- Гормондар арқылы реттелетiн ағзаның негiзгi қызметтерi:
- Метаболизм – зат алмасу үрдістерінің әр түрлі жағдайлары( калорияның жиналуы, таралуы , бөлінуі, жылудың түзілуі);
- Ағзаның iшкi ортасын тұрақты ұстап тұру (жасуша сыртылық сұйықтықтың көлемі, қан қысымы, электролиттер балансы т.б);
- Ағзаның өсуi мен дамуы (жыныстық дифференциация, екіншілік жыныс белгілері, өсу жылдамдығы);
- Репродукция (менструациялық цикл, овуляция, сперматогенез, жүктілік, лактация);
- ГИПОТАЛАМУС
- окситоцин,
- вазопрессин
- АДЕНОГИПОФИЗ
- СТГ, ТТГ, АКТГ, ФСГ, ЛГ, ЛТГ, пролактин
- ҚАЛҚАНША БЕЗІ
- Т3 ,тироксин,
- кальцитонин
- БҮЙРЕК ҮСТІ БЕЗДЕРІ катехоламиндер, кортикостероидтар, жыныс гормондары
- ЖҮРЕК: натрий уретикалық фактор
- БҮЙРЕК
- Эритропоэтин,ренин, простагландин т.б.
- АС ҚОРЫТУ ЖОЛДАРЫ
- Гастрин,секретин, т.б.
- ҰЙҚЫ БЕЗІ
- инсулин ,глюкагон
- Эндокринді жүйе және олардың гормондары
- ІІ. СТЕРОИДТЫ ГОРМОНДАР (КОРТИКОСТЕРОИДТАР, ЖЫНЫС ГОРМОНДАР)
- ІІІ.ГО – АМИН ҚЫШҚЫЛДАРЫНЫҢ ТУЫНДЫЛАРЫ (ТИРОКСИН, ТРИЙОДТИРОНИН, АДРЕНАЛИН, НОРАДРЕНАЛИН)
- Гормондардың жалпы қасиеттері
- биологиялық әсер етуінің арнайылығы ;
- биологиялық активтілігінің жоғары болуы;
- секрециялануы;
- алыстан әсер етуі;
- гормондар қанда бос немесе белгілі бір белоктармен байланысқан күйде болуы мүмкін;
- аз уақыт әсер етуі;
- барлық гормондар өз әсерін рецепторлар арқылы көрсетеді.
- Рецепторлар – арнайы белоктар, көбінесе, гликопротеиндер. Гормондардан сигналдарды қабылдап, оларды жасушаішілік тілге аударады. Го міндетті түрде рецепторлар мен байланысу керек. Рецепторлар мембрананың сыртқы бетінде, ішкі бетінде, цитоплазмада, ядрода, органеллаларда орналасады
- Го рецепторлары бар жасушалар – нысана-жасушалар д.а., тіндер – нысана тіндер, органдар – нысана-органдар
- Гормондардың әсер ету механизмдері
- Барлық гормондар әсер ету механизмі бойынша 3 топқа бөлінеді.
- 1. Жасуша ішілік ферменттердің активтілігін өзгерту жолымен әсер етуші гормондар. Бұл гормондар жасуша мембранасының бетінде орналасқан рецепторлармен байланысып екіншілік мессенджерлер арқылы әсер етеді.
- 2. Белоктар мен ферменттердің синтезделу жылдамдығын өзгерту жолымен әсер етуші гормондар. Бұл гормондар рецепторлары жасуша ішінде орналасады (цитоплазма,ядро немесе органоидтарда). Бұл топқа стеоридты және тиреоидты гормондар жатады.
- 3. Мембрана өткізгіштігін өзгерту жолымен әсер ететін гормондар .
- Жасуша iшiлiк мессенджерлер:
- цАМФ ; цГМФ ;
- Са2+ иондары;
- инозитолүшфосфат (ИФ3); диацилглицерин (ДАГ)
- Аденилатциклазды әсер ету механизмі бойынша көптеген белокты-пептидті гормондар және катехоламиндер әсер етеді.
- АДЕНИЛАТЦИКЛАЗДЫ МЕССЕНДЖЕРЛІ ЖҮЙЕ
- 3 БӨЛІМНЕН ТҰРАДЫ:
- I—ТАНУ БӨЛІМІ;РЕЦЕПТОР ОРНАЛАСАДЫ
- II— РЕТТЕУШІ: G-БЕЛОК АКТИВСІЗ КҮЙІНДЕ 𝛼 - суббірлігі ГДФ ПЕН БАЙЛАНЫСҚАН;
- АКТИВТЕНГЕН КЕЗДЕ ГДФ ГТФ-қа ауысады
- III—КАТАЛИЗДІК . ФЕРМЕНТ АДЕНИЛАТЦИКЛАЗА ОРНАЛАСАДЫ.
- аденилатциклаза
- АТФ ц АМФ + пирофосфат
Достарыңызбен бөлісу: |
