3.1. Қазақстан Республикасының ІІ-деңгейлі банктеріндегі бухгалтерлік шот жоспарының құрылымы.
ІІ деңгейлі банктің нот жоспарының концепциясы мен сипаттамасы.
ІІ деңгейлі банктердегі бух. есептің шот жоспары кластар бойынша бөлінген келесі шоттар тізімінен тұрады.
Барлығы 7 класс:
І класс-Активтер 1000-1999
ІІ класс-Міндеттемелер 2000-2999
ІІІ класс-Меншікті копитал 3000-3999
IV класс-Кірістер 4000-4999
V класс-Шығындар 5000-5999
VI класс-Шартты және мүмкін талаптар мен міндеттемелер 6000-6999
VII класс-Банк балансыны меморандум шоттары 7000-7999.
Банк балансында I-II класс шоттары бейнеленеді, IV-V класс банктің қаржылық шаруашылық қызметі туралы есеп беруінде көрсетіледі.
Есеп беру кезеңі бойынша анықталған қорытынды III класс «Меншікті капитал» шоттарымен бейнеленеді. Балансты шоттармен I-V кластар және VI класты баланстан тыс шоттар бойынша қозғалыс екі жақты жазба әдісімен жүргізіледі. Әр класта ең көп дегенде 1000 шот ашылуы мүмкін.
Шоттар төрт санмен таңбаланады:
1-белгі қай класта,
2-3-белгі қай топта жататындығын,
4- шот пен топтардың одан әрі таратылуы мен жіктелуін көрсетеді.
Активтер
Нақты ақшалай 1000-1999
ҚР Ұлттық Банкіне талаптар 1100-1149
Ұлттық Банкпен қайта қаржыландыру қолданылатын қазыналық міндеттемелер және басқа да жоғары өтімді бағалы қағаздар 1150-1199
Сатуға арналған бағалы қағаздар 1200-1249
Басқа банктерге орналыстырған депозиттер 1250-1339
Филиал арасындағы есеп айырулар 1350-1359
Клиенткрге талаптар 1400-1449
Жалпы резервтер 1460-1469
Капиталға инвестиция және субордикалық беремек 1470-1499
Материалды артықтар 1600-1602
Негізгі құралдар және материалды емес активтер 1650-1690
Сый-ақылар (мүдделілік) мен байланысты қосылған кірістер 1750-1791
Басқа да дебиторлар 1850-1899
Міндеттемелер 2000-2999
Банк депозиттері мен міндеттемелері 2000-2149
Клиент алдындағы міндеттемелер 2200-2249
Айналымға шығарылған б,ағалы қағаздар 2250-2349
Қазыналық міндеттемелер мен басқа да жоғары өтімді бағалы қағаздарды қолдану арқылы банктерді қайта қаржыландыру 2350-2399
Сый-ақы (мүдделілік) төлеумен байланысты қосылған шығындар 2700-2749
Басқа да кредиторлар 2850-2860
Меншікті капитал 3000-3999
Жарғылық капитал 3000-3028
Банк капиталдары және бөлінбеген таза кіріс 3500-3599
Кірістер 4000-4999
Корреспонденттік шот бойынша сый-ақы (мүдделілік) алумен байланысты кірістер 4050-4099
Орналыстырылған депозиттер, несиеленр және басқа да әр түрлі баағлы қағаздар мен инвестициялар бойынша сый-ақы (мүдделілік) алумен байланысты кірістер 4100-4499
Банктің коммиссиондық және басқа да кірістері 4600-4699
Шығындар 5000-5999
Депозиттер, несиелер, қарыздар және бағалы қағаздармен операциялар бойынша сый-ақы (мүдделілік) төлеумен байланысты шығындар 5020-5449
Банктің жалақы төлуге, шаруашылық-әкімшілік қызметіне байланысты шығындары 5720-5759
Басқа да операциялық шығындар, жоғалтулармен байланысты басқа да шығындар 5800-5999
Шартты және мүмкін талаптар мен міндеттемелер 6000-6999
Шартты және мүмкін талаптар 6000-6999
Шартты және мүмкін міндеттемелер 6500-6999
Банк балансына меморагдум шоттары 7000-7999
Мемориалды шоттар-активтер 7100-7199
Мемориалды шоттар-пассивтер 7200-7299
Мемориалды шоттар-басқа да 7300-7407
Класс топтары бойынша шоттардың жіктелуі.
«Активтер», яғни I класқа төмендегіледің есебі бойынша шоттардың тобы жатады:
нақты ақшалай қаржылардың
қысқа мерзімді несиелердің
ҚР Ұлттық банкіне талаптардың
қазыналық міндеттемелердің
сатуға арналған бағалы қағаздардың
банкаралық несиелер мен басқа банкте орналастырылған депозиттердің
бағалы қағаздар бойынша сый-ақылар мен жеңілдіктердің
басқа да дебиторлардың және ауыспалы кезеңдегі уақытша активтердің.
Міндеттемелер, яғни II класқа мыналардың есебі бойынша шоттардың тобы жатады:
талап ету депозиттерінің
банктен алынған несиелердің
овернайтнесиелердің
ақша нарығының жедел банкралық несиелері мен депозиттерінің
филиал аралық есеп берулердің
клиент алдындағы міндеттемелердің
айналымға шығарылған депозиттік сертификаттардың
айналымға шығарылған басқа да бағалы қағаздар
қазыналық міндеттемелер мен басқа да жоғары өтімді бағалы қағаздарды қолданумен банктерді қайта қаржыландырудың
төлем бойынша есеп айырулардың
алдын-ала төленген кірістердің
бағалы қағаздар бойынша жеңілдіктер мен сыйақылардың
басқа да ркедиторлардың.
Меншікті капитал, яғни III кластың жарғылықкапиталымен есебі бойынша шот топтары жатады.
Кірістер, яғни IV класқа келесілердің есебі жатады:
банктегі несиелер мен депозиттер бойынша сый-ақылық (мүдделілік) кірістрдің
қысқа мерзімді несиелер бойынша сый-ақылық (мүдделілік) кірістердің
Ұлттық Банкте қайта қаржыландыруға жарамды жоғары өтімді баағлы қағаздармен қазыналық міндеттемелер бойынша сый-ақылық кірістердің
сатуға арналған бағалы қағаздар бойынша сый-ақылық кірістердің
басқа банктерге берілген несиелер мен аванстар бойынша сый-ақылық кірістердің
филиалдармен есеп айыру бойынша сый-ақылық кірістердің
клиенттерге берілген несиелер бойынша сый-ақылық кірістердің
басқа да бағалы қағаздар бойынша сый-ақылық кірістердің
инвестицияға салымдар бойынша сый-ақылық кірістердің
муингтік операциялар бойынша сый-ақылық кірістердің
банктің коммиссиондық кірісткрдің
басқа д операциялық кірістердің
еншілес компаниялардың және ассоциациялардың бағалы қағаздары мен акцияларын сатудан түскен кірістердің
айыппұл, өсімақы, тұрақсыздық салалары
басқа да кірістер
салыққа дейінгі таза кіріс.
Шығындар, яғни 5-ші класқа келесілердің есебі бойынша шот топтары жатады:
банк несиелері мен депозиттері бойынша сый-ақы төлеу шығындар
талап ету депозиті бойынша сый-ақытөлеу шығындары
басқабанктердің несиелердің сый-ақы бойынша төлеу шығындары
овернайт несиесі бойынша сый-ақы төлеу шығындары
филиалдар арасындағы есеп айыру бойынша сый-ақы төлеу шығындары
клиенттердің депозиттері бойынша сый-ақы төлеу шығындары
айналымға шығарылған депозиттік сертификаттар бойынша сый-ақы төлеу шығындары
жоғары өтімді бағалы қағаздарды қолданумен байланысты сый-ақы төлеу шығындары
қамтамасыз етуге берілген ассигнованиялау
банктің коммиссиондық шығындары
еңбекақы төлеу, іс сапар және міндеттерді ударулар бойынша шығындар
жалпы шаруашылық шығындар
табысқа салынған салықтар, басқа да салықтар мен жинаулардың шығындары
амортизациялық аударулардың шығындары
басқа да операциялық шығындар
әр түрлі шығындар мен жоғалтулар
айыппул, өсімақы, тұрақсыздық сомасы
басқа ды шығындар
күтпеген шығындар
табысқа салынатын салық шығындары.
Шартты және мүмкін талаптар мен міндеттемелер, яғни 6-шы класқа банктің болашақ кезеңде пайда болатын және ло бойынша белгіді бір тәуекелділікте болатын талаптары мен міндеттері бойынша шот топтары жатады:
аккредитив шоттары
кепіл шоттары
болашақта депозиттер мен қарыздарды орналасыру бойынша шоттар
алу бойынша шоттар
бағалы қағаздарды алу бойынша шоттар
қаржылық фьючерстің шоттары
бағалы қағаздарды сату бойынша шоттар
қаржылық фьючерстің бағалықағаздарын сату бойынша шотар
шетел валютасын сату, сатып алу бойынша шоттар.
Банк балансына меморандум шоттары, яғни 7-ші класқа банктің талаптары мен міндеттемелері әсер етпейтін операциялар есебі бойынша шот топтары жатады: