48-ші ғылыми-әдiстемелiк конференциясының материалдары

119
адам өмірінің маңызды бөлшегі ретінде қалыптасты. Қазір жоғары оқу орындарының арасында көп 
айтылып насихатталып жүрген цифрлы Қазақстан жүйесінде цифрлы білім беру, яғни сандық қоғам, 
сандық орта қалыптастыру жүріп жатыр. Ақпараттық қоғамда адамның өзіндік ойлауы, әрекетке 
шығармашылық тұрғыдан қарап, ыңғайлы жол таба білуі маңызды болып табылады. Соның 
нәтижесінде интеллектуалды экономика қалыптасып, технологияның қарқынды дамуына мүмкіндік 
туып отыр. 
Әрине, жоғарыда айтылып кеткен өзгерістер алдымен, білім саласына тікелей байланысты екені 
айдан анық болып тұр. Осыған орай білім берудің жаңа философиясы қалыптасып, модернизация 
қарқынды жүріп келеді. Білім беру саласында дәстүрлі оқыту электронды оқытуға, электронды оқыту 
smart оқытуға ауысты. Жоғары оқу орындарында студенттердің өздігінен дербес білім алуына 
басымдық берілсе, біліктілік арттыру жүйесінде қашықтықтан оқыту, корпоративті оқыту кеңінен 
қанат жайды. Ендігі міндет – сол алған білімнің адамға қызмет етуіне мүмкіндік беретін smart оқыту 
ортасын дамыту болып тұр. 
Жоғары да айтылып кеткендей, ХХІ ғасыр – ақпарат заманы, технология ғасыры болғандықтан, 
Қазақстан әлем бойынша ең жаңа деген оқу формаларын зерттеп, білім саласында үнемі жаңарту жасап 
келеді. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті – 
ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды 
қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, 
оқытудың жаңа технологиясы мен инновациялық әдіс-тәсілдерді енгізу, білім беруді ақпараттандыру, 
халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу», – деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту 
міндеттері атап көрсетілген болатын [3]. 
Осы аталған міндетттерді жүзеге асыру үшін жоғары оқу орындарында қашықтан білім беру 
жүйесіне оқытудың заманауи технологияларын енгізу арқылы және оларды тиімді пайдалану секілді 
мәселелерді анықтап алу, білім беру жүйесіндегі басты ұстаным ретінде әркімнің өзінің білім алуға 
деген жеке әлеуетін қоғамда барынша пайдалануға көмектесетін оқыту жүйесін дамытуды қамтамасыз 
етуді көздейді. 
Қашықтан білім беру біліктілікті арттыру – «Өмір бойы білім алу» идеясының негізгі тетігі, тиімді 
жүйесін қалыптастырып отыр. Адамның өмір бойы білім алуы міндетті түрде жоғары оқу орынын 
тамамдап, диплом алу емес, өмір бойында біліктілік арттыру арқылы өзін-өзі жетілдіріп отыруы, 
тұлғалық қажеттіліктеріне сәйкес білім алуы болып табылады. Бүгінгі күні біліктілік арттыру 
жүйесінде қашықтықтан біліктілік арттыру аса өзекті мәселелердің бірі болып отыр. Себебі бұл 
маманның негізгі жұмысынан қол үзбей-ақ білімін жетілдіруіне мүмкіндік беріп отыр. Қашықтықтан 
білім беруді кеңінен алып қарастыратын болсақ, оның негізінде ХХІ ғасырдың жаңа парадигмасы, 
басымдығы ретінде танылған Smart education жатқанын көруге болады. 
Сонымен, Smart education – бұл ортақ стандарт, келісім мен технология негізінде Интернет 
желісіндегі бірлескен білім берушілік әрекетті жүзеге асыру мақсатында құрылған оқу мекемелері мен 
профессорлық-оқытушылық құрамының бірлестік негізі болып отыр. Яғни бұл контентті бірлесіп құру 
және пайдалану, бірлесіп оқыту деген сөзді білдіреді. Сондай-ақ, Smart education, немесе «жетелі 
оқыту», – бұл барлық әлемнің контентінің көмегімен еркін кіруге болатын интерактивті білім 
ортасындағы икемді оқыту жүйесінің бірі болып отыр. Smart education ұғымының мәні – білімнің кең 
көлемді қолжетімділігінде болып тұр. Өз кезегінде, «жетелі оқытудың» мақсаты – білім беру процесін 
электронды ортаға көшіру арқылы оқыту процесін тиімді етіп пайдлану болып тұр. Қашықтан білім 
беру жүйесінің негізі оқытушының білімін, әрбір адамға қол жетімді ету. Жоғары оқу орындарында 
оқыту әр жерде және үнемі қол жетімді болады. Кітаптық контенттен белсенді контентке көшу «жетелі 
электронды оқытуға» көшудің тағы бір жағдайы болып табылады. Білімді электронды түрде берудің 
нәтижелілігі арта түседі [4]. 
Қазіргі уақытта ақпараттық – коммуникациялық технологиялардың заманауи талаптарға сай дамуы 
білімді бағалау және пайдалану жүйесін уақытылы өзгертіп отыруды талап етеді. Осыған байланысты 
оқытуда қолданылатын әдіс-тәсілдер, әдістемелер, технологиялар білім беру талаптарына байланысты 
жаңартылып отырады. Сапалы терең білімді меңгеруге талпынған өскелең ұрпақтың жеткілікті 
дәрежеде сандық сауаттылығы бар, себебі олар өмір жағдайлары барысында жаңа технологияның 
барлық мүмкіндіктерін пайдаланады. Сол мүмкіндіктерді нәтижелі қолдану оқытушының біліктілігіне, 
біліміне, тәжірибесіне байланысты. 
Сонымен, кәсіби дамуға ұмтылатын бәсекеге қабілетті маман өзінің негізгі қызметінен үзілмей жаңа 
білім алу жолдарын іздестіреді. Ал жоғары оқу орындары мамандарға қойылатын талаптардың өсуіне 
байланысты оқытудың жаңа формалары мен әдістерін іздестіреді, білім беруге жаңа технологиялар 
енгізеді. Оқу үдерісін ұйымдастырудың жаңа формасының бірі – қашықтықтан оқыту технологиялары 

120
арқылы оқыту. Сонымен қашықтықтан оқыту дегеніміз не деген сұрақ жауап бере отырып, қашықтықтан 
оқыту – ол оқу процесі кезінде осы замандық компьютерлерге және телекоммуникациялық 
технологияларға негізделіп дәстүрлі және инновациялық оқыту әдістерді қолданып, сырттай және 
күндізгі білім түрлерінде қатарлы білікті білім алудың ең негізгі түрі болып табылады [5]. 
Қоғамның жаһандануы мен интеграциалануына байланысты соңғы он-он бес жылдан астам уақыт 
ішінде Қазақстандағы білім беру жүйелерінің құрылымдарында елеулі өзгерістер болып жатқаны 
бәрімізге белгілі болып отыр. Оқу мен білім технологиясы қаржы қорының байыбына жетіп түсінудің, 
нарықты өркендету жолында күресудің тиімді құралына айналып отыр. Қашықтықтан оқыту 
технологиясынын дамуына Интернеттің әсерін бағалау қиын болып тұр. Ол ара қашықтықтықты 
қысқартумен қатар, оқытушы мен студентке анағұрлым көп еркіндік береді. Ендігі жерде студент 
тапсырмалар мен тестпен өзіне ыңғайлы уақытта айналыса алады. Оқытушы материал мазмұнын жедел 
түрде өзгерте алады. Қашықтықтан оқыту технологиясының дамуы – біздің Smart білім беру жүйесінің 
болашағы болып табылады. 
Қашықтықтан оқыту жүйесін әрқайсысы өз кезегінде бірнеше компоненттерден тұратын үш 
компоненттің жиыны ретінде карастыруға болады. Олар: 
·
Дидактикалық жүйе; 
·
Технологиялық жүйе; 
·
Қамтамасыз ету жүйелері.
Қашықтықтан оқыту үшін оқытудың жалпы дидактикалык бес әдісін қолдануға болады: 
1. Ақпараттық-рецептивті; 
2. Репродуктивті; 
3. Мәселелік мазмұндау; 
4. Эвристикалық; 
5. Зерттеу; 
Қашықтықтан оқытудың артықшылықтары: 
1.
Оқытушының да, студенттің де оқытудың уақыты мен орнын тиімді таңдай білуі: 
2.
Білімнің тиянақтылығы; 
3.
Оқытушы мен студенттер арасындағы қарым - қатынастың қажеттілігінше болуы; 
4.
Білім берудің дифференциациясы мен индивидуализациясы; 
5.
Уақыт пен қаржының үнемділігі; 
6.
Ата-ана бақылауы (ата-аналардың білім беру үрдісін және оқытушылармен қарым-қатынасын 
бақылау мүмкіндігі) [6]. 
Smart education жүйесін жоғары оқу орындарында дамыту негізінде қашықтан білім берудің 
мақсаты мен міндеттерін төмендегідей етіп бердік: 
1.
Халықаралық тәжірибеге сәйкес үздік отандық білім беру жүйесінің негізінде ҚР МБМБС 
және оқу жұмыс бағдарламаларының негізінде студенттер білімінің жоғары деңгейге жетуі; 
2.
Қашықтықтан оқытуды пайдаланушылардың әлеуметтік – мәдени және психологиялық жас 
ерекшелігін ескере отырып, теориялық, ғылыми-психологиялық арнайы әдістемелер құрастыру; 
3.
Оқу үрдісі мен ЖОО-нын басқаруда пайдаланылатын ақпараттық технологияларды дамыту. 
Smart education жүйесін жоғары оқу орындарында дамыту
 
