4. Студенттердің өздік жұмысы
жүктеу/скачать 0,53 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұсынылатын әдебиеттер
- 15- Дәріс Телерадиодағы хабарларды мазмұн-мағынасына, жанрлық ерекшеліктеріне, берілу пішініне қарай топтастыру
| Дәрісті бекіту сұрақтары:
1. «Хабар» арнасындағы жастар бағдарламалары 2. «Қазақстан» арнасы және ондағы тұрақты айдарлар 3. Жастар хабарлардың берілу тәсілі Ұсынылатын әдебиеттер: 1. Есенбекова Ұ.М. Тележурналистика: телехабар жасау технологиясы. – А., 2011 2. Тұрсын Қ. Көгілдір экран құпиясы. – А., 1998 3. Барманкулов М.К. Телевидение: денги или власть - А.,1997 15- Дәріс Телерадиодағы хабарларды мазмұн-мағынасына, жанрлық ерекшеліктеріне, берілу пішініне қарай топтастыру Дәріс мақсаты: Телерадио хабар жасау технологиялары туралы түсінік. Дәрістің жоспары: ТД хабарларын 4 топқа топтастырамыз: Ақпараттық публицистикалық бағдарлама Әдеби драмалық Көркем публицистикалық Оқу-ағарту немесе арнайы дайындалған хабарлар. Ақпараттық – публицистикалық бағдарлама негізінен ақпараттық жаңалықтарды, жедеғабыл ұйымдастыратын сұхбат, репортаждар жатады. Көбінесе ақпараттық бағдарламалар тікелей эфир арқылы аудиториясын табады. Ақпараттық-публицистикалық бағдарлама - өмір шындығын нақты етіп өтіп жатқан жерінен тікелей немесе түсіріп алып эфир арқылы көрсете отырып көтерген мәселелеріне ерекше көңіл аударып істің мән-жайын жан-жақты талдау, талдай отырып нақты деректі құжаттарды пайдалану. Оның ерекшелігі оперативтілігі, жеделдігі және пәрменділігі, қысқалығы, яғни әрбір репортаж 3 минуттан аспау керек. Текстің әрі түсінікті, әрі ұғынықты, қысқалығы және стилі телеграфтық (ешқандай үзіліссіз) айтылып, оқылуында. Осыған байланысты ақпараттық-публицистикалық бағдарламалар жанрлық құрылымы: а) Кадрдегі хабарлау ә) Сюжет (бейне) корреспонденция б) Сұхбат в) Репортаж түрінде болып келеді. Жалпы ақпараттық-публицистикалық хабардың дайындалған кезінде журналист 5 сұраққа хабар дайындауы керек: Кім? Қайда? Неге? Қашан? Қалай? Ақпараттық-публицистикалық хабарларға негізінен “Хабар” ұлттық агенттіктің жаңалықтары жатады. “Сәлем Қазақстан” публицистикалық бағдарламаға жатады. Сол сияқты бұрынғы кездегі “Ақшаш”, “Алатау” хабарлары 2 минуттан 40 минутқа созылуы мүмкін. Бағдарлама – бірнеше хабардың топтануынан жасалады. 2. Кадрдегі хабарлау. Оның басты ерекшелігі журналист, редактор, диктордың кез-келген оқиғаны жаңалықты ауызша түрінде де кадрде оқиды (за кадровый текст). Осыған байланысты кадрде оқылудың түрлері бар. Дикторлық – хабар ред-ң уақиға туралы жаңалықтар бойынша жазып, дайындап келген текстін, диктордың кадрде оқуы жатады. Диктор оқуындағы басты ерекшелік, хабардың текстін өзгертуге ешқандай хақысы жоқ. Текстікке – негізінен журналистің, редактордың уақиға бойынша жазған, дайындаған жаңалықтар текстін өзі оқуы жатады. Оның өзі дайындаған тексті қысқартуға, толықтыруға, анықтама беруге құқығы бар. Тезистік баяндау – көбінесе журналистердің белгілі бір уақиға құбылыс бойынша түйінді-түйінді мәселелерді енгізіп баяндауын айтады. (Үлкен роман болса да қысқартып айту). Кейде тезистік баяндауда жоспар ақпарат ретінде беріледі. Кейде есеп түрінде. Импровизациялық баяндау – негізінен тәжірибесі мол, білімді, ой-өрісі кең журналист қана хабар барысында баяндай алады және де текссіз баяндау ақпараттық хабарларда суфлер на промтер үзіліп қалған кезде болады. Промтер дегеніміз – журналист дайындап жазған тексті арнайы электронды қондырғы арқылы камераның алдына орналастыратын шыны арқылы электронды текстің жазылып көрсетілуін айтады. “Хабарда” суфлер бар. Ақпараттық публицистикалық бағдарламада сұхбат жанрлары жатады. Сұхбат жанрлары ТВ көп қолданылып, пайдаланылады. Негізінен сұхбаттың өзі кадрдегі 2 адамның диалогы немесе журналист пен кейіпкердің арасындағы сөйлесу, пікір алысу. ТВ-да сұхбаттың бірнеше түрі болады: Сұхбат әңгіме Баспасөз мәслихаты Сұхбат суреттеу Сұхбат анкета Сұхбат портрет Брифинк. Сұхбат әңгіме негізінен сұрақты хабардың мазмұнын-мағынасын композициясына негізделіп, тұрақ-ы, іріктеліп беру. Әр қойылған сқрақты өз ара байланысы болу керек. Кез-келген тосыннан қойылған сұрақ сұхбат әңгімеге жатады. Сұхбат анкета – немесе аналитикалық сұхбат. Бұл негізінен бір сұрақтың негізінде хабар ұймдастыру, яғни бір сұрақ мыңдаған адамдарға қойылу арқылы қоғамдық пікір қалыптастыру. Конференция – ағылшын сөзі (convertion) әңгімелесу. Ал баспасөз конференциясы белгілі бір уақиғаға дейін немесе уақиғадан кейін бір топ баспасөз қызметтің ұйымдастыруымен өткізілетін (жазушы, банкир, саяси қайраткер) сол уақиғаға көз қарасын, ойын анықтау үшін ұйымдастырылатын сұхбаттың бір түрі. Кез-келген ТВ журналистер кез-келген уақиғаға өткен кезде ұйымдастырады. Баспасөз мәслихатында сұрақты бірден қысқа әрі нақты қоя білу керек, түсінікті айту керек. Сұхбат суреттеу – репортаж жанрына өте ұқсас, алайда оның ерекшелігі оқиға кезінде сол оқиғаның куәгерлерінен немесе уақиғаға қатысқан адамдардан сол оқиғаның мән-жайын анықтау үшін журналистер әр түрлі сұрақтар қою арқылы сұхбат жүргізеді. Сұхбат портрет – басты ерекшелігі өмірде бар, не бұл өмірден өткен адамның, қоғам қайраткерінің портретін сомдау үшін, оның жора-жолдастарын, туған-туыстарынан жауап алу үшін ұйымдастырылады. Брифинкт – өте оперативтілікпен ұйымдастырады, орынды талдамайды. Мысалы: Н. Назарбаев шетелге ұшар кезінде алынады. Сол ұшақтың жанында және 1-2 сұрақ төңірегінде болады. Жалпы сұхбаттың негізгі ерекшелігі кез-келген адамға сұрақ қою арқылы әңгімеге тарту. Яғни белгілі бір мәселелер жөнінде үкімет ұстаған бағытты арнаулы өкілдің БАҚ журналистері алдында шағын мәжіліс өткізіп, болған мәселені мәлімдеу, түсіндірме жасау. Сондықтан сұхбат ТВ қолданатын ерекше жанр. Сұхбат жанрына байланысты ТВ “Өмір-Өзен”, “Час Пик” т.б. хабарлар болды. Сұхбат жанрында ұйымдастырылатын тағы бір хабар түрі, пішіні болады. Мысалы: дөңгелек үстел айналасындағы 2-3 адам студияға шақырылып әңгіме жүргізіледі. (Бетпе-бет) сұхбатқа қатысатын әңгімені кейіпкер бірнеше түрге бөледі. а) Пікір білдіруші ә) Ақпарат беруші (Күлекеев) б) Эмоцияға берілу (Жириновский) в) Әлеуметтік ой қозғаушы. Сол сияқты “Заметка”, “Сюжет”, “Корреспонденция”. Заметка – теле сюжет кезінде бір оқиға құбылыс алынып, бейне таспаға түсіріледі. Жалпы қысқа кадр сыртындағы текст 30 секунд 1 минутқа дейін созылады. Бірнеше бір тақырыппен беріледі. Тілі қысқалығымен ерекшелінеді. Телеграфтық стильде дайындалу керек. Теле корреспонденция – ерекшелігі өмірден типтік деректерді жинақтайды, талдайды, өзінің ойын, пікірін білдіреді. Корреспонденцияның тілі нәрлі, көркем, тартымды болу керек, публицистік стилде жазылу керек. Публицистік стиль дегеніміз – көркемдеп сөйлеу амал-тәсілінің жиынтығы, ауызша сөйлеудің қалыптасқан жүйесі, тілдің айрықша белгілерінің бірі. Корреспонденция негізінде факт – бірнеше факт жинастырылып өзара салыстырылады. Белгілі мәселелер жөнінде ұсыныс беріледі. Мысалы: Қазақстанда зейнеткерлерге зейнетақы берілмейді. Сол себеппен үкімет адамдарына құлақтарына алтын сырға деп айтылған. Корреспонденция негізінде көрініс пен құбылыстық немесе текстің сәйкесінде міндетті түрде көрінеді. Текст пен дыбыстың сәйкестігі “синхрон” деп аталады. Үй тапсырмасы: Ақпараттық-публицистикалық бағдарламаға мысал келтіру, 1 арнаның хабарларын алып талдау, тілі, мерзімділігі, жүргізуші, стилі, авторы т.б, хронометражды. Болашақ журналист ретінде өзін-өзі таныстыру. Өз телеканалын құру. Берілетін хабардың программасын жасау. Мәдениетті жігіт деген тақырыпта сценарий құру. Алдағы сессияға немесе сессия кезіндегі студенттердің, университеттегі құбылыстарға қатысты ақпарат жазу. Радиожурналистиканың даму процесінде пайда болған жанрлар мен пішіндердің әдістемелік сипаты Радиожурналистика жанрлары өзінің дыбыстық сипатымен ерекшеленеді. Радиожурналистика жанрларының негізгі компоненттері: репортердің әңгімесі, диалог түріндегі әңгіме, өмір шындығының дыбыстық көшірмесі, материалды әдеби-көркем өңдеу, сондай-ақ тікелей эфирді жүргізу шеберлігі. Әлбетте, эфирден тікелей берілген хабар – радиожурналистиканың ең күшті, ең керемет қасиеті. Сондықтан да радиожурналистика жанрларына (ақпаратты, талдамалы, деректі-көркем) жалпы шолу жасаумен қатар, қазіргі таңда тікелей эфирде өткір қолданыс тапқан заметка, яғни, ақпараттық хабарлама, сұхбат, репортаж, комментарий жанрларына арнайы тоқталып өтуге тура келеді. Өйткені, сұхбат ақпарат алудың бірден-бір тәсілі. Ал тікелей репортаж – оқиға ортасынан қолма-қол жүзеге асатын құбылыс, радиожурналистикадағы оперативтіліктің нақты көрінісі. Тікелей эфирде жасалатын комментарий журналистің жетекші ролін, айқындап, жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал ететін әдістің бірі ретінде қарастырылады. Радиожурналистиканың жаңаша жұмыс тәсілі ретінде тікелей эфир пішіндері және олардың қолданыс аясындағы артықшылықтары мен кемшіліктері аталып өтіп, соған орай эфирлік материалдардың электронды нұсқалары ұсынылады. жүктеу/скачать 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|