Жер ресурстарын жетілдірудің негізгі бағыттары

47 
жетілдіру негізгі іс
-шаралары бойынша ауқымды жобалар жүзеге асырылып 
келеді
.
Соған орай
, түрлі құрылымдық деңгейлерде ұзақ мерзімге жер пайдалану, 
елдің және жекелеген аймақтардың әлеуметтік
-экономикалық даму жоспарларын 
әзірлеу үшін ғылыми және техникалық болжамдар жасалуда
.
Осыған байланысты
, жер пайдалану деңгейін талдау оларды жетілдірудің 
негізгі бағыттарын анықтау үшін маңызды қадам болып саналады
.
Жер пайдалану жақсарту үшін ұйымдастыру бағыттарының барлығын 
мынадай топтарға бөлуге болады 
(17 сурет).
лиоративік биолого-экологиялық
17 сурет- Жер пайдалануды жақсарту үшін топтардың
бағыттарын ұйымдастыру 
Əр топ қызметінің бағыттары жер пайдалану тиімділігі мен нәтижелілігін 
арттыруға бағытталған белгілі бір іс
-шаралар жүйесін қамтиды.
1.Ұйымдастырушылық және экономикалық тәртіптің бағытына ауыл 
шаруашылығы өндірісін шаруашылық аралық кооператив негізінде жер қорын 
пайдалануды жоспарлауға мамандандыру кіреді
. Оның ішінде схемалар мен 
жобаларды әз
I
рлеу
, жер пайдалануды жоспарлау , ауыл шаруашылығы 
аудандарының аймақтық жоспарлау жобалары
; жер-кадастр жұмыстарын 
жүргізу
; компиляция эрозиясынан топырақты қорғау үшін, әлеуметтік-
экономикалық даму жоспарлары
, схемалары мен жобалар, ғылыми-негізделген 
егіс алқабын өндіріске енгізу
; жаңа жерлерді игеру және басқа да бірқатар 
дамыту қорларын сәйкестендіреді
.
2. Əрбір ауыл шаруашылығы кәсіпорында ғылыми-негізделген ауыл 
шаруашылығы жүйелеріндегі жер пайдалануды жақсарту агро
-технологиялық 
факторлар жобасы аса маңызды болып табылады
.
Олардың құрамына ең алдымен мыналар жатады
: өңдеудің ең озық 
әдістерін енгізу
, көгалдандыру, ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру және 
жинау
, табиғи шалғынды және көпжылдық өсімдіктер, өткізу өнімдерінің 
сапасын жақсарту
; қарқынды индустриялық және технологиялық өндірісті 
әзірлеу 
және 
іске 
асыру 
арқылы 
дақылдың 
өнімділігін 
көтеру
; 
ұйымдастырушылық 
- органикалық тыңайтқыштар мен прогрессивті 
нысандарындағы дайындамалар
, сақтау және қолданудың техникалық қызметі; 
биолого-
экологиялық
агро-
технологиялық
ұйымдастыру-
техникалық
мелиоративтік
агро-технологиялық
әлеуметтік-
экономикалық

48 
агротехникалық шараларды жүзеге асыру
, биологиялық, химиялық және 
зиянкестер мен аурулардан басқа өсімдіктерді қорғау
; түрлі зиянкестер мен 
ауруларға қарсы шаруашылығы қызметін пайдалану және жер құнарын 
жетілдіру
; өндіріске жақсартылған тұқым өндіру және жоғары өнімді сорттар 
енгізу
; жер учаскесін толық пайдалану үшін қайталамалы дақылдар отырғызуды 
жүзеге асыру көзделеді
.
3. Жер пайдалануды жақсартуда ұйымдастыру және техникалық 
факторлардың негізгі бағыттарын мынадай басты мақсаттар қамтиды
: ауыл 
шаруашылығы жұмысы өндірісінің машиналарының ғылыми негізделген 
жүйесін енгізу
; далалық өсімдік шаруашылығына жағдай жасау және сақтау, 
тыңайтқышты
, ауыл шаруашылығы техникасын индустрияландыруда 
қарқынды технологияларды пайдалана отырып дамыту
, ауыл шаруашылығы 
дақылдары өнімдерін сақтау және қайта өңдеу үшін күрделі машиналарды 
пайдалану
; ауыл шаруашылығы саласына электрлендіру процестерін енгізу және 
өндіру
; көліктерді ұйымдастыру және прогрессивті түрлерін енгізу; ауыл 
шаруашылығы техникаларын жөндеу жұмыстарын іске асыру
. 
4. Жерді тиімді пайдалануда мелиоративтік шаралар маңызды рөл 
атқарады
. Сонымен қатар, негізінен мынадай мәселелер шешіледі: кептіру және 
құрғату жұмыстары
; суармалы жерлер мен суару жүйелерін орналастыру; 
мәдени технологиялық қызмет
; шабындық және жайылымдық жерлердің үстіңