.Бөл.Белгiле B. Араластыру.Бөл.Ерiт. C. Көрсет.Бөл.Стерiлде. D. Араластыр.Белгiле.Бөл. E.. Араластыр.Босат.Белгiле. 8. «Misce, fiat pulvis-M.f.pulv.» аудармасы: A. Араластыр, ұнтақ түзiлсін. B. Ерiт, ұнтақ түзiлсін. C. Бөл, ұнтақ түзiлсін. D. Қара, ұнтақ түзiлсін. E. Бер, ұнтақ түзiлсін. 9. «Көмiр» сөзінің аудармасы: A. palma,atis n B.chlorum,i n C.color,oris m D. carbo,onis m E.pulmo,onis m 10. Оттектi қышқылдан жасалған анион атауы: A. Phosphas B.Chloridum C. Hydrochloridum D.Hydrobromidum E. Chloricum 12. Сабақты қорытындылау. 2 мин 2%) Студенттердің білім деңгейін бағалау және түзеу. Әр студентке сабақта алған бағасы айтылады, жіберілген кемшіліктер талқыланады. 13. Үйге тапсырма беру. 2 мин 2%) Н-1 §57, жүктеу/скачать 7,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|