7 Залалсыздық теориясы. Дәріс сұрақтары
Операциялық тұтқа. Операциялық тұтқаның күші (DOL)
жүктеу/скачать 39,03 Kb.
|
7 Операциялық тұтқа әсері
расписание 21.01, ПОЛОЖЕНИЕ РАЙОННОГО ЧЕМПИОНАТА ZEREK!!!, transfer-receipt-13 13637064985
- Бұл бет үшін навигация:
- Операциялық тұтқа
| Операциялық тұтқа. Операциялық тұтқаның күші (DOL)
«Тұтқа» (леверидж) түсінігі көптеген ғылымдарда кең пайдаланады да, бір объектіге ықпалды кұшейтуге мүмкіндік беретін қарапайым құралды немесе тетікті білдіреді. Қаржы менеджментінде бұл фактордың аз ғана өзгеруі нәтижелік көрсеткіштердің маңызды өзгеруіне әкелуі мүмкін. Операциялық тұтқа – кәсіпорын өзінің қызмет барысында шығаратын тұрақты шығындар үлесі. Бұл көрсеткіш өнімнің өзіндік құнында кәсіпорынның тұрақты шығындардан тәуелділігін сипаттап, оның іскерлік тәуекелінің маңызды сипаттамасы болып келеді. Фирманың технологиялық саясатымен анықталатын өзіндік құн пайыздар мен салықтарды төлеу алдындағы пайданың шамасына әжептәуір әсер етуі мүмкін (ЕВІТ). Өзіндік құн неғұрлым жоғары, тұрақты шығындар үлесі соғұрлым жоғары және сәйкес, фирманың бағалы қағаздар тәуекелі де жоғарылау. Өндірістік тұтқаның жоғары деңгейі жоғары технологиялы өндірістерге тән. Операциялық тұтқаның әсері келесіде: түсімнің кез келген өзгерісі әрқашан пайданың айтарлықтай өзгерісіне әкеледі. Тауарлар мен қызмет көрсетулердің өзіндік құнындағы тұрақты шығындардың үлесі маңызды болса, кәсіпорынның операциялық тұтқасы деңгейі жоғары, демек, іскерлік тәуекелінің де. Бұндай кәсіпорын үшін сатулар көлемінің сәл ғана өзгеруі пайданың әжептәуір өзгеруіне әкеледі. Өнімнің сату бағасы мен әр бірлігіне кететін ауыспалы шығындар арасындағы айырым тұрақты шама болуға тиісті. Сату бағасы мен жеке ауыспалы шығындар арасындағы айырым өнім бірлігіне жалпы пайда деп аталады. Операциялық тұтқаның ықпал ету күшін анықтау үшін практикалық есептерде жалпы маржаның пайдаға қатысын қолданады. (DOL – degree of operational leverage). Жалпы маржа өткізуден түскен түсім мен ауыспалы шығындар арасындағы айырым болып табылады. Оны түсім сомасымен салыстырып, жалпы маржа коэффициентін - өткізуден түскен түсімдегі жалпы маржаның үлесін табады. Экономикалық әдебиетінде жалпы маржа жабу сомасы деп аталады. Операциялық тұтқаның _Жалпы маржа__ ықпал жасау күші = пайда (4) ( DOL) Операциялық тұтқаның деңгейі сатулар көлемінің 1% өзгеруіне қарай пайданың пайыздық өзгерісінің шамасын анықтауға мүмкіндік береді. Мұнда ЕВІТ өзгеруі DOL% құрайды. Сонымен, түсімнің 1% өзгеруі пайданың маңызды құбылуына әкеледі. Шығынсыздық нүктесінде операциялық тұтқа деңгейінің маңызы шексіздікке ұмтылады. Сатулар көлемінің шығынсыздық нүктесінен сәл ауытқулар барысында бизнес тиімділігінің айтарлықтай өзгерісі байқалады. Осыдан бірқатар қорытынды шығаруға болады: 1. Бірдей жиынтық шығындар барысында тұрақты шығындар үлесі неғұрлым жоғары (төмен), операциялық тұтқаның деңгейі соғұрлым жоғары (төмен). 2. Шығынсыздық нүктесіне қатысты сатулардың жоспарлы деңгейі неғұрлым жақындау (алыстау) орналасса, соғұрлым операциялық тұтқаның деңгейі жоғары (төмен), демек, кәсіпорынның іскерлік тәуекелі де. 3. Кәсіпорын шығынсыздық нүктеден өткеннен кейін тұтқаның оң әсері біліне бастайды. 4. Сатулар көлемінің әрі қарай көбею және шығынсыздық нүктесінен алыстау барысында тұтқа әсері төмендейді. 5. Тұрақты шығындар үлесінің өсуі өткізу көлемдерінің өсуіне бағытталған стратегияны таңдау қажеттілігіне әкеледі. Операциялық тұтқа менеджерлерге кәсіпорынның тиісті стратегиясын таңдауға көмектесетін көрсеткіш болып келеді. Оның деңгейі келесі факторлардың әсерінен өзгеруі мүмкін: - өткізу бағасы; - сатулар көлемі; - ауыспалы және тұрақты шығындар; - атап айтылған факторлардың әр нұсқалары. Капиталсыйымды салалар кәсіпорындары (ауыр өнеркәсібі, машина жасау және т.б.) операциялық тұтқаны басқаруда мүмкіндіктері аз, ал қызмет көрсету аясының кәсіпорындары нарық жағдайына қарай операциялық тұтқа деңгейін оңай реттеп отырады. Осы шектеулерге қарамастан менеджментте тұрақты шығындардың жалпы шамасы мен жеке салмағына ықпал жасаудың жеткілікті тәсілдері бар. Олардың санына келесілерді жатқызуға болады: - нарықтың жайсыз коньюктурасында коммерциялық, жалпы фирмалық және әкімшілік шығындарын қысқарту; - бар жабдықтың толық пайдалануы; - пайдаланбайтын және материалдық емес активтердің жартысын сату; - коммуналдық қызметтер көлемін азайту; - жалға беру төлемдердің шарттарын қайта қарау; - қосымша келісім-шарт, аутсорсинг және т.б. Ауыспалы шығындарды басқару барысында менеджменттің барлық күші олардың үнемдеуіне бағытталуы тиісті. Кәсіпорынмен шығынсыздық нүктесінен өту алдындағы оның қамтамасыз етілуі маржиналды табыстың өсуіне әкеледі, бұл осы нүктеден тез өтуге мүмкіндік береді. Ауыспалы шығындардың негізгі үнемдеу қорлар санына жатқызуға болады: - шикізат пен материалдарды жеткізудің кәсіпорын үшін пайдалы жағдайларын қамтамасыз ету; негізгі және қосымша өндірістердің қызметкерлер санын азайту, олардың еңбек өнімділігінің өсуі есебінде; еңбек төлемінің келісімді түрлерінен уақыт бойынша еңбекақы төлеу түріне көшу; жайсыз нарық коньюнктура кезеңдерінде шикізат, материалдар мен дайын өнім қорларының көлемін азайту; ресурстарды сақтайтын технологияларды енгізу; өнім сапасына зиян келтірмей, материалдарды арзандауларға айырбастау. Операциялық тұтқаның дұрыс пайдалануы, тұрақты және ауыспалы шығындарды мақсатқа сәйкес пайдалануы, тез өзгеріліп тұрған жағдайларда олардың ара қатысын дер кезінде өзгерту кәсіпорын пайдасының қалыптасу әлеуетін жоғарылатуға және оның іскерлік тәуекелін төмендетуге мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 39,03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|