А 7-сынып оқушысының жас ерекшелігі

Туған жеріміз Тараз өңірінің топырағында дүниеге келген ақындар әлеміне шарықтай еніп, олардың шығармаларын оқып үйрену арқылы туған жерге, елге, Отанға деген патриоттық сезімді қалыптастыру бағдарламаның басты міндеті болып табылады. Туған жеріміздің ақындарының жырлары теңіз түбінде шашылып жатқан маржан секілді. Оны жинап алып жас ұрпақтың бойына сіңіру әр азаматтың борышы.

Оқытудың вариативтік бөлігіндегі таңдау курсынан 7-сыныпқа арналған. Оқуға, талдауға ұсынылатын шығармалар сұрыптауда мына мәселелер ескерілді:

а) 7-сынып оқушысының жас ерекшелігі

ә) ақындардың шығармашылық өмірі, өлеңдер, соның ішінде оқушыны мейірімділік, адами ізгі қасиеттерге баулитын, туған тарихын, оның азаттық жолындағы күрестерінен хабар беретін, өркениетке жетелейтін, бүгінгі кейбір жат қасиеттерден жирендіретін, оқырман ретінде өздерін терең ойға жетелейтін шығармалар.

Өзектілігі:оқушыларды тек біліммен ғана қаруландырып қоймай, өздігінен білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне, «Мен шығармашыл тұлғамын ба?» деген өзіне-өзі сыни көзбен қарауға қажеттілік тудыратын жаңа технологияны қолдану.

Бағдарлама ақындардың туған жылдарына қарай ретпен құрылды.

Мектептің оқу үрдісіне «Ақындар әлемі» бағдарламасын енгізу алдында оны тәжірибелік сынақтан, яғни апробациядан өтті.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі мен қазақ әдебиеті, тарих, география, өлкетану

«Ақындар әлемі» оқу бағдарламасы 34 сағатқа жасалынды.

• 
  ақындардың азаматтық тұлғасын тану;
  
• 
  ой ізденісін туғызуға, логикалық және образды ойын дамытуы;
  
• 
  жеке ойын қалыптастыру, пікірін, көзқарасын бекітуге өзінің өзінің ұсынысын ашық айту;
  
• 
  поэзиялық шығарманың тарихи-әдеби және идеялық көркемдік ерекшеліктерін тани білу;
  
• 
  өлеңнің стилімен, поэтикалық тілімен таныстыру, сөз өнерін тану;
  
• 
  тұлғаның көркемдік талғамын қалыптастырумен бірге олардың өлеңге ынтасын дамыту;
  
• 
  поэзиялық шығарманы өздігінен пайдалана білу, бағалай, талдай білу дағдыларын қалыптастыру;
  
• 
  әдеби функционалдық сауаттылыққа баулу, өлеңде көтерілген сан салалы мәселелермен танысып, айналадағы дүниені және адамның жан дүниесінің танытқыштық рөлін зерделей білу дағдысын дамыту;
  
• 
  әдеби-теориялық білімін жазба жұмыстарында сауатты қолдана алу біліктілігін айқындау, дұрыс баяндай білуге үйрету;
  
• 
  тұлғаны сөз өнерінің поэзиялық жанрымен тереңірек үңілуге үйрету, ойын еркін, шешен жеткізе алу мәдениетін арттыру.
  

• 
  «Ақындар әлемі» арнайы пәнінің маңызын, оның басқа пәндермен байланысты;
  
• 
  туған өлкесінің ақындарын білуі және өзіндік көзқарасын таныта білуді;
  
• 
  өз бетінше өлеңмен жазылған шығарманың көркемдік ерекшелігін, идеясын, мазмұн мен түрін тануды;
  
• 
  өлең мәтіндерінің көркемдік бояуын қашырмай мәнерлеп оқи білуі, жаттағанын сазды айта алуды;
  
• 
  поэзиялық туындылар арқылы ашылатын өмір шындығын, ақынның азаматтық бейнесін түсінуді;
  
• 
  сөздің мағыналарын игеріп, ғылыми тұжырымдар жасауды, ойды дәлелдей сөйлеуді;
  
• 
  тапсырманы аяғына дейін жеткізе орындап мақсатқа, нәтижеге жетуді;
  
• 
  өзі байқаған, көрген іс-әрекет, оқиғалар бойынша шығармалар жазуды;
  

• 
  өзіндік ой толғамында дербестікті, талғампаздықты қалыптастыруды.
  

