№ п/п
|
Пәндер коды
|
Пәндер аты
және кредит
саны
|
Пререквизиттер
|
Постреквизиттер
|
Пәндерге сипаттама
|
Күтілетін нәтиже
|
1 семестр
|
1
|
KTOM5201
|
Қазақ тілінің өзекті мәселелері, 3 кр
|
Көне мәдениет жазбалары Көне түркілік әліпби Қазақ тілінің тарихы
|
Грамматикалық теория негіздері Әлеуметтік лингвистика Жай және құрмалас сөйлем синтаксисі
|
Қазақ тілінің тарихын кезеңдерге бөліп қарастырудың принциптері мен теориялық негіздері. Қазақ тілінің бастау көздері.Көне түркілік әліпби, оның шығу тегі. Көне түркі тілі заңдылықтары. Орта ғасыр мұралар тілі. Осы кезеңдегі тіл ерекшеліктері. Қазіргі қазақ тілінің даму жүйесі. Қазақ тіл білімінің “Этнолингвистика”, “Лексикология”, “Ономастика”, “Терминология”, “Фразеология”, “Этимология” салаларына қатысты проблемалар қазіргі таңда ең негізгілердің қатарынан орын алады.
Жалпы түркологияның деңгейінде бұл мәселелер әр қырынан сөз етіледі.
Әрқайсысының өзіндік зерттеу нысандары, мақсат – мүддесі бола тұрса да, олар бір тілдің тұтас табиғаты мен өзара тығыз байланысты заңдылықтарын қарастырады.
мағынасын ашып көрсетті.
|
Қазақ тілінің тарихын саралауға, аталмыш пән бойынша игерілетін білім мазмұнын басқа ғылым салаларымен, мыс.,тарих, әлеуметтік, этникалық,танымдық, психологиялық,т.б.сабақтастыра талдама жасауға үйренеді.
|
ShZyTTM5201
|
Шумерология және түркі таным мәселелері, 2 кр.
|
Көне мәдени ескерткіштер тарихы
|
Қазақ тілінің өзекті мәселелері Тілдің тарихын дәуірлеудің теориялық негіздері
|
Шумер ілімінің қалыптасу тарихы б.э.д.4 мың жылдықтың екінші жартысында Месопатамиядан басталады. Шумерлер адами байланысты сезіну, сезімдік) – адамның дүниені эстетикалық тұрғыдан ұғынып-түсіну заңдылықтары туралы, әсемдік заңдарын арқау еткен шығармашылықтың мәнісі мен формалары, өмір сүру нормаларын қалыптастырған. Олар алғаш рет заң құрастырған. Олар туралы деректер М.Белицкийдің «Забытый мир шумеров», Эрих Церен «Библейские холмы» ,А.Нарымбаеваның «Туран-колыбель древних цвилизации» еңбектерінде сөз болады. .5 мың жыл бұрын өркениеттің дерегі болған Аркаим қазбаларын алға тартқан Ұлы дала-Тұранның мәдениеті аталмыш пәнде айтылады.
|
Көне түркі тілі мен шумер тілі салыстырыла зерттеліп, шумер дәуірінен бері қарай қолданылып келе жатқан тарихи сөздерің мағыналық ерекшеліктері мен фонетикалық өзгерістері ғылыми негізде меңгеріледі.Шумерлер жайлы тың деректер ұсынылады,олардың мәдениеті мен әдебиеті талданып,Шумерология мен түркі таным мәселелері туралы соны мағлұматтар ұсынылып, пәнді оқыту барысында тарихи сөдер мен ономастикалық атаулар мәні ашылады. Пәнді оқу барысында магистранттар-дың лингво-мәдениет танымы молаяды.Сына жазу жүйесі, пиктография, иероглиф-таңбалық, символдық таңба белгілердің сырын ашуға үйренеді.
|
ZhGBTB5201
|
ХХ ғасыр басындағы тіл білімі, 3 кр.
|
Қазақстан этно- топонимикасы Қазақ тілінің тарихы
|
Қазіргі түркі тілдерінің салыстырмалы грамматикасы Грамматикалық теорияның негіздері Антроп. лингвистикасы Әлеуметтік лингвистикасы Жай және құрмалас сөйлем синтаксисі
|
XX ғасыр басындағы қазақ тілінің дамуы. Алғашқы әліпби Бұл кезеңдегі тілдің лексика-грамматикалық сипаты.тілдің даму жүйесі. Қазақ тіл білімінің “Этнолингвистика”, “Лексикология”, “Ономастика”, “Терминология”, “Фразеология”, “Этимология” салаларына қатысты проблемалар қазіргі таңда ең негізгілердің қатарынан орын алады. Жалпы қазақ тіл білімінің деңгейінде бұл мәселелер әр қырынан сөз етіледі. Әрқайсысының өзіндік зерттеу нысандары, мақсат – мүддесі бола тұрса да, олар бір тілдің тұтас табиғаты мен өзара тығыз байланысты заңдылықтарын қарастырады. Ұлттық тіл білімі қалыптасқанға дейінгі кезеңде 40-қа жуық сөздік жарық көрді. (А.Е. Алекторов, “Краткий казахско-русский словарь”‚ 1891.
|
Қазақ тіл білімінің ХХ ғасырдың басындағы тілдік бірліктерін дұрыс қолдануды меңгереді,тұңғыш лингвист ғалымдары-мыздың еңбектерін игереді,алғашқы оқулықтар мен әліппидің мазмұнымен танысып, салыстыру, зерттеу, тұжырымдау сияқты тәсілдерді өз бойларына қалыптастырады.
|
2
|
AOМ5202
|
Әдебиеттану дың өзекті мәселелері , 2кр.
|
Текстология (Мәтінтану) Тарихнама
|
Қазақ әдебиетінің тарихы Әдебиетті жоғары мектепте оқыту әдістемесі
|
Пәннің мақсат–міндеті: жоғары филологиялық білімі бар магистранттарды мамандығына сәйкес қазіргі қазақ әдебиеттану ғылымындағы өзекті, бірақ жетімсіз қарастырылған мәселелермен арнайы, кеңірек әрі нақтылы таныстыру арқылы университетте алған әдеби – теориялық ұғым – білімдерін тереңдете түсу, сондай – ақ сөз өнерінің құпия сырлары мен қырларын әңгімелеу арқылы оларды әдебиетке, ғылымға құштарландыру, зерттеу тақырыбын дұрыс таңдауларына ықпал ету, ғылыми ізденістерге бағыттау. Мысырда, Вавилонда, Үндістанда және Қытайда дүниеге келіп, Ежелгі Грекия мен Римде кеңінен дамыған. Демокрит, Аристотель, Эпикур, Лукреций Кар, т.б. еңбектері.
|
Әдебиеттің өнер туындысы, өмір оқулығы,сезім мен ой
дүниесінің жиынтығы, сөз құдіретінің құрылымы екенін түсініп, көркем шығарманың эстетикалық қуатын сезініп, оның сюжеттік құрылымын , тіл ерекшелігін,
поэтикалық бояуын көркемдік деталь, штрихтар арқылы жүйелілік-құрылымдық талдауды меңгеріп шығады.
|
2
|
AA5202
|
Алаш әдебиеті, 2 кр.
|
Алаш тарихы Қазақ әдебиетінің тарихы Тарихнама
і,
|
Әдеби сын Әдебиетті жоғары мектепте оқыту әдістемесі Авторлық позиция проблематикасы
|
Алаш әдебиетінің белді өкілдері А.Байтұрсынов, М.Дулатов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов және Ә.Бөкейханов сынды қайраткерлердің өмірі мен қоғамдық қызметі, қуғын сүргінде жүріп жазған еңбектері, олар жайлы ғалымдардың ой-пікірлері көптеп басыла бастады. Архив құжаттары мен естеліктер монографиялар мен диссертацияларға арқау болды. Қазақ әдебиетіндегі «ақтаңдақтар» мәселесі қазір жан - жақты қаралып, тың деректермен толығып, бірқатар белгісіз болып келген жәйттердің басы ашылды. Бұл бағыттағы Рымғали Нұрғалидың «Әуезов және Алаш»(1997), «Қазақ әдебиетінің алтын ғасыры» (2002), «Алашордынцы» (2005), «Алаш туы астында» (2005) Д.Қамзабекұлы «Алаш әдебиеті»деген іргелі еңбектері осы көп жылғы ізденістен туған
|
20-ғасырдың басындағы қазақ әдебиетінің өкілдері, алашшыл әдебиеттің негізін қалаған А.Байтұрсынов,Ә.Бөкейханов,М.Дулатов, С.Торайғыров, М.Жұмабаев,
М.Әуезовтің ой-пікірлері мен осы кезеңдегі көркем туындылары туралы көлемді ақпараттар алады және алашшыл әдебиеттің өкілдері туралы зерттеу материалдары, монографиялар, сыни еңбектер, баспасөзде жарияланған мәліметтерді молынан меңгеріп шығады.
|
2
|
KTT5202
|
Көркем туындыны талдаудың теориялық принциптері, 2 кр.
|
Мәтінтану
Әдебиет тарихы
|
Әдебиет сыны Әдебиетті жоғары мектепте оқыту әдістемесі Әдебиет және талдама
|
Әдебиетті оқытудың мән-маңызы көркем туындыны оқыту, талдау, оқырмандық пікір қалыптастырумен ашылмақ. Көркем туындыны оқу бар да, талдау бар. Талдау оқусыз жүзеге аспайды. Оқу студенттің өз еңбегімен жүзеге асса, талдау оқытушы, оның ұйымдастыруы, жобалауы, тиімді жағын ойластыруы арқылы жүзеге асады. Көркем мәтінді қалай оқып, қабылдайды, қандай ой туады, өз көзқарасын қалай жеткізеді. Қазіргі әдістемеде талдау жасаудың 4 түрі – образ бойынша, тақырыптық, проблемалық, тұтас немесе автор ізімен ұсынылып жүр.
|
Туындыны талдаудың бақылау, салыстыру, талдау, жинақтау, синтездеу тәсілдерін меңгеріп, әдеби мәтінді талдауда аталмыш тәсілдерді қолдана алады.Әдебиеттану ғылымында пайдаланылатын салыстырмалы, биографиялық, психологиялық , текстологиялық , зерттеу әдістерін
туындыны талдауда еркін пайдалана біледі.
|
3
|
AZhV5203
|
Әдебиеттегі жаңа бағыттар , 3 кр.
|
Мәдениеттану
Қазақ әдебиеті
|
Әдебиеттанудың өзекті мәселелері Әдебиетті жоғары мектепте оқыту әдістемесі Жалпы поэтика
|
Қазіргі кезеңдегі әдеби процестегі жаңа бағыттар әдебиетіміздің жаңа даму проблемасын анықтайды. XXI ғасырда әдебиетте жаңа тенденциялар пайда болды. Аталмыш пән әдебиетті дамыту, оның әлемдік кеңістіктегі орнын айқындап қалыптасуына жағымды әсерін туғызады. Ұлттық әдебиет жаһандану кезеңінде өзіндік ерекшелігін жойып алу қаупіне ұшырауы мүмкін. Осы орайда әлемде әдеби процесте жаңа бағыттар пайда болуда. Бұл пән әдебиеттегі жаңа бағыттар туралы сыр шертіп әрі аталмыш бағыттардың қыр-сырын үйретеді.
|
Аталмыш пәнде магистранттардың әдебиет сыны, теориясы, тарихы туралы мәліметтері молайып, әлем әдебиеті мен қазақ әдебиетінің жаңа бағыттары туралы теориялық және методологиялық ақпараттары жөнінде конференцияларда өз пікірін еркін,ғылыми деңгейде сауатты жеткізе біледі.Әдебиеттің теориялық мәселелерінде құзыретті болуды игереді.
|
3
|
AFM5203
|
Әдебиеттің философиялық мәселелері, 3 кр.
|
Психология
Қазақ әдебиеті
|
Әдеб. жоғары мектепте оқыту әдістемесі Психологиялық поэтика Авторлық позиция проблематикасы
|
Әдебиеттің философиялық мәселелерін айқындап, әдеби ұғымның зерттелу деңгейін , оның философиялық мәнін дәйектейтін пән. Әдебиеттің философиялық мәнін әлемдік деңгейде көрсетіп, қазақ әдебиеттанудағы рөлін пәлсафалық тұрғыда танытатын пән ретінде ерекшеленеді. Аталмыш пән әдебиетті философиялық тұрғыдан зерттеп, талдап , оған өзіндік бағасын береді. Кез келген ақын-жазушылардың көркем дүниелері философиялық тұрғыдан талданады. Осы тұрғыда Б.Майтановтың «М.Әуезов-суреткер», Ж.Аймауытов «Мағжанның ақындығы туралы», М.Серғалиев «Сөз сарасы», т.б. зерттеу еңбектер сараланады.
|
Әдебиеттану мәселелерінің философиялық сипатын ғылыми ойлау жүйесінің негізінде талдап-синтездеуге жол ашылып, білімгерлер әдеби шығарманы философиялық аспектіде талдай алады.
|
3
|
ZhTzhKZhT5203
|
Шығарманың табиғаты және көркем шығарманы талдау, 3 кр.
|
Мәтінтану Би Тарихнама Поэ
|
Әдебиеттанудың өзекті мәселелері Әдебиетті жоғары мектепте оқыту әдістемесі
|
Әдебиетте аса мән беріп талданатын нысана-көркем шығарма. Аталмыш пән әдеби шығармалардың эстетикалық табиғатын танытумен қатар сюжеттік желі арқылы туындының ішкі және сыртқы табиғатын қоса аңғартады. Шығарма табиғаты кейіпкерлер линиясы арқылы да толық ашылады. Осы ретте көркем шығарманы талдаудық түрлері мен тәсілдері де осы пәнде ашылады. Көркемдік құрылымдар мен олардың негізгі элементтері:жанр, стиль, сюжет, композиция, т.б.дамуын да қарастырады. Сюжеттік талдау, кейіпкерлер жүйесі бойынша, не туындының композиялық құрылымы , образдар арқылы талдау –барлығы аталмыш пәнде айтылады.
|
Көркем шығарманың эстетикалық табиғаты мен
құрылымын талдаудың тәсілдерін үйреніп, әдеби туындылардың идеялық, көркемдік, эстетикалық сапасын салмақтай біліп, өзіндік пікірін шебер айтуға дағдыланады.
әлемдік әдебиетте болып жатқан өзгерістерді, олардың өзара байланыстарын, әдебиеттану ғылымымының теориялық және әдіснамалық негіздерін біліп шығады.
|
2 семестр
|
Кәсіптік пәндер
|
1
|
KTTSG5301
|
Қазіргі түркі тілдерінің салыстырмалы грамматикасы, 3 кр.
|
Көне мәдениет жазбалары Түркі тілдерінің тарихы Өркениет өзегі
|
Грамматикалық теория негіздері Әлеуметтік лингвистика
|
Түркі тілдері, олардың жалпы сипаты;
Жеке түркі тілдерінің өзіндік ерекшеліктерін жан-жақты терең қарастыру;
Ғылыми көзқарастар мен тұжырымдамалардың негізінде түркі тілдерін зерттеу – сол халықтардың тарихымен тығыз байланыста жүргізілуге тиіс;
Түркі тілдерінің жүйесіне тән оларды өз алдына жеке топтастыру ретінде ерекшелейтін белгілер;
Тарихи салыстырмалы әдісті зерттеу;
Тілдік деректерді салыстыру;
Түркі тілдерінің тілдік деректерін қазақ тілінің деректерімен салыстыру;
|
Ежелгі түркі тілдеріндегі тарихи атаулардың семантикалық тұрғыдан дамуын меңгеріп, сөздердің бастапқы мағынасы мен дыбыстық өзгерістерге түскен қазіргі мағынасын біліп шығады. Магистранттар түркі тілдес сөздердің этнолингвистикалық, этникалық , танымдық мазмұнын меңгеріп, тарихи сөздерді семасологиялық, грамматикалық, фонетикалық жағынан талдауды үйреніп шығады
|
AL5301
|
Антропологиялық лингвистика, 3 кр.
|
Түркітануға кіріс- пе
Түрік жазуының генезисі
Қазақ жазуының тарихы
|
Грамм. теория негіздері Лингвистика тарихы
|
Антропологиялық лингвистика — жазбасыз тілдерді зерттейтін тіл білімінің бөлімі. Адам санасындағы, мәдениет дамуындағы және білім деңгейінің артуындағы барлық тарихи өзгерістер тілдің лексикалық жүйесінде көрініс табатындығына негізделеді.
Антропологиялық лингвистиканың негізгі постулаттары:
Білімнің дамуы оның үнемі мамандануымен артып отырады.
Адам дамуындағы түрдің тарихи дамуы мен ағзаның жеке дамуының объективтілігі.
|
Қазақстан территориясынан табылған археологиялық қабаттардағы идеографиялық жазулардың, руна жазуларының табиғатын меңгеру ежелгі халықтардың тұрмыс-тіршілігінен, кәсібінен, өркениетінен магистранттарды хабардар етеді.Білімгерлер антропологиялық лингвистика арқылы археологиялық қазбалар жетістігін негізге ала отрып, радиоуглеродтықанализ жасаудың сырын меңгеріп шығады.
|
TTZT5301
|
Түркі тілдері - нің зерттелу тарихы, 3 кр.
|
Палеография Тарихнама Көне мәдениет жазбалары
м
|
Тарихи лексикография Функционалды грамматика
|
Түркітану және оның объектісі. Түркі халықтары және олардың тілдері. Түркітануға байланысты алғашқы зерттеулер. Түркі тілдерінің Еуропада зерттелуі. Түркітанудың ХVІІІғ. зерттелуі (В.И.Татищев, Г.Ф.Миллер, С.Г.Гмелин т.б.). Түркітанудың ХІХғ. зерттелуі (Г.Ю.Клапрот, В.В.Радлов, Д.Щ.Казембек, И.Ильминский, П.М.Мелиорансий т.б.) Түркітанудың ХХғ. Зерттелуі (Н.Ф.Катанов, Н.А.Кононов, Ф.Е.Корш, Н.А.Баскаков т.б.). Түркі тілдерінің даму, қалыптасу дәуірлері. Түркі тілдерінің дамуындағы Алтай дәуірі. Орал-Алтай бірлестігі. «Алтай тілдері» теориясы. Түркі-монғол тілдеріндегі ұқсастықтар. Түркі тілдерінің дамуындағы Хұн дәуірі. Түркі тілдерінің дамуындағы Көне түркі дәуірі. Орхон-Енисей жазба ескерткіштері. Талас жазба ескерткіштері. Түркі тілдерінің дамуындағы Орта түркі дәуірі.
|
Ежелгі халықтардың жазба ескерткіштеріндегі мысалы, руна жазуының символдық таңбалар сипатымен таныса отырып, суреттермен жұмыс жасауды, ондағы әлеуметтік, философиялық сюжетті , ұғым-түсінікті тануға ұмтылады.Білімгерде сөз мағынасын түсінуге ұмтылу, оның әлеуметтік мәнін ашуға деген табиғи заңдылық қалыптасады.
|
2
|
AL5302
|
Әлеуметтік лингвистика, 3 кр.
|
Әлемдік өркениет тің хронологиясы Түркі тілдерінің өзекті мәселелері
|
Лингвистика тарихы Қазақ тілінің тарихи лексикологиясы
|
Әлеуметтік лингвистика ұлт тілін, тіл мен қоғам, тіл мен ойлау, тілдің теориялық негіздемесі мәселесін қарастырады. Тіл білімінің басқа ғылымдармен байланысы және олардың арасындағы тіл білімінің орны туралы айтылады. Тілдің мемлекеттік мәртебесін жоғарылату жолында қандай жұмыстар істелуге тиіс екендігін көрсетеді. Тіл саясаты, тілдік жағдаят туралы мәселені көтеру де әлеуметтік лингвистиканың сөз ететін мәселесіне енеді.
|
Ежелгі халықтардың жазба ескерткіштеріндегі мысалы, руна жазуының символдық таңбалар сипатымен таныса отырып, суреттермен жұмыс жасауды, ондағы әлеуметтік, философиялық сюжетті , ұғым-түсінікті тануға ұмтылады.Білімгерде сөз мағынасын түсінуге ұмтылу, оның әлеуметтік мәнін ашуға деген табиғи заңдылық қалыптасады.
|
ZhKSS5302
|
Жай және құрмалас сөйлем синтаксисі,3 кр.
|
Сөз тіркесінің синтаксисі
Қазақ тілінің өзекті мәселелері
|
Грамм. теория негіздері
Академиялық грамматика
|
Сөйлем синтаксисі өз ішінде екі үлкен салаға, яғни жай сөйлем синтаксисі және құрмалас сөйлем синтаксисі болып бөлінеді. Олардың әрқайсысының өз зерттеу нысаны бар. Әдетте, жай сөйлем синтаксисінің негізгі зерттеу нысаны – жай сөйлемдер, оның құралу тәсілдері, негізгі мағыналық-құрылымдық белгілері, жай сөйлемдердің топтастырылу принципі мен жүйесі, сөйлемнің әр қилы мағыналық-грамматикалық, құрылымдық типтері, сөйлем мүшелерінің қызметі мен жасалуы болса, құрмалас сөйлем синтаксисінің негізгі нысаны жеке ойды білдіретін жай сөйлемдмbr>?рдің өзара тіркесіп, бір бүтінге айналып, сол арқылы күрделі ойды білдіруі болып табылады.
|
Білімгерлер сөйлем құрылымының предикативтік, модальдік, интонациялық белгісін нақты ажыратуға үйренеді.Сөйлемдердің құрылымдық, синтаксистік үлгісін талдау бойынша кәсіби құзіреттілігі қалыптасады.
|
AP5302
|
Әлеуметтік педагогика, 3 кр.
|
Этностар мәде- ниеті Этнопедагогика
|
Әдебиетті жоғары мектепте оқыту әдістемесі Қазақ тілін жоғары мектепте оқыту әдістемесі
|
Әлеуметтік педагогика - жеке тұлғаның тәрбиесі мен қалыптасуына әлеуметтік ортаның әсерін зерделейтін, әлеуметтік ораның нақты шарттарын есепке ала отырып жеке тұлғаға тәрбие беруін оңтайландыру бойынша іс-шаралар жүйесін әзірлейтін педагогиканың бір саласы. Әлеуметтік педагогика тәрбиелеудің әлеуметтану мәселелерін, әлеуметтік-педагогикалық виктимиология және әлеуметтік тәрбие мәселелерін зерделейді. Бұл терминді неміс педагогы А. Дистервег XIX ғасырда енгізді. Біздің елде әлеуметтік педагогика саласында жетекші мамандар болып А.С. Макаренко, С.Т. Шацкий деп саналады.
|
Магистранттардың әлеуметтік сөздік қоры молаяды,әлеуметтік мәтіндермен педагогикалық әлеуметтік терминдерді белгілі бір дәрежеде меңгереді.Қазақ тілі заңдылығымен бірге әлеуметтік педагогиканың ереже-қағидаларымен танысып, статистикалық,
әдістемелік және гипотеза,тұжырым жасау, анализ-синтездеу тәрізді психологиялық ойлау операцияларын меңгеріп шығады.
|
3
|
ShKAB5303
|
Шығыс-қазақ әдеби байланыстары, 2 кр.
|
Қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері
Шығыс әдебиеті- нің тарихы
Әдебиеттану
|
Шығыс әдебиеті нің қайнары
Әдебиетті жоғары мектепте оқыту әдістемесі
Тәуелсіз кезеңдегі қазақ әдебиетінің мәдени байланыстары
|
Қазақстан тек ұлттық мәдени өмірді дамытушы орталық қана емес, сонымен қатар ұлттық мәдениеттерді зерттеудің орталығы болып табылады. Әдебиет адамзаттық ақылдың қозғаушы күштерінің бірі. Проза мен поэзия жан қозғалысы ретіндегі адамзаттық тарихты суреттейтін кейіпкердің рухани өмірін бейнелейді. Публицистика аса қарқынды дамып отырған жоқ. Бірақ қазіргі әдеби жағдайдағы сын мен әдебиеттанудың рөлі артып отыр. Ұлттық мәдениеттердің жойылмауы - ғаламдану кезеңінің басты проблемасы. Пән осы мәселелерді өзара байланыстыра қарастыра отырып, ғылыми тұжырымдарды талдауға бағытталған.
|
Шығыс тілдерінің әдеби тілдік бірліктерін меңгереді. Парсы, иран,т.б.тілдерінде жарияланған әдебиет үлгілерімен танысып,шығыс, қазақ әдебиетінің көпжылғы байланысын үйренеді. Шығыс әдебиетінің классикалық шығармаларын игеріп шығады.
|
КАМ5303
|
Көркем аударма мәселелері,2 кр.
|
Мәтінтану
Библиография
Тарихнама
|
Әдебиет және аударма Әдеби сын-жанрлар
|
Көркем аударма әдебиеттің дамуына игі әсерін тигізетін жағымды фактор. Аударма әдеби сын мен көркем әдебиеттің болашақ даму жолдарын көрсетіп отыратын болғандықтан да оның саласында шынайы әдебиеттің келбетін танытатын болжамдық сипат болады. Аудармашы көркем мәтіннің өзіндік ерекшелігін қамти отырып, оның эстетикалық табиғатын әсерлі беруі шарт. Сол себепті аударма мен әдебиеттің тығыз байланысы болады. Кейде шығарманың көркем түрде аударылуы әдебиеттің даму деңгейін де, автордың шығармашылық тұлғасын да айқын таныта алатын көрсеткіш. Осы тұрғыдан келгенде Көркем аударма мәселелері пәнінің Жоғары оқу орнында жүргізілуі өте құптарлық мәселе.
|
Көркем аударма жасауға үйренеді.
Аударма жасаудың міндеттері мен принциптерін меңгереді.Сөзбен, сөздік құраммен жұмыс жасау тәртібін игереді.Сөздік қоры молаяды.Фонетикалық, лексикалық, грамматикалық тұлға-құрылымдар, тілдік бірліктер мен категориялардың мазмұнын түсінуге жол ашылады. Өзге тілді үйрену дағдысы қалыптасады.Аударма жасаудың техникасын үйренеді.
|
ShAZhS 5303
|
Шығыс әдебиеті: жанр және типологиясы, 2 кр.
|
Тарихнама
Поэтика
|
Әдебиеттанудың өзекті мәселесі Алаш әдебиеті
|
Әдебиеттану ғылымындағы күрделі де көп анықтамалы ұғымдардың бірі – «жанр» термині. «Жанр» ұғымы аясында әдебиеттің эпос, лирика, драма секілді ірі тектерінің де, олардың ішкі құрамдас бөліктері болып табылатын жанрлық түрлердің де қамтылатыны белгілі. Шығыс әдебиетіндегі жанрлар теориясын зерттеген белгілі әдебиеттанушы И.В.Стеблеваның пайымдауынша, «жанр» ұғымы белгілі бір дәуірдегі белгілі бір мазмұн мен тұрақты түр белгілерін қамтитын, поэтикалық біртұтас жүйесі бар мәтіндер тобын біріктіреді. Ал жазба әдебиеттің біртұтас, тұлғаланған жанры ретіндегі мінәжаттың шығу төркіні исламдық араб поэзиясынан бастау алады. Басқа да бірқатар шығыстық жанрлар секілді исламдық мазмұндағы мінәжат түркі жазба әдебиетіне парсы поэзиясы арқылы сатылай енген.
|
Шығыс әдебиеті бойынша көркем шығарманың шығармашылық құрылымын , құрамдас бөліктерін меңгереді.Шығыс әдебиетінің поэтикасын , көркемдік құрылымдар мен олардың негізгі элементтерін (жанр, стиль, сюжет, композиция, т.б.) үйрену барысында мәтінтану, библиография және тарихнамамен жұмыс жасау техникасын меңгереді.
|
4
|
KAP5304
|
Қазақ әдебиетіндегі постмодернизм, 2 кр.
|
Қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері, Әдебиеттану дың өзекті мәселелері Алаш әдебиеті
|
Әдеби сын
Тәуелсіз кезеңдегі қазақ әдебиеті
|
XІX ғ.-дың. соңы 20 ғ.-дың ортасына әдебиет пен өнерде мәдениетте қалыптасқан филос.-эстетикалық қозғалыс.М. өнерде болып символизм (П.Верлен, А.Рембо, С.Малларме, О.Уайльд, В.Соловьев, А.Блок); эмпрессионизм (Г.Тракль, Ф.Кафка, Э.Мунк, А.Шенберг) және акмеизм (А.Ахматова, А.Гумелев, О.Мандельштам) арқылы көрініс тапты. Постмодернизмнің реализмге қарсы қойылуы. Бұл ретте Модернизм өмір болмысты бейнелеуге емес, өз шындығын көрсетуге ұмтылады. Модернисттер үшін өмір шындығы ұғымы-иллюзиялар, реминисценциялар. Мұнда негізгі ұғым цитаталар, реминисценциялармен толыға, ұлғая келе интермәтінге айналатын “мәтін” болып табылады.
|
Қазақ әдебиетіндегі жаңа бағыт-постмодернизм әдісінің психологиялық иірімдерін, жазушылардың жаңашылдық тәсілдері мен авторлық позициясындағы көркемдік ізденістер туралы ақпарат алады.Әлемдік әдебиеттегі модернизм, постмодернизм бағыты жөнінде тәжірибе алмасады.Осы сипатта жазылған жазушылардың шығармалары-мен танысып, талдау-синтездеу әдісін игереді.
|
AA5304
|
Әдеби ағымдар, 2 кр.
|
Қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері Әдебиеттанудың өзекті мәселелері
|
Қазақ әдебиетіндегі әдеби ағымдар Әдеби сын
Авторлық позиция проблематикасы
|
Әдеби ағымдар курсын оқыту барысында қазақ прозасының қалыптасуы мен өркендеу жолдарындағы әдеби ағымдар мен көркемдік әдістер жан-жақты қарастырады: адамзат көркем ойлауының ірі сатыларындағы дәуірлер ауысуы, әдеби бағыттар мен ағымдардың алмасуы түрлі елдерде ұқсас, әрі тарихи жүйелі тәртіппен, сатылы түрде жүзеге асу заңдылықтары талданып, әлем әдебиетіндегі классицизмнің романтизмге, романтизмнің реализмге, натурализмге, модернизмге ұласып отыруы сынды құбылыстар зерделенеді. Қазақ әдебиетінің даму бағыттары мен әдісі хақында түрлі ұстанымдағы пікірлер байыпталады.
|
Әлем және қазақ әдебиетіндегі әдеби бағыттар туралы мағлұмат алады. Жаһандану дәуіріндегі әдебиеттегі әр түрлі бағыттардың дамуы мен ерекшелігі жөнінде білім ала отырып, көркем шығарманы талдауда аналитикалық талдау мен синтетикалық өнер туындысы ретінде бағалау, таразылауды, сараптауды меңгереді.
|
KАМ5304
|
Көркем аударма мәселелерінің практикалық негізі, 2 кр.
|
Аударма сөздік
|
Тілді жоғары мектепте оқыту әдістемесі Аударма тілі Тарихи лексикологра фия
|
Көркем аударма мәселелерінің практикалық негізі – мемлекеттік тіл ретіндегі қазақ тілінің тарихи негіздерін танытуға қызмет ететін ғылым саласы.Көркем аударма туралы жалпы түсінік. Сөздіктер туралы мәлімет. Сөздіктердің азаматтық тілдік тұлғасы. Сөздік жасау ісі бірнеше ғасырдан бері жасалып келе жатса да, олардың зерттелетін мәселелердің көптігі туралы сөз қозғалады.
|
Көркем аударма жасауға үйренеді.
Аударма жасаудың міндеттері мен принциптерін меңгереді.Сөзбен, сөздік құраммен жұмыс жасау тәртібін игереді.Сөздік қоры молаяды.Фонетикалық, лексикалық, грамматикалық тұлға-құрылымдар, тілдік бірліктер мен категория-лардың мазмұнын түсінуге жол ашылады.Өзге тілді үйрену дағдысы қалыптасады.Аударма жасаудың техникасын үйренеді.
|
2 курс, 3 семестр
|
Базалық пәндер
|
1
|
AzhMO6204
|
Әдебиетті жоғары мектепте оқыту әдістемесі, 3 кр.
|
Педагогика Әдіснама ғылымы
|
Қазақ тілін жоғары мектепте оқыту әдістемесі Оқытудың жаңа технологиясы
|
Әдебиетті оқытудың әдіснамалық негіздері. Әдістеменің ғылыми тұжырнамасы. Құрылымдық және мазмұндық ерекшеліктері. Әдеби материалды оқыту, көркем мәтінді меңгерту бағытындағы әлемдік әдістеме тәжірибелері негізінде әдебиет сабақтарын ұйымдастыру мен өткізу. Тарихи тәжірибе және оны оқытудың осы заманғы жаңа технологиясы. Инновациялық ізденістер. Озық әдістемелік тәсілдер және оларды пайдалану. Алдыңғы қатарлы әдістемелік үлгілер, мектептер, жекелеген әдіскерлер тәжірибесі.
|
Қазақ әдебиетінің ЖОО-да оқыту әдістемесінің ғылым ретінде қалыптасуы мен дамуының теориялық негіздерін игеріп шығады.Көркем шығарманың эстетикалық табиғатын танытуда интербелсенді әдістерді қолдануды үйренеді.Әдеби шығарманы меңгеру арқылы өмірдегі сұлулықты тану, жан сезімдерін, адамгершілік қасиеттерді бойларына дарытып алады.Шешендікке, өз ойын әдеби нормада жеткізе алу дағдысын меңгеріп шығады.
|
APP6204
|
Авторлық позиция проблематика сы, 3 кр.
|
Әдебиеттанудың өзекті мәселелері
жанр
|
Әдеби сын Әдебиет және жанр
|
Авторлық позиция қырлары мен түрлерін, автордың шығарм. тұлғасын психологиялық, философиялық және эстетикалық тұрғыдан қарастыру мәселесі.
|
Көркем шығарманың авторлық позициясы, өзіндік «Менін» түсінуге үйретеді. Шығарманың эстетикалық табиғатын танытуда авторлық ой, пікірдің маңызды екенін негізгі ұстанымдар арқылы үйреніп шығады. Сөйлеу тілі, шығармашылық портреті дамиды.Өзіндік ойы қалыптасып, құзырлық деңгейі артады.
|
TKKAT6204
|
кезеңдегі Тәуелсіз кезең
дегі қазақ әдебиетінің тарихы 3 кр.
|
Қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері
Әдебиеттанудың өзекті мәселелері
|
Әдеби сын тарихы
Қазіргі қазақ әдебиетінің тарихы
|
Қазіргі әдебиеттану ғылымында қазақ әдебиетінің көптеген мәселелері қарастырылып, зерттелуде. Соңғы, тәуелсіздік кезеңінде қазақ әдебиетінің түрлі жанрлары уақыт талабына сай зерттеу еңбектерінің негізгі арқауы болады. Әрбір кезең қазақ әдебиетіне танымал есімдерді, тың мәселе көтерген шығармаларды, поэзия, проза, драматургия жанрларындағы шығармаларды, олардың даму ерекшелігін айқындайды. Қазақ әдебиеті тарихының осы кезеңдегі шығармаларымен оқырмандар ықыласына бөленген, өзіндік дара тұлғасымен, суреткерлік стилімен есте қалған қаламгерлер сөз етіледі.
|
Тәуелсіз кезеңдегі қазақ әдебиетінің тарихы туралы мағлұмат алады.Осы кезеңдегі әдебиеттің сын-зерттеу саласында жүргізілген ізденістерін танып-біледі.Ұлттық әдебиеттану ғылымының қазіргі кезеңдегі даму, қалыптасу жолдарын , әдебиет теориясын, тарихы мен сынынғылыми тұрғыда саралауға үйренеді. «Мәден мұра»ұлттық жобасының 2004-2011 жылдарға арналған тұжырымдамасыме танысып, қазақ руханияты туралы мол мәлімет алады.Ұлттық рух, санасы кеңейеді.
|
Кәсіптік пәндер
|
1
|
ZhMRTOA 6305
|
Жоғары мектепте қазақ тілін оқыту әдістемесі, 3 кр.
|
Педагогика Жалпы педагогика
|
Әдеб. Жоғары мектепте оқыту әдістемесі
Оқытудың жаңа
технологиясы
|
Жоғары мектепте қазақ тілін оқыту әдістемесі магистранттарға қазақ тілін оқыту процесінің ерекшеліктерін теориялық және практикалық тұрғыдан меңгерту болып табылады. Бұл пән әдістеме саласындағы инновациялық өзгерістерді, әдістеменің методологиялық- теориялық негіздемесін үйретуді, оқытудың жаңа технологиясын меңгеруді және әлемдік білім кеңістігіндегі тілді оқытудың жағымды нәтижесіне қол жеткізетін әдістері мен тәсілдерін де қоса қамтиды.
|
Қазақ тілін оқытудың методологиялық және философиялық негіздемесі келтіріліп, постиндустриалды дәуірдің білім жүйесі туралы ұстанымдарын, интербелсенді әдістеменің теориялық және методологиялық негіздемесі бойынша ақпарат алады.Интербелсенді оқуды жүзеге асырудың негізгі шарттары мен ережелерін үйреніп, интербелсенді әдістердің түрін игеріп, өмірлік қажеттілікте, практикалық іс-әрекетте еркін қолдана алады.Құзыреттілік деңгейі көтеріледі.
|
KTOZhA6305
|
Қазақ тілін оқытудың ғылыми әдістемесі, 3 кр.
|
Педагогика Әдістеме ғылымы Қазақ тілін оқыту- дың өзекті мәсе- лелері өзекті мәселелері
|
Әдеб. жоғары мектепте оқыту әдістемесі
Оқытудың жаңа технологиясы
|
Қазақ тілінің ғылыми әдістемесі қазақ тілін оқытудың ғылыми жағын оқытуды қарастырады. Қазақ тілінің даму тарихы мен тарихи лексикасын , оның семантикасы мен этнолингвистикалық жағын ғылыми негізде оқытуды қарастырады.Қазақ тілін оқытудың ғылыми теориялық тұжырымдары, қазақ тілінің білім мазмұны , лингвомәдени жағын зерттеп оқытады.
|
Қазақ тілін ЖОО-да ғылыми негізде оқытудың методологиясын меңгереді.Жеке тұлғаны дамытудың функционалдық қызметін әзірлеу жөнінде ақпарат алмасып, оқу процесінде нәтижеге бағытталу , «өмір бойы азық боларлықтай білім беру» идеясының «өмір бойы өздігінен үйрену» ұстанымына айналғаны туралы ғылыми негізде білім мазмұнын игереді.Білімгер өзін-өзі дамытудың жолын игеріп, өзінің ішкі мүмкіндігінің қайнар көзін ашуға ұмтылады.Осы негізде шығармашылық жұмыс жасауға талпынады.
|
KTQNO6305
|
Қазақ тілінің ғылыми тарихы, 3 кр.
|
Қазақ тілінің өзекті мәселелері
|
Жоғары мектепте қазақ тілін оқыту әдістемесі
Әдеб. жоғары мектепте оқыту әдісемесі
|
Қазақ тілінің ғылыми тарихы қазіргі кезде адам факторының жан-жақты жетілген , көп тілді меңгерген тұлғасын ұлттық рухта тәрбиелеу мен адамзаттық құндылықтарды бағалауға үйретеді.Қазақ халқына қатысты тарихи ескерткіштерді саралап, тілдің қалыптасу тарихындағы кезеңдерді анықтау, қазақ тілінің танымдық, семасиологиялық, грамматикалық тұрғыдан талдауды үйрету осы пәннің еншісінде.
|
Білімгер көптілді меңгереді.Қазақ халқының тарихи, әдеби құндылықтарын игереді.Қазақ тілінің ежелгі дәуірден қолданыста болған тарихи сөздерін біліп шығады.Зат атауларында болған тарихи өзгерістердің, фонетикалық заңдылықтардың өзгерістерін үйреніп шығады.Ұлттық рухта тәрбие алады.
|
2
|
TKKAT6302
|
Тәуелсіз кезеңдегі қазақ әдебиеті тар2, 3 кр.
|
Қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері Әдебиеттанудың өзекті мәселелері
|
Әдеби сын тарихы Қазіргі қазақ әдебиетінің тарихы
|
Тәуелсіздік кезеңдегі әдебиетке сол кездегі әлеуметтік жағдайлардың әсері.Нарық тық қатынас кезіндегі әдебиеттің халі.Бавспасөздегі материалдар.Әдеби өмірдің өткір проблемалары туралы сауалнамалар қорытындысы.Т.Шапай, С.Оспанов, Қ.Жұмаділов, М.Сықақұбаев мақалаларындағы тақырыптар мен проблемалар жайлы. Қазіргі әдебиеттану ғылымында қазақ әдебиетінің көптеген мәселелері қарастырылып, зерттелуде. Соңғы, тәуелсіздік кезеңінде қазақ әдебиетінің түрлі жанрлары уақыт талабына сай зерттеу еңбектерінің негізгі арқауы болады. Әрбір кезең қазақ әдебиетіне танымал есімдерді, тың мәселе көтерген шығармаларды, поэзия, проза, драматургия жанрларындағы шығармаларды, олардың даму ерекшелігін айқындайды.
|
Тәуелсіз кезеңдегі қазақ әдебиетінің тарихы туралы мағлұмат алады. Осы кезеңдегі әдебиеттің сын-зерттеу саласында жүргізілген ізденістерін танып-біледі.Ұлттық әдебиеттану ғылымының қазіргі кезеңдегі даму, қалыптасу жолдарын , әдебиет теориясын, тарихы мен сынынғылыми тұрғыда саралауға үйренеді. «Мәден мұра» ұлттық жобасының 2004-2011 жылдарға арналған тұжырымдамасыме танысып, қазақ руханияты туралы мол мәлімет алады.Ұлттық рух, санасы кеңейеді.
|
APP5202
|
Авторлық позиция принциптері 3 кр.
|
Әдебиеттанудың өзекті мәселелері Алаш әдебиеті
жанр
|
Әдеби сын Тәуелсіздік кезеңдегі қазақ әдебиеті Әдебиет және жанр
|
Авторлық позиция қырлары мен түрлерін, автордың шығарм. тұлғасын психологиялық, философиялық және эстетикалық тұрғыдан қарастыру мәселесі
|
Көркем шығарманың авторлық позициясы, өзіндік «Менін» түсінуге үйретеді.Шығарманың эстетикалық табиғатын танытуда авторлық ой, пікірдің маңызды екенін негізгі ұстанымдар арқылы үйреніп шығады.Сөйлеу тілі, шығармашылық портреті дамиды.Өзіндік ойы қалыптасып, құзырлық деңгейі артады.
|
Sha6305
|
Шәкәрімтану, 3 кр.
|
Әдебиеттанудың өзекті мәселелері Алаш әдебиеті
20-30-жылдар әдебиеті
|
Әдеби сын тарихы Авторлық позиция проблематикасы
|
ХХ-шы ғасырдың басындағы әдеби процестің ірі тұлғасы – Ш.Құдайбердиев шығармашылығының өзіндік ерекшелігін оқытудың мақсаты—оның Абайдан кейінгі екінші ірі тұлға екендігінде. Ұзақ жылдар бойы солақай саясаттың кесірінен Шәкәрімнің маржандай тізілген асыл жырлары халық назарынан тыс қалды. Қазақ әдебиетіне әкелген соны жанрлары, гуманистік көзқарасы, қоғамдық-әлеуметтік мәні бар лирикалары кейінгі ұрпақтарына жетпеді. Шәкәрім поэзиясы терең философиялық ойдан ғана құралмайды, терең сырлы лирикадан да туындаған.
|
Ш.Құдайбердиевтің шығармашылық портретін толық танып шығады. Оның өлеңдерінің көркемдік ерекшелігі туралы мол мағлұмат алып, шығаомаларын талдап-синтезуге үйренеді. «Үш анық» философиялық еңбегін талдап, оның өзіндік ерекшелігі жөніндегі зерттеу еңбектерімен танысады. Шәкәрім шығармашылығы туралы туралы эссе, этюд жазумен айналысып,публицистикалық стильдегі шағын шығармалар жазу машығын меңгереді.
|
3
|
ATDTN6306
|
Әдебиет тарихын дәуірлеудің теориялық негіздері, 2 кр.
|
Көне мәдениет жазбалары Ежелгі поэтика
|
Қазақ әдебиеті нің өзекті мәселелері Қазіргі қазақ әдебиетінің тарихи сипаты
|
Ұлттық әдебиеттің даму тарихын кезеңдерге бөліп қарастырудың басты принциптерін қаастырылады. Теориялық негіздері мен әдебиеттің бастау көзі оқытылады. Көне замандағы жазба ескерткіштер.Әдебиет дамуынағы кезеңдер:Ежелгі дәуір, Хандық дәуір, 9 ғасыр, 20 ғасырдың басы. Қазіргі дәуір. Осы кезеңдегі әдебиеттердің өзіндік ерекшеліктері. Түркі халқының тіршілігі мен мәдениетінің көне (V-VІІІ ғ.ғ) дәуірінен кейін Х-ХІІ ғасырларда қараханидтер мемлекеті өмір сүрді. Бұл кезде қыпшақ, оғыз, қарлұқ және ұйғыр халықтарының тілдері негізінде араб графикасындағы түркі жазуы қалыптасты, ескерткіштер дүниеге келді.
|
Қазақ әебиетінің тарихы туралы мол мәліметті игеріп шығады. Әр кезеңдегі әдебиеттің тарихпен байланысын салғастыра талдауды меңгереді. Әдебиеттану ғылымының теориялық және әдіснамалық негіздерін игеруде құзыретті болады.Лингвистикалық, әдебиеттік, ғылыми және публицистикалық ақпарат көздерімен жұмыс жасау дағдысын игеріп шығады.
|
AST6306
|
Әдеби сынның тарихы 2 кр.
|
Әдебиеттанудың өзекті мәселелері
Алаш әдебиеті
|
Қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері
Сын және әдебиет
|
Қазіргі кездегі қазақ әдеби сынды қалыптастыру қазақ әдебиеті жүйесіндегі әдебиет тарихы, жанры, мәтінтану бойынша филологиялық , синтетикалық және аналитикалық тәсілдермен байланысты. Әдеби сын процесінде тарихнама мен әлеуметтік оқиғалардың атқаратын қызметі зор. Бұл қасиет тілдің сөздік құрамының, оның ішінде лексиканың дамуында үлкен орын алады. Сонымен қатар, әдеби тілдің лексикасын байытып, филологиялық құрылысын дамытады. Әдеби сын– адам танымының көзқарасының таңбасы, адамның басты рухани, ғылыми және материалдық игілігі болғандықтан, гносеологиялық, семиотикалық, семантикалық үштіктің бірлігі және нәтижесі. Әдеби сынның ең басты қызметі – ғылыми ұғымды білдіру, сол арқылы әдебиеттану ғылымын дамыту.
|
Әдеби сынның тарихын меңгере отырып қазақ әдебиетінің даму деңгейін, өзгеру, жаңару тенденциясын аңғаруға болады. Әдеби сынның принциптері мен түрлерін, жазу стилін игереді. Шешен сөйлеуге, образды түрде өз ойын нақты, жүйелі бере білуге , ғылыми –ізденушілік жұмыспен айналысуға мүмкіндік алады.
|
ZhOA6306
|
20-30 жж. әдебиеті, 2 кр.
|
Қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері
Әдебиеттанудың өзекті мәселелері
|
Тәуелсіз кезеңдегі қазақ әдебиеті
Әдебиет және жанр теориясы
|
20-30-жылдары Мағжан, Жүсіпбек, Сәкен, Бейімбет, Мұхтар, Міржақып демокр.-ағартушы әдебиет дәстүрiн жалғастыра отырып, халық басындағы қайғылы тұстарды көркем суретке түсiрдi. Ол өмiрдiң мұңды, қайғылы жақтарына көп үңiлдi, өкiнiш пен күйiнiшке бой алдырды. Бiр мезгiл орыс декаденттерiне елiктеп өлеңдер жазды. Мағжанның махаббат пен табиғат жырлары да қазақ лирикасының ең жарқын беттерi болып саналады. Сәкен мен Мағжан шығармалары 20-жылдардағы Қазақ әдебиетіндегi екi сарынның бейнесi iспеттi. Жаңашыл жас ұрпақ Сәкен маңына топтасты. Әдебиеттiң өмiр жаңалықтарын зерттеп, жаңа тақырыптарды игеруге бет бұрды. Азаматтық, саяси лирика дамыды, лирик.-публицистик. поэмалардың үлгiлерi туды. Көркем проза, драматургия даму жолына түстi
|
20-30-жылдардағы қазақ әдебиетінің даму тарихы және көрнекті өкілдері, олардың шығармашылы туралы мәлімет алады. Шығармашылық портреті жөнінде сирек айтылатын алаш әдебиетінің өкілі-Ә.Бөкейханов, Н.Құлжанов,т.б. туралы мәліметтермен танысады. 20-жылдарда шыққан баспасөз материалдары-мен, қолжазбалармен танысып, танымдық деңгейлері көтеріледі.
Өткен күндер циклы бойынша естеліктермен танысу мүмкіндігі болады. Есте ұстау, тархнама, мәтінтану машығы қалыптасады.
|
4
|
AGT6307
|
Академиялық грамматика теориясы, 2 кр.
|
Қазақ тілінің өзекті мәселелері Әдебиеттанудың өзекті мәселелері
|
Грамматика теориясының мәселелері
|
Академиялық грамматика еориясының бастауы - Орхон- Енисей, Талас жазба ескерткіштерін зерттеудің бастапқы кезеңі негізінен рунологиялық, текстологиялық мақсаттарға, мәтіндерді оқып, транслитерациялау, аудару генезисi жазудың мәселелеріне арналса, таза лингвистикалық тұрғыдан зерделеу ХХ ғасырдың алғашқы жылдарынан басталады. Көнt түркі жазба мұраларының тілін зерттеудің көшбасшысы В.В.Радловтың ескерткіштер тілінің фонетикалық жүйесі, морфологиялық құрылымы жайлы, көне түркі тілі мен қазіргі тілдерінің түркі агглютинациялық табиғаты, аффикстердің шығу туралы құнды пікірлері түркітану ғылымының ғылыми қағидаларына айналып, кейінгі зерттеушілердің бағдаршамы қызметін атқаруда. П
|
Грамматиканы зерттеудегі қалыптасқан теориялардың ролі мен маңызын меңгеріп шығады.Қазақ тілі грамматикасындағы ғылыми-теориялық пікірлер, зерттеу еңбектерді игеріп шығады.Грамматиканың жеке жүйелерін меңгеру арқылы теориялық және практикалық маңызы бар ғылыми жүйелі мәлімет алып шығады.
|
KSS6307
|
Құрмалас сөйлем синтаксисі, 2 кр.
|
Сөз тіркесінің синтаксисі
Қазақ тілінің өзекті мәселелері
|
Грамматикалық теория негіздері
Академиялық грамматика
|
Құрмалас сөйлем синтаксисі обьектісін зерттеу Ахмет Байтұрсынұлының қазақ тілінің табиғатын, құрылымын танып-танытудағы қызметі енді мектепте қазақ тілін пән ретінде үйрететін оқулықтар жазумен ұласады. Осы тұста оның атақты «Тіл – құрал» атты үш бөлімнен тұратын, үш шағын кітап болып жарияланған оқулықтар жазылды. А.Байтұрсынұлының қазақша әліппе жасауы, араб жазуына кіргізген реформасы, қазақ тіл білімінің негізгі терминдерін жұртымыздың образды ойлау мүмкіндігімен сабақтастырып, өз топырағымыздан тауып, оларға тұңғыш анықтама бергені, дыбыс жүйесін (фонетика), сөз жүйесін (морфология), сөйлем жүйесін (синтаксис) қалыптастырып шығарған.
|
Қазақ тіл білімінде көпқұрамды , көп бағыныңқылы, көп басыңқылы сөйлемнің мәнін ашуға практикалық –ізденушілік жаттғулар жүргізуді үйренеді. Тіл байлығы молайып, көп компонентті сөйлемдер құру шеберлігін меңгереді.Шешендікке баулынады.Әдеби нормада сөйлеу ережесін игереді.
|
FG6307
|
Функционалды грамматика, 2 кр.
|
Қазақ тілінің өзекті мәселелері Но
Антропологиялық лингвистика
|
Қазақ тілінің лексикографиясы
Әлеуметтік лингвистика
Жай және құрмалас сөйлем синтаксисі
|
Функционалды-семантикалық өріс тіл білімінде функционалды лингвистиканың бір бағытын құрайтын функционалды грамматиканың негізгі нысаны болып табылады. Функционалды-семантикалық өріс дегеніміз «белгілі бір семантикалық категорияға негізделіп, семантикалық қызметінің ортақтығына қарай өзара әрекеттес келетін грамматикалық және лексика-грамматикалық, сондай-ақ әр түрлі аралас (лексика-синтаксистік т.б) тілдік құралдар тобы. Құрылымдық грамматикада тіл статикалық қалыпта, ортамен байланыссыз қарастырылады. Мұндағы орта деп отырғанымыз тілден тыс сөйлеу ортасы. Ф. Де Соссюрдің сөзімен айтқанда «тіл өз ішінде өзі үшін зерттеледі». Грамматикалық мағынаға жасалған сипаттама парадигмалық (тілдік) ортамен байланысты түсіндіріледі.
|
Грамматика сөзінің мағынасы-оқи алу, әріп жаза білу (грекше ) екені, оның грамматикалық мағыналары менолардың арасындағы байланыс, тұлғалану ерекшеліктері, сөйлем құрау ерекшеліктері туралы мәлімет алып, морфологиялық және синтаксистік талдама қызметін меңгеріп шығады. Сөздерді таптастырдағы ұстанатын принциптерді: семантикалық,морфологиялық және синтаксистік принциптерді теориялық және практикалық жағынан талдау жасау құзыреті қалыптасады.
|
