16.4 Әртүрлі кемістігі бар балаларды отбасылық тәрбиелеудің ерекшеліктері Есту қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеу ең алдымен сөйлеу дамытуға және бекітуге бағытталуы керек. Баланың барлық әсерлері мен эмоциялары сөздік формада болуы керек; оған барлық нысандардың өз атаулары бар екенін мүмкіндігінше ертерек түсіндіру керек. Ол үшін заттардың атаулары үлкен баспа әріптермен планшеттерге жазылады және сәйкес объектілерге бекітіледі, қолтаңбалары мен суреттері бар балаларға арналған үй кітаптары жасалады. Басқалардың сөзін түсіну үшін баланы сөйлеушінің бетіне қарап, ернінен оқуға үйретеді. Баланың бетіне қарап, қатты, анық сөйлеу керек; бала сөйлеушінің еріндерінің қимылдарына еліктейді. Маман сурдопедагогтардан қажетті нұсқауларды ала отырып, ата-аналар балаларды ауызша сөйлеуге үйрете алады. Есту қабілетінің қалдықтарын дамыту үшін дыбыстық және музыкалық ойыншықтарды пайдалану керек, ал балаға жүгінген кезде оның құлағына қатты дауыстап айту керек. Сөйлеуді, санауды, есту қалдықтарын, өнімді әрекеттерді дамытуға арналған сабақтарды күніне бірнеше рет 10-15 минут бойы жасаған дұрыс. 7 жасқа дейін сабақтардың ұзақтығын 45 минутқа дейін арттыру керек. Есту қабілеті бұзылған балаға кереңдермен қалай сөйлесу керектігін айтып, мүмкін болатын жанжалдарды болдырмай, еститін құрдастар тобына қосылуға көмектесу қажет. Баламен бірге кино мен театрға бару керек, олардың көргенін түсінуге көмектеседі.
Көру қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеу кеңістікті бағдарлаудан басталады. Баланың ата-анасы оның мектепте алған білімдері мен дағдыларын бекітуге көмектеседі.
Сөйлеу тілі бұзылған балаларды тәрбиелеу баланың сөйлеу дыбыстарына деген қызығушылығын оятуды, оларды тыңдауды, оларды қарапайым сөздермен ерекшелеуді қамтиды. Баланың назарын құлақ арқылы сөздердің дұрыс және бұрыс айтылуын салыстыруға аудару пайдалы. Баланың нақтырақ айтылуға ұмтылуын қамтамасыз ету керек, ол үшін дұрыс сөйлеу мысалдарын көрсету керек.