АҚЫНДАР ӘЛЕМІ

7- сынып

Аптасына – 1 сағат, барлығы -34 сағат

Әдебиеттен алған білімдерін молайтып, толықтыру. Бағдарлама бойынша ұсынылған әдебиет өкілдерінің өмірі мен шығармашылық жолын үйренудің маңызы зор. Мұнда, біріншіден, ақынның шығармашылық өсу жолын, қалыптасуын, даму кезеңдері мен ерекшеліктерін ұғыну. Екіншіден жас жекіншектер ақынның өмірбаянын оқып, үлкен тәрбие өнегесін алады.Сол арқылы ақынның қоғамдық дамудағы өзіндік орнын аңғарады. Олардың Отан, ел игілігі үшін қандай еңбек сіңіргенін байқап біледі. Сабақта жасөспірімдер көркем шығармалармен танысу арқылы білім алады әрі идеялық, адамгершілік, эстетикалық тәрбие өнегесін алады. Соған орай, құрылған сабақтың танымдық, тәрбиелік мәні ашылады. Ел болашағы ретінде қалыптасып келе жатқан жасөспірімге өзін қоршаған табиғатты, айналасындағы адамдарды түсіне білуге, Отанын, елін сүйе білуге тәрбиелеу жолдары қарастырылған. Берілген өлеңдер арқылы өмірдің сәттілік-сәтсіздіктен, қарама-қайшылықтардан тұратынын білу арқылы өмірді таниды. Оқушылар өлеңмен өрілген туған жер табиғатының сан алуан құбылыстарын оқып, нәр алады. Экологиялық білімдерін дамыта отырып табиғатты сүйе білуге тәрбиеленеді. Әрбір тақырып бойынша әдебиет теориясынан мәліметтер алады. Әдебиет пәнінен алған лирика туралы ұғымын дамытады. Өлең ұйқастарының түрлеріне талдау жасауға үйренеді. Бұлардың оқушылар үшін ғылыми-теориялық және эстетикалық маңызы ерекше. Өйткені әдебиетті әр қырынан тану арқылы оқушылар шығарманы көркемдік-идеялық бірлікте ұғынады, автордың айтайын деген ойын аңғарады және ақынның шеберлігіне үңіледі, қолданған амал-тәсілдерін зерделейді. Қысқасы, пәнге енген әрбір шығарманың астарындағы салт-дәстүр, діл, тіл оқушыларды ұлттық рухта тәрбиелеудің негізі деуге болады.

• 
  Ақынның азаматтық тұлғасының қалыптасуына мән береді;
  
• 
  Өлеңнің идеялық бағытын айқындап, оған сипаттама бере алады;
  
• 
  Өлең мазмұнын шығармашылықпен баяндап, лирикалық кейіпкерге мінездеме береді;
  
• 
  Өлең мәтініне жоспар жасайды, мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға, мәселелерге жауап табады немесе өзі сұрақтар құрастырады;
  
• 
  өзіндік ой-тұжырымдар, дұрыс пайымдаулар, тың қорытындылар жасауға ұмтылады;
  
• 
  көркем шығармаға қызығушылығы, белсенділігі әдеби туындыны талдау барысында қалыптасады;
  
• 
  алған білім, білік дағдыларының негізінде өз ойларын, толғаныстарын күнделікті өмірмен байланыстыра отырып, қорытынды ой түюге үйренеді.
  

1. 
   Әлімов А. «Оқытудағы интербелсенді әдіс-тәсілдер» А,.2014
   
2. 
   Қазақ әдебиеті энциклопедиялық анықтама. А.,2005
   
3. 
   «Құлан - киелі бесік» энциклопедиясы. А., 2008
   
4. 
   Мирсеитова С.С. «Мұғалім философиясының қалыптасуы және дамуы: гуманистік парадигма» Қ,.2012
   
5. 
   Нұрмұханов Ж. Дайырова Ә. Орта мектепте лириканы оқыту А., 1991
   
6. 
   Тараз. Жамбыл облысы энциклопедиясы. А.,2003
   

1. 
   Асқаров А. «Жұмақ пен тозақ жырлары». А.,1992
   
2. 
   Әзірбаев К. Таңдамалы шығармалар. А.,1984
   
3. 
   Жабаев Ж. Шығармалар жинағы.А., 1999
   
4. 
   Көпжасарова А. «Тал бесігім – Таразым». Т.,2001
   
5. 
   Мамасерікова Ш. «Жыл құстары». А.,1981
   
6. 
   Нүсіп К. «Сырсандық». А.,2004
   
7. 
   Райымбекұлы М. «Кентавр».А,.2008
   
8. 
   Табылды Ә. «Ақ жол» №36. 2001
   
9. 
   Табылды Ә. Екі томдық таңдамалы шығармалары.А.,2005
   
10. 
    Шолақ Қ «Көксеңгір». А.,1999
    
11. 
    Шолақ Қ. «Күзгі ырғақтар». А., 1989