барысында қашықтықтан оқытуды 
ұйымдастырудың әр түрлі технологиялары беріліп отыр: 
Кейс-технология 
– оқытушы-тьюторлардың дәстүрлі және қашықтықтан консультацияларды 
ұйымдастыру кезінде мәтіндік, аудиовизуальды және мультимедиалық оқу-әдістемелік материалдарды 
жинау және оларды пайдаланушылардың өз бетінше меңгеруі үшін жіберуге негізделген болып отыр 
[7]. 
Кейс технологиясы 
(ағылшынның сasе-портфель) оқытуда жасалынған әдістемелік материалдармен 
іске асырылады. 
Кейс-технология арналған материалдар түрлері мыналар: 
1. Әдістемелік нұсқалар. Оқу құралдары мен глоссарий. Оқушыларға оқу жоспарындағы пәндер 
бойынша электрондық тасымалдауышта (CD-ROM) оқу-әдістемелік материалдардың кешені (кейс) 
беріледі. Кешенді даярлауда ұжымдық әдістер, жобалау әдістері пайдаланылады. Мұндай әдістер 
студенттердің белсенділігін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін белсендіруге жетелейді. 
2. Жұмыс дәптері. 
3. Анықтама. 
4. Оқу, аудио, бейне материалдары. 
5. Бақылау және емтихан материалдары. 
Қашықтықтықтан оқытуға арналған кейстердің сапалық қасиеттері: 

121

курстың терминдер мен ұғымдарына арналған гипертекстік құрылымы; 

пайдаланушыға ыңғайлы құрылым – оқытушы материалды беру реті мен бейнелеудің 
бірнеше түрін таңдай алады. 
Сол арқылы бір оқу материалын әр түрлі аудитория үшін әдістемелік қажеттілік болса әр түрлі түрде 
беру мүмкіндігі бар. 

Кейстің құрамына белгілі бір нормативті талаптар жоқ. Кең таралған документтер мен 
дыбыс, анимация, графикалық кірістірулер, слайд-шоу пайдаланылады. 

Студент оқулықтың кез келген бетін қағазға шығара алады. 

Студент оқу материалдарына кез келген әдіспен қол жеткізе алады (Интернет, CD-
ROM). 

Оқулыққа кіріктірілген білімді тексеру жүйесі бар. 

Оқулық бетінен Интернет ресурстарына қол жеткізуге болады. 
Қашықтан оқыту барысында көңіл бөлетін технология Желілік-технология – білім алушы, 
оқытушылар, әкімшілік арасындағы интерактивті өзара әсері мен оның оқу-әдістемелік құралдармен 
жабдықталуын қамтамасыз етуде телекоммуникациялық желіні қолдануға негізделген [6]; 
Оқытудың желілік –технологиясына жатады: 
-
Интернет желісін пайдалану; 
-
Электрондық поштаны пайдалану; 
-
Телекоммуникациялық құрылғыларды пайдалану; 
-
Мультимедиамен жабдықталған, интернетке шығу мүмкіндігі бар желелік 
компьютерлік класс; 
Электронды почта студенттерге курстың негізгі мәселелері бойынша конфиденциалды хат 
жазысуға мүмкіндік береді. Электронды почта арқылы ақпаратты жоғары жылдамдықпен жіберу 
мүмкіндігінің арқасында студентке көмек дер кезіңде, сұранысты алған соң бірден көрсетіледі. 
Интернет көмегімен студенттермен кері байланыс орнатып қана қоймай, олардың оқу қызметін 
бақылауға, бағалауға болады. 
Жоғары оқу орындарында қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті 
студенттің келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жұмысын басқару болып табылады: туындайтын 
мәселелерді қарастыру; мақсат пен міндеттерді қою; білім, тәжірибелерді беру; ұйымдастыру қызметі; 
студенттердің арасында өзара байланысты ұйымдастыру; оқу процесін бақылау болып табылады. 
Студенттер қашықтықтан оқыту кезінде білім беру процесінің негізін қолайлы уақытта, ыңғайлы 
орында, тиімді темптегі өз бетінше жұмыс құрайды. Сондықтан студенттер өз бетінше жұмыстың 
техникасы мен әдістемесін, жоғарғы деңгейде білімді өз бетімен толықтыру негіздерін меңгеруі қажет. 
Сонымен, бірге нәтижелі түрде оқу үшін жаңа ақпараттық технологияның кұралдарымен жұмыс істей 
білуі тиіс. 
Сонымен, қашықтан білім берудің негізгі тетігі ретінде Smart education жүйесін жоғары оқу 
орындарында дамыту – адамның білім алуға және ақпарат алуға деген құқықтарын іске асыратын 
үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының бірі ретінде мамандардын негізгі қызметін атқара жүріп 
білімін, біліктілігін арттыруға мүмкіндік береді. 

жүктеу/скачать 5,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: