38 «Шаттық» балабақшасының тәрбиешісі Р. А. Нұртазина Мектепке дейінгі балаларды оқытуда және тәрбиелеуде сыни ойлау стратегияларын қолдану тиімділігі

А.Байтұрсынұлы

Ертеңгі күннің бүгінгі күннен асып түсуіне ықпал етіп, адамзат қоғамын алға қарай жетелеуші құдіретті күш-ол білім.Білім беру-оқытудың, тәрбие мен дамытудың үздіксіз процессі.Білімді түрлендіруде, білім беру процессін реформалауда «Жаңа формация педагогы-шығармашыл тұлға» болып табылады.

Әр тәрбиеші бүгінгі заманауи технологияларды өзі ұйымдастырылған оқу іс-әрекеттерінде,тәрбие шараларында, ата-аналарымен жұмыс барысында, әріптестері арасында тиімді қолданып,жүзеге асырғысы келетіні анық.Сондай жаңа технологиялардың бірі-Сын тұрғысынан ойлау технологиясы.Мұндағы негізгі мақсат: балалардың жүрегіне жол салу,материалға деген қызығушылығын арттыру, балалардың зейінін аудара отырып,білімділікке баулу.

Сын тұрғысынан ойлау жобасының әдістемелерін ұйымдастыру әрі қолдану-балалардың үйретілген материалға деген үнемі белсенді түрде қатынасып,өз ойларын ашық әрі еркін жеткізетінін, ойлау қабілеттерінің жоғары дамитынын көрсетті.

Балалар тарапынан осындай ерекше шығармашылық тудыратын мазмұны бай бағдарламаны қолдану тиімділігі көңілге қонымды,миға тез тоқулы.Қандай да бір ұйымдастырылып жатқан істе болмасын,орайын тауып үйлестіріп кірістіре білсеңіз,бұл бағдарламаның түрлі бағыттағы жаңа стратегиялары кішінің де,үлкеннің де жан сарайын ашып ,сөйлетіп жібереді.

Сыни ойлаудың тиімді әдіс-тәсілдерін пайдалану әр сабақтың мақсат мазмұнын дәл ашып көрсетеді,тәрбиешіге балалардың жеке қасиеттерін танып білуге мүмкіндік береді.

Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасының мектепке дейінгі балалар үшін мына стратегиялар қолданылады:«Әңгіме кестесі стратегиясы», «Болжау старатегиясы», «Симатикалық карта», «Веен диаграммасы», «Кубизм стратегиясы»т.б.Бұл стратегиялары сабақ бөлімдерінде мазмұнға сай қолданылады. Балалардың өткен тақырыпты бүгінгі тақырыппен салыстыра отырып қайталауларына мүмкіндік туғызады. Сондай-ақ сабақтың мағынаны табу бөлімінде «Веен диаграммасы», «Топтастыру стратегиясы»,т.б.статегияларды стратегияларды пайдалану балалардың тақырыпты терең оқып үйренуіне,мазмұнды меңгеруіне,көркемдік ерекшелігін ашуға,кейіпкер тағдырына ортақтасуға,бірлесе жұмыс істеуге,бір-бірінің пікіріне құлақ қойып тыңдауға,бір-біріне қошемет көрсетулеріне жол аша білді.

Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасындағы стратегияларды талдағанда негізінен ойлау арқылы жазып түсіндіретінін білеміз, ал мектепке дейінгі бүлдіршіндер өздігінен жаза алмайтынын ескерсек,бұл жастағыларға тек қана мағынаға сәйкес суреттер қойып түсіндіруіміз шарт.Осындай әдіс- тәсілдерді қолданғанда ғана жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады.

Сыни ойлау стратегиясы балалардың қарапайым оқу тапсырмаларын меңгеріп қана қоймай, проблемалық оқу тапсырмаларын оңай шешуге, шығармашылық оқу тапсырмаларын қызығушылықпен орындауға жол ашты. Сондай-ақ даму ерекшеліктері:балалардың зейіні,ұғыну ерекшеліктері, жеке тұлғаның даму ерекшеліктері, қиялдың, қабылдаудың әртүрлі болатындығын тағы да дәлелдеп берді. Жұмысты жүйелілеу арқылы көп нәрселерге қол жеткізуге болады:

- Педагогтың жұмысытүбегейлі өзгеріске енеді, шығармашылық деңгейі жоғарлай түседі.

- Балалардың шығармашылығы,сабаққа деген қызығушылықтары артты.

- Педагогтармен балалар арасында жылы қатынастар орнады.

- Балалар бір-бірін бағалауды үйренді,бірін-бірі тыңдауға дағдыланды.

- Балалар есінде өткен тақырыптар ұзақ түрде түсіне отырып сақталады.

-Аз уақыт ішінде көлемді жұмыстар атқарылады.

-Көп сөйлемейтін балалардың белсенділігі артты,мінездері ашыла түсті.

Қазақтың көрнекті зиялыларының бірі М.Жүмабаевтың «Тәрбиедегі мақсат баланы тәрбиешінің дәл өзіндей етіп шығару емес, келешек өз заманына лайық қылып шығару»-деген сөзін әрдайым естен шығармауымыз қажет. Мұны бүгінгі күн бәрімізден талап етіп отыр.

1.ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы «Мұғалімге арналған нұсқаулық» Екінші (негізгі) деңгей.