5 Мұғалімге арналған нұсқаулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен ӘОЖ
жүктеу/скачать 3,03 Mb. Pdf көрінісі
|
G5 Қазақстан тарихы THB KZ
- Бұл бет үшін навигация:
- Тірек сөздер теселі егіншілік тайпа Ресурстар
- Сабаққа дайындық Венн диаграммасы сызылған бірнеше ватман дайындап қойыңыз. Сабақтың деректі материалдары
| болуы (2-сабақ)
Оқу мақсаты 5.2.2.1 археологиялық ескерткіштерді сипаттау; 5.4.2.2 металл өндірісі жетілуінің шаруашылық салаларына тигізген ықпалын түсіндіру. Тірек сөздер теселі егіншілік тайпа Ресурстар 1. Қазақстан тарихы. Көне заманнан бүгінге дейін. І том. – Алматы: Атамұра. 2010. Оқулық: Қазақстан аумағында металлургияның пайда болуы, 30-31-бет. Зерттеу сұрағы: Қазақстан жерінде металды өндіру ежелгі адамдардың өмірін қалай өзгертті? Сабаққа дайындық Венн диаграммасы сызылған бірнеше ватман дайындап қойыңыз. Сабақтың деректі материалдары Қазіргі кезде Орталық Қазақстан бойынша Ата- су, Бұғылы, Беғазы-Дәндібай қоныстары; Шығыс Қазақстанда Қанай, Малокрасноярка қоныстары; Солтүстік Қазақстанда Петровка, Боголюбов қоныс- тары; Жетісуда Тамғалы шатқалы мен Батыс Қазақстан да Тастыбұтақ қорымы жақсы зерттелген. Табылған олжалардың ерекшеліктері мынадай: Ор- талық Қазақстандағы археологиялық ескерткіштер тастан салынып, пирамидаға ұқсас күрделі құрылыс әдістері қолданылған. Шығыс Қазақстандағы қо- ныстардан металл құятын шеберханалар табылды. Бұл аймақта ежелгі металл қорытатын орталықтар болғандығын білеміз. Жетісудағы Тамғалы шатқа- лынан жартасқа салынған қола дәуіріндегі тайпа- лардың дүниетанымынан хабар беретін ғажайып суреттер табылған. Батыс Қазақстандағы Тастыбұтақ қорымындағы жерлеу дәстүрінің өз ерекшелігі бар. Қабірлерден біз, моншақ сияқты әйелдер қолданған заттар табылған. Орталық Қазақстандағы құрылыс- тардың ірілігі, обалардың биік болуы мұнда дәу- летті адамдардың жерленуімен байланысты болуы мүмкін деген тұжырым бар. Қола дәуірінде қоғамда мәртебесі жоғары адамдарды ерекше жерлеген. Құрылыста тасты қолдану осы аймақта тастың көпті- гімен байланысты. Қанай және Малокрасноярка кен алынатын орталық болған, яғни шеберханалар кен орнына жақын орналасқан. Тамғалы жартастарын- дағы суреттер қола дәуірі адамдарының өмірі, өнері, діни нанымдары, қоршаған орта туралы ойлары туралы ақпарат береді. Тастыбұтақ қорымынан та- былған олжалар мен жерлеу орындары қола дәуірі адамдарының жерлеу дәстүрі туралы білуге көмек- теседі. Қола дәуірінде мал шаруашылығымен қатар егіншілік те дамыды. Усть-Нарым қонысынан та- былған орақтар осы аймақта егіншіліктің болғанын көрсетеді. Қола дәуірінің басында егіншілікте тастан және бұғы мүйізінен жасалған теселер қолданылған. Кейінгі қола дәуірінде кетпендер пайда болған. Тас- тан дәнді дақылдарды үгітетін құралдар: келі, кел- сап, түйгіш, тоқпақшалар жасалған. Сонымен қатар қоныстардан қола және мыс орақтар, қола шалғы- лар табылды (Шағалалы қонысы). Егіншілік мал шаруашылығымен салыстырғанда қосалқы рөл атқарған. Қола дәуірінде рулық құрылыс ыдырап, мүлік теңсіздігі пайда болды. Қорымдарды зертте- ген археологтар жерлеу заттарына қарай қоғамда мүлік теңсіздігі болғанын айтады. Мал санының өсуі азық-түлік өнімдері мен шикізат-ет, сүт, тері, жүннің көбеюіне әкелді. Артық шикізаттан қор жиналып, өнім айырбасы туындады. Мыс, қалайы құймалары кен орындары жоқ аймақтарға тасылды. Жылқының көлік ретінде маңызы артты. Мүлік теңсіздігінің қа- лыптасуы қақтығыстарды тудырды. Мал басының көбеюі жаңа жерлерді игеруге қажеттілікті тудыр- ды. Қола дәуірі тайпалары арасында жер үшін, мүлік үшін (тағы басқа себептер болуы мүмкін) қақтығыс- тар мен соғыстар туындаған. Қола дәуіріне жататын қоныстардан қару-жарақтардың көптеп табылуы осындай тұжырымға алып келеді. Осы сабаққа қа- тысты толық ақпараттарды "Қазақстан тарихы. Көне заманнан бүгінге дейін". І том. – Алматы: Атамұра. 2010." кітабының 114–116-беттерінен алуға болады. жүктеу/скачать 3,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|