3. Педагогикалық үдерістің заңдылықтары, принциптері мен функциялары Біртұтас педагогикалық үдерістің заңдылықтары - «мұғалім-оқушы» жүйесінің объективті түрде бар, тұрақты, қайталанатын, қажетті және маңызды байланыстары (жүйенің өзінде жеке ішкі жүйелер, құрамдас бөліктер арасындағы және сыртқы жағынан жоғары дәрежелі басқа жүйелермен байланыстар).
Заңдылықтар мен принциптер педагогикалық үдерістің қызметін болжауға және оны нақты жағдайларда жобалауға мүмкіндік береді.
Осылайша, педагогикалық үдерістің заңдары оның мәнді белгілерін, тұрақты, қайталанатын байланыстарын көрсетеді және педагогикалық әрекетте көрініс табады. Бұл заңдар мұғалімдерге педагогикалық үдерістің объективті дамуының жалпы көрінісін, сонымен қатар мұғалімнің іс-әрекетін ұйымдастыру тәсілін түсінуге мүмкіндік береді. 4. Педагогикалық үдерістің тәрбие механизмдері Педагогикалық үдеріске қатысушылардың іс-әрекет субъектілері ретіндегі педагогикалық өзара әрекеттестігінің негізі ынтымақтастық болып табылады, сондықтан үлкен тәрбиелік әлеует «мұғалім-оқушы» жүйесінде, мұғалімдердің оқушылармен, ата-аналармен, ата-аналармен және өзара әрекеттесу нәтижесінде дамитын қатынастарда жатыр: оқушылардың бір-бірімен, материалдық және рухани мәдениет объектілерімен қарым-қатынасы.
Біртұтас педагогикалық үдерісте білім берудің негізгі тетіктері оқушылардың дамытатын қарым-қатынастарына енеді. Жалпы білім беретін мектептің педагогикалық үдерісінде келесі қарым-қатынас түрлері маңызды рөл атқарады:
мұғалімдер мен оқушылар арасындағы қарым-қатынас;
мектеп оқушылары арасындағы қарым-қатынас;
мектеп оқушылары мен олардың ата-аналары арасындағы қарым-қатынас;
ата-аналар - мұғалім арасындағы қарым-қатынас.
Бұл қатынастар тұтас педагогикалық үдерістің тәрбиелік тетіктерін құрайды. Мысалы, бастауыш мектепте баланың мектеп мұғалімдерімен, әсіресе оның мұғалімімен қарым-қатынасы бірінші кезекте тұрады. Ұжымда қалыптасатын қарым-қатынастардың нақты жағдайын, әр баланың мәртебесін білу мұғалім үшін әртүрлі тәрбиелік құралдарды пайдалана отырып, бұл үдерісті оңтайландыру үшін маңызды.
Педагогикалық үдерістің екінші тәрбиелік механизмі - бұл оқушылар арасындағы қарым-қатынас. Өздігінен дами алатын бұл қарым-қатынастарда тәрбиелік әлеует бар және көп нәрсені тәрбиелік міндеттер арқылы шешуге болады.
Тәрбие механизмдері іс-әрекетті ұйымдастыру барысында пайда болады және әрекет етеді. Сондықтан тәрбиелік әсер үшін мұғалім балалар ұжымындағы бірлескен іс-әрекетте туындайтын қарым-қатынастарды сауатты басқаруы, педагогикалық қолдау көрсетуі, әрбір оқушының өзін-өзі тануы мен өзін-өзі бекітуіне жеке көмек көрсетуі қажет.