64. Қазақтардың ұлттық мәдениетінің ерекшеліктері 68. Тауелсіздік кезең философиясы
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
64. ÒазаÒÑаÑдÑÒ£ ұлÑÑÑÒ Ð¼ÓдениеÑÑнÑÒ£ еÑекÑелÑкÑеÑÑ 68. ТаÑелÑÑздÑ-emir
| 25) Сциентизм и антисциентизм 94
Қоғамның ғылымға деген көзқарасы, оның рөлін түсіну әр түрлі. Бұл екі дүниетанымдық қарама-қайшылықта көрінеді. Олардың бірі -сциентизм- ғылым мен, ғылыми білім жоғары мәдени құндылық және адамның әлемге бағдарлануы үшін жеткілікті жағдай ретінде идеясы бар ілім. Ғылым үшін идеал барлық ғылыми білім емес, жаратылыстанудың нәтижелері мен әдістері болып саналады. Жаратылыстану ғылымымен ғылымды сәйкестендіре отырып, барлық әлеуметтік мәселелерді шешуге болады деп саналады. Сонымен бірге, қоғамдық ғылымдар когнитивтік мәнге ие емес немесе жоққа шығарылады және ғылымның гуманистік мәні жоққа шығарылады. Бұл бағыт ретінде XIX ғасырдың аяғында батыстық мәдениетте орнықты және сол уақытта қарама-қарсы дүниетанымдық позиция пайда болды - антисциентизм. Антисциентизм ғылымның шектеулі мүмкіндіктеріне баса назар аударады және оның экстремалды формаларында оны адамға шын мәніне бөтен және дұшпандыққа ие, мәдениетті бұзатын күш ретінде түсіндіреді. Антисциентизм көзқарастарының әдіснамалық негізі - ғылым мен техниканың дамуының теріс нәтижелерін абсолюттеу (экологиялық жағдайдың нашарлауы, әскери қауіптілік және т.б.). Ғылым және оның антитезисі - антисциентизм - бір уақытта дерлік пайда болды. Сциентист ғылымның жетістіктерін құптайды және білімді ең жоғары мәдени құндылық деп жариялайды. Антисциентист ғылыми жаңалыққа қарсы және ғылымға деген сыни көзқарасты баса айтудан шаршамайды. Сциентисттер өздерінің пайдасына дәлелдер іздей отырып, орта ғасырлық схоластизмнің алғышарттарын жоққа шығарып, жаңа дәуір ғылымы мәдениетті және жаңа, шынайы адамгершілік құндылықтарды негіздеу арқылы дәлелдейді. Антисциентистердың дәлелдері ғылымның көптеген жетістіктеріне қарамастан, адамзат бақытты бола алмады және қауіп-қатерге душар болды. Сол себепті де ғылым жетістіктерді бүкіл адамдарға пайдалы ете алмайды. Сциентистер ғылымда адам өмірінің барлық салаларының өзегін көреді және бүкіл қоғамды «білуге» тырысады. Тек ғылымның арқасында өмір ұйымдастырылады, басқарылады және сәтті бола алады. Сциентизмнің ең көрнекті өкілдері: О.Комт, Дж.С. Милл, Э.Мач, Р. Авенариус, Г.Спенсер, Г.Н.Вырубов, П.Л.Лавров, Н.К.Михайловский және басқалар. Антисциентизмнің өкілдері Г.Маркузе, М.Полани болды. B. Рассел және басқалар. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|