Миф Суға лақтыру мотивіндегі (итергіш) басты образдың себептілігі

Жоғарыда көріп отырғанымыздай, типологиялық ұқсастық тек белгілі бір сюжеттеріне, мотивтеріне ғана сәйкес келеді. Әр мифтің айтайын деген ойы - әр басқа. Бұл жерден халықтар сюжеттердің «бір-бірінен көшіріп алды» деген ұғым тумауы керек. Егер сюжет көшірілетін болса, онда мифте халықтық таным, қиял, ой-сана айқын көрінбес еді. «Көшпелі сюжеттер» өзінен-өзі көркемдік сипатқа ие болып, белгілі бір жыр-аңыз, эпос, ертегілерде көрініс табады. Қазақ ертегілерінде «тотыдай түрленген» деген тіркес бар. Бұл түсінік қазақ халқыныкі еместігі бірден көрініп тұр. Өйткені қазақ жерінде тоты деген құс өмір сүрмейді. Яғни бұл сюжет шығыстық сарыннан алынғандығын, экзотикалық өмірді халықты іштей аңсауынан, сол аңсауды көркемдік дәрежеде бере білуінен көрінеді. Сол секілді алаш туралы қазақ мифі типологиялық жағынан басқа халықтарға ұқсас болғанымен, онда таза көшпелі өмірдің салты, халықтық таным, ұлттық түсінік бар. Жоғарыда айтқандай, қазақ мифінде күнтекті бала сұлбасы толық сақталған. Қазақ халық түсінігіндегі «алаш» образының ертегілік, тарихи нұсқалары көптеп тараған. Яғни «алаштық инварианттар» алғашқы түсініктен мүлдем алшақтамай, сол көкжиектен өрбиді.

Қорыта келгенде, қазақ мифінің генеалогиялық астары – түркілік танымның ортақ жүйелілігінде, бір арнадан өрбу эволюциялық арнасында. Ал қазақ мифі типологиялық жағынан әлем халықтарының барлық мифологиясымен шектеседі. Жоғарыда бір ғана қазақтың «Алаш» мифі арқылы оның басқа халықтар мифологиясымен типологиялық белгі-байланысын түрлі мотивтік позицияда анықтадық. Бұл жердегі типология деген мәселе – халықтар арасындағы қиял, арманның ортақтығынан, олардың жаны ізгілікке ұмтылаудан, жүрегі жақсылықты аңсаудан туындайтын құбылыс.