9 арман пв баспасы

150
V Жыл дам дық пен үдеу дің уа қыт қа
тәу ел ді лік гра фик те рі. Тер бел ме лі
қоз ға лыс тың жыл дам ды ғы мен үдеуін
гра фик бой ын ша анық тау
Де­не­коор­ди­на­тала­ры­ның,­жыл­дам­дық­пен­
үдеу­дің­ тәу­ел­ді­лік­ гра­фик­те­рін­ са­лыс­ты­ру­
жыл­дам­дық­пен­үдеу­ді­есеп­теу­фор­му­ла­ла­рын­
де­не­ коор­ди­нат­аларын­ есеп­теу­ фор­му­ла­сы­­на­
(13)­ ұқсас­ жа­зу­ға­ мүм­кін­дік­ бе­ре­ді.­ Век­тор­
лар­дың­ ба­ғы­тын­ ес­ке­рсек,­ фор­му­ла­ мынадай­
түрге­келеді:
­
a
a
t
= −
max
cos
.­
(14)
Ығысудың­ амплитудалық­ мәнінде­ жыл­дам­
дық­нөл­ге­тең,­ал­те­пе­тең­дік­кү­­йінде­жыл­дам­дық­
мак­си­мал­ бол­ған­дық­тан­
(1 7,­ 1 8-су­реттер),­
жыл­дам­дық­үшін:
­
υ
υ
ω
= −
max
sin
t
.­
(15)
Бұл­ фор­му­ла­лар­да­ғы­ үдеу­ мен­ жыл­дам­дық­
тың­ мак­си­мал­ мән­де­рін­ де­не­нің­ шең­бер­ бойы­
мен­қоз­ға­лыс­фор­му­ла­лары­мен­анық­тай­мыз:­
­
a
A a
T
A a
v A
max
max
max
,
,
=
=
=
ω
π
π
2
2
2
2 2
4
4
.­(16)
­
υ
ω
υ
π
υ
π
max
max
max
,
,
=
=
=
A
T
A
vA
2
2
,­ (17)
мұн­да­ғы­R­=­ .
,­м
3
2
1
0
1 2 3 4 5
6
7 8
9
t,c
­1
­2
­3
15 -су­рет.
­ ,­ -тап­сыр­маларғ­а
ЕСЕП ШЫ ҒА РУ ҮЛ ГІ ЛЕ РІ
Ығы­су­дың­уа­қыт­қа­тәу­ел­ді­лі­к­гра­фи­гі­бой­ын­ша­тер­бе­ліс­те­гі­де­не­нің­үдеуі­
мен­жыл­дам­ды­ғы­ның­мак­си­мал­мән­де­рін­анық­таң­дар.­Тер­бел­ме­лі­қоз­ға­лыс­­тең­
деуін­жә­не­жыл­дам­дық­пен­үдеу­дің­уа­қыт­қа­тәу­ел­ді­лік­тең­деу­ле­рін­жа­зың­дар.
Жауабы қандай?
3­тап сыр ма ның қо ры тын­
дысы кел ті ріл ген гра фик­
тер мен рас тала ма?
Жауабы қандай?
Де не те пе­тең дік күй ден 
қоз ға ла бас та са тер бел­
ме лі жүйе нің тең деуі қа лай 
өз ге ре ді?
Ол жыл дам дық пен үдеу дің 
уа қыт қа тәу ел ді лік 
тең деу ле рі не қалай әсер 
етеді? 
4-тапсырма 
150­су­рет­те­гі­гра­фик­
бой­ын­ша­тер­бе­ліс­амп­ли­
ту­да­сын,­пе­ри­од,­цикл­дік­
жиі­лік­ті­анық­тап,­гар­мо­ни­я­
лық­тер­бе­ліс­тер­дің­тең­деуін­
жа­зың­дар.
-тапсырма 
ғы­су­дың­уа­қыт­қа­тә­­уел­
ді­лік­гра­фи­гі­бой­ын­ша­
тер­бе­ліс­те­гі­де­не­нің­үдеуі­
мен­жыл­дам­ды­ғы­ның­мак­
си­мал­мән­де­рін­анық­таң­дар­
(1 ­су рет)
.
Жыл­дам­дық­пен­үдеу­дің­
уа­қыт­қа­тәу­ел­ді­лік­гра­фик­
те­рін­тұр­ғы­зың­дар.
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

151
Бе­ріл­ге­ні:
,­см
3
2
1
0
1
2
3
4
5
6
t,c
е­шуі:
Гра­фик­тен­тер­бе­ліс­периоды­мен­
амп­ли­ту­да­сын­анықтай­ық:
А­=­3­см­=­0,03­м
Т­=­4­с
Цикл­дік­жиі­лік­ті,­үдеу­мен­жыл­
дам­дық­тың­мак­си­мал­­мән­де­рін­
есеп­теу­үшін­мы­на­фор­му­ла­лар­ды­
қол­да­на­мыз:
ω
π
=
2
Ò
;­­
a
A
max
=
2
;­­
υ
ω
max
=
A
.
õ t
( )
−
?
u
t
( )
−
?
a t
( )
−
?
Есеп­теу­лер­­жүр­гі­зейік:­
ω
π
π
=
=
2
4
2
;­
a
ì
ñ
max
,
,
,
=





 ⋅
≈
3 14
2
0 03
0 07
2
2
;
u
max
,
,
,
=
⋅
≈
3 14
2
0 03
0 05
ì
ñ
.
Бе­ріл­ген­гра­фик­тен­де­не­коор­ди­на­тала­ры­си­нус­за­ңы­бой­ын­ша­өз­ге­ре­ті­ні­
шы­ға­ды:­
x
A
t
=
sin
,­демек,­қоз­ға­лыс­тең­деуі­мы­на­түр­ге­ие­бо­ла­ды:­
x
t
=
0 03
2
,
sin
p
.
a
a
t
= −
max
sin
;­­­
a
t
= −
0 07
2
,
sin
p
.
Коор­ди­на­та­ның­нөл­дік­мә­нін­де­жыл­дам­дық­мак­си­мал­мән­ге­ие­бо­ла­ды,­
сәй­ке­сін­ше­жыл­дам­дық­ко­си­нус­за­ңы­бой­ын­ша­өз­ге­ре­ді,­бас­тап­қы­уа­қыт­
ме­зе­тін­де­жыл­дам­дық­мак­си­мал:
υ
υ
ω
=
max
ños t
;­­
υ
π
=
0 05
2
,
cos
t
.
­
Жа­уа­бы:
­
x
t
=
0 03
2
,
sin
p
;­
υ
π
=
0 05
2
,
cos
t
;­
a
t
= −
0 07
2
,
sin
p
.
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Се ріп пе лі маят ник тер бе лі сі ке зін де энер гия ның қан дай түрленулері жү зе ге 
аса ды? Математикалық маятник тербелісі кезінде ше?
2. Тер бел ме лі қоз ға лыс тың мак си мал ау ыт қу күйі нің тең деу ле рін жа зың дар. 
Тең деу ге қан дай ша ма лар кі ре ді? 
3. Қан дай қоз ға лыс тер бел ме лі қоз ға лыс тың гео мет рия лық мо де лі бо лып 
та бы ла ды?
4. Тер бел ме лі қоз ға лыс ке зін де гі үдеу мен жыл дам дық тың максимал мән де рін 
қа лай анық тай ды?
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

152
Жат ты ғу 
25
1.­ Қа­таң­ды­ғы­250­Н/м­се­ріп­пе­дегі­мас­са­сы­400­г­жүктің­тер­бе­ліс­амп­ли­
ту­да­сы­15­см.­Тер­бе­ліс­тің­то­лық­ме­ха­ни­ка­лық­энер­гия­сын­жә­не­жүк­
қоз­ға­лы­сы­ның­максимал­жыл­дам­ды­ғын­анықтаңдар.
2.­ Тер­бе­ліс­те­гі­маят­ник­тің­ұзын­ды­ғын­3­есе­азай­тып­жә­не­амп­ли­ту­
да­сын­2­есе­арттырғанда,­оның­то­лық­ме­ха­ни­ка­лық­энер­гия­сы­не­ше­
есе­­өз­ге­ре­ді
3.­ Бар­лық­қа­жет­ті­есеп­теу­лер­ді­жүр­гі­зіп,­са­ғат­маят­ни­гі­үшін­коор­ди­
на­талар­дың,­үдеу­мен­жыл­дам­дық­тың­уа­қыт­қа­тәуелділік­графигін­
бейнелеңдер.­Тер­бе­ліс­амп­ли­ту­да­сы­5­см,­пе­ри­оды­1­с.
Жат ты ғу 
25
1.­ Маят­ник­ ұзын­ды­ғы­ 20­ см,­ мак­си­мал­­ ау­ыт­қу­ бұ­ры­шы­ 10°­ бол­са,­
ме­ха­ни­ка­лық­ са­ғат­ маят­ни­гі­нің­ мак­си­мал­­ жыл­дам­ды­ғын­ анық­
таң­дар.
2.­ Тер­бе­ліс­те­гі­де­не­коор­ди­на­та­сы­ның­
уа­қыт­қа­тәу­ел­ді­лік­гра­фи­гі­
(1 1-су-
рет)
­ бой­ын­ша­ қозғалыс­ тең­деуін­
жа­зу­ға­жә­не­жыл­дам­дық­пен­үдеу­дің­
уа­қыт­қа­тәу­ел­ді­лік­гра­фи­гін­тұрғы­
зуға­ қа­жет­ті­ бар­лық­ ша­ма­лар­ды­
анық­таң­дар.
Экс пе ри ме нт тік тап сыр ма
Ауладағы әт кен шек тің мак си мал жыл дам ды ғын анық таң дар. Есептеулер 
үшін қа жет ті ша ма лар дың өл ше мін жүр гі зің дер.
Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
Мына тақырыптардың біріне хабарлама дайындаңдар:
1. Та би ғат та ғы жә не тех ни ка да ғы тер бел ме лі қоз ға лыс тар.
2. Музыкалық ас паптар іше ктерін тер бел ме лі жүйелер ре тін де қол да ну.
,­см
10
5
0
4
8
16 20
t,c
­5
­10
12
151-сурет.­
2 -жаттығудың­­
(үй­тапсырмасы)­2-есебіне­арналған
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

153

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: