А. Д. Нурахова, Л. Т. Ералиева клиникалық лабараториялық диагностика бойынша ұлттық Әдістеме

Қатерлі өсу маркерлеріне әртүрлі табиғи заттар жатады: антигендер, гормондар, ферменттер, гликопротеиндер, липидтер, белоктар, метаболиттер. Маркерлер синтезі рак клеткасының метаболизмінің ерекшеліктеріне байланысты. Геномның анормальды экспрессиясы-эмбрионалды, плацентарлы және эктопиялық ферменттердің, антигендердің және гормондардың синтезін негіздейтін ісік жасушаларының маркерлері өнімдерінің негізгі механизмдерінің бірі. Түрлі обыр локализациясы кезінде маркерлердің кең спектрі белгілі, бірақ тек жеке ғана "мінсіз маркер"ұғымына сәйкес келуі мүмкін.

Ісік маркерінің диагностикалық маңыздылығы оның сезімталдығы мен ерекшелігіне байланысты. Мінсіз, яғни 100% ерекшелігі бар (қатерсіз аурулар кезінде және дені сау адамдарда байқалмайтын) және 100% сезімталдығы бар (міндетті түрде тіпті ісіктің ерте даму сатыларында да анықталатын) маркерлер анықтауға жауап беретін ісік маркерлері жоқ. Онкомаркерлерді зерттеу кезінде "cutoff" (бөліну нүктесі) — сау адамдарда және қатерлі ісіктері бар емделушілерде ісік маркерінің концентрациясының жоғары шегі. Бөлу нүктесі белгіленген мәнге ие емес және тест мақсатына сәйкес өзгеруі мүмкін. Егер ісіктері бар пациенттерді мүмкіндігінше көбірек анықтау міндеті қойылса, бөлу нүктесі сезімталдықты арттыру үшін төмен деңгейде, жалған оң нәтижелердің жиілігін сөзсіз арттыру (ерекшелікті азайту) бағасымен белгіленеді. Егер тесттің оң нәтижесінің ісіктің болуына сәйкес келу ықтималдығын арттыру қажет болса, бөлу нүктесін жалған теріс нәтижелердің жиілігін арттыру (сезімталдықты азайту) есебінен ерекшелікті ұлғайту үшін жоғары деңгейде орнату керек.

Көптеген онкомаркерлер үшін ең беделді зерттеушілер ұстанатын бөлу нүктесінің біріздендірілген мәндері белгіленген.