Қалалар УІ-ІХ ғасырларда түріктердің қалалық мәдениеті дамыған аймақ: Оңтүстік Қазақстан УІ-ІХғасырларда қалалық мәдениет дамыған тараз, Алмалық, Қойлық қалалары орналасқан өңір: Жетісу Орта Ғасырларда оңтүстік өңірде қалалық тіршіліктің жандана бастағанын жазған армиян патшасы:ІГетум Қытай жылнамаларындағы Испиджаб қаласы Махмұд Қашғари жазбасында аталды: Сайрам Испиджаб қаласын өз жазбаларында сайрам деп атаған ғалым:М.Қашғари Византия шеберлерінің жасаған күміс құмыралар табылған қала: Тараз Тараз қаласынан табылған Византия шеберлерінің заты: күміс құмыра Ұлы Жібек жолы бойындағы тараздан табылған:Византия сәнді әшекей бұйымдары Қыш құмыра жасайтын шеберханалары болған ортағасырлық қалалар: Талғар,Тараз Оңтүстік Қазақстанда маңызды сауда орталығы болған «көпестер»қаласы атанған қала: Тараз
Оңтүстік-батыс Жетісуда орналасқан ортағасырлық қала:Тараз Оңтүстік-батыс Жетісудан ашылған ортағасырлық қала жұрты :36 Солтүстік-Шығыс Жетісудан ашылған ортағасырлық қала жұрты :70 Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан мұсылман,христиан, буддизм т.б.діндердің жерлеу орындары ,діни орындары ашылған қала:Тараз Қытайдың форфордан жасалған ыдысы табылған қала:Талғар Қазақстандағы Талғар,Испиджаб, Отырар қалаларында көптеп табылған Қытай заты: фарфор ыдыстар Х ғасырда дуалы екі қатар кірпіштен тұрғызылған қала:Отырар'>Баба ата Х-ХІІ ғасырларда Қазақстан аумағында көлемі жағынан ірі қалалар:Испиджаб, Отырар Дамыған орта ғасырдағы көлемі 30гектардан асатын Оңтүстік Қазақстан жеріндегі көне қала:Сауран Дамыған орта ғасырдағы көлемі 30гектардан асатын Оңтүстік Қазақстан жеріндегі көне қала:Испиджаб Дамыған орта ғасырдағы көлемі 30гектардан асатын Оңтүстік Қазақстан жеріндегі көне қала:Отырар 30га.дан асатын қала жұрты табылды:Испиджаб,Отырар ,Тараз Орта ғасырдағы көлемі 10гектарға жетпейтін қала :Алмалық Х-ХІІғ. Оңтүстік Қазақстанда қалалардың шоғырланған жері: Ұлытау_етеогінде_орналасқан_орта_ғасырлық_қалалар:Басқамыр,Аяққамыр'>Арыс өзенінің Сырдарияға қосылатын жері Х-ХІІ ғ. Ұлытау етеогінде орналасқан орта ғасырлық қалалар:Басқамыр,Аяққамыр Х-ХІІғ. Жататын Басқамыр,Аяққамыр қалалары орналасқан өңір:Ұлытау Кеңгір өзені бойындағы қалалар:Сарайлы,Торайлы Х-ХІІғ. Сарайлы,Торайлы қалалары орналасты:Кеңгір өзенінің бойында ХІ-ХІІғ. Жататын Шығыс моншасы табылған қала:Отырар ХІ-ХІІғ.жататын «қоржын үй» табылған қала: Құйрықтөбе Хғ.жататын шыны ыдыстар табылған қала : Иасы Х-ХІ ғасырларда әйнек жасау кәсібі дамыған қала:Талғар_қаласы'>Отырар,Тараз Дамыған орта ғаксырларға жататын монша табылған ортағасырлық қалалар: Отырар ,Тараз Орта ғасырға жататын шахмат тастар табылған: Талғар қаласы Қытайдың фарфордан жасалған ыдысы табылған қала: Талғар 1217-1218жж. Хорезм шахы Мұхамед Текеш қай қалада теңге соқтырған : Отырар Ғұлама Әл-Фараби туған қала: Отырар Дешті Қыпшақ үшін сауда аймағы болған қала: Сығанақ Дешті Қыпшақ үшін сауда аймағы болған қала: Сығанақ Жазба деректерге қарағанда Сығанақ қаласының төңірегінде суармалы егін шаруашылығының дамығандығын дәлелдейтін каналдар: Төменарық, Бозғыларық Кейінгі орта ғасырлардағы Қаратаудың солтүстігіндегі ыдыс жасайтын шеберханалар табылған қала: Раң Иасы қай ғасырдан бастап Түркістан атанды: ХІУғ.
Орта ғасырдың соңғы кезеңіне дейін өмір сүріп,өркендеген атақты қалалар: Тараз,Сайрам, Иасы Қаратаудың терістігіндегі орта ғасырдағы қала:Берукет Іле алқабындағы қалалық мәдениет мүлде құрып біткен уақыт:ХІУғ.басы Сайрам қаласының ХУІ ғасырдың аяғында экономикалық жағынан құлдырау себебі: Жоңғар шапқыншылығы Қазақстан жеріндегі қалалар экономикалық жағынан әлсірей бастаған уақыт:ХУІІІғ.
