А. И. Хасанова Жерді пайдалануды жоспарлау


 Ландшафтардың (экожүйелер) табиғи және антропогендік өзгеруі



Pdf көрінісі
бет37/127
Дата06.02.2022
өлшемі3,57 Mb.
#53069
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   127
Байланысты:
planir zemlep kurs lekcij na kaz yaz 2

5.3 Ландшафтардың (экожүйелер) табиғи және антропогендік өзгеруі 
туралы түсінік
  
Ландшафт- генетикалық бірдей геологиялық іргетасқа ие
, рельеф түрі 
бір
, ауа - райы бірдей, осы ландшафта ғана қайталанатын, осыған ғана қатысты 
кеңістіктегі біртекті табиғи геологиялық аумақтық кешен болып табылады
.
Табиғи ландшафт
 
- ландшафт, адам қызметінің қатысынсыз, табиғи өзін-
өзі жетілдіру жолымен дамыған экожүйе болып табылады
.
Экожүйенің өзін
-өзі дамытуы түсінігі: 
- оның ішкі қайшылықтары (философиялық тұжырымдамасы) арқылы 
анықталған жүйенің өздігінен өзгеруі

- (биологиялық тұжырымдамасы) генетикалық өзгерістер; 
- экожүйе ішінде орын алатын өзгерістер, оның мұрагерлік дамуына алып 
келеді 
(экологиялық тұжырымдама). 
Экожүйені өзін
-өзі дамытудың негізгі факторлары өзін-өзі ұйымдастыру 
және өзін
-өзі реттеу болып табылады. 
Өзін
-өзі ұйымдастыру - табиғи жүйелерінде қатаң бірізділігі физика-
химиялық және биологиялық құбылыстар салдарынан ішкі және сыртқы 
шектеулер және интегралды жедел физиологиялық біртекті және 
(немесе) 
бірегейлікке әкеледі

Өзін
-өзі реттеу - кез келген табиғи немесе антропогендік әсер еткеннен кейін 
жансыз заттардың ішкі қасиеттері мен құрылымдарын қалпына келтіру үшін 
табиғи 
(экологиялық) өзгертуге қабілетті жүйесі. Ландшафтық компоненттер 
аумақтың біртұтастығы мен біртектілігі
, жалпы энергия ағымы, биофильді 
химиялық элементтердің алмасуы және айналымы
, тұрақты маусымдық 
физикалық және биохимиялық режимдер
, трофикалық қатынастар, ағзалардың 
көптеген түрлерінің популяцияларының молшылықты болып
, өзара сәйкес 
келуімен тығыз байланысты

Сондықтан табиғат 
(табиғи) ландшафтының құрамдастарының кем 
дегенде біреуінің экологиялық теңгерімін бұзу арқылы
, ландшафттың жаңа 
антропогендік түрінің пайда болуына әкеліп соқтыратын қайтарымсыз өзгерістер 
тізбегінің қалыптасуына жеткілікті әсер етеді

Табиғи жағдайда әр ландшафт өзін
-өзі реттейтін жүйе болып табылады 
және жансыз заттардың өзара әрекеттесу мен ұйымдастырылуының белгілі бір 
деңгейімен сипатталады

Шаруашылық аумақты үнемі кеңейту табиғи ландшафтардың түбегейлі қайта 
құрылуына және техногенді пейзаждың қалыптасуына
, яғни адам жасаған, яғни 
адам өзгерткен немесе жасанды түрде жасалатынын құрылымдарына әкеп 
соғады
. Бұл процесс ландшафтардың табиғи өзін-өзі дамытуына қарағанда 
бірнеше есе тезірек жүреді



35 


36 


37 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   127




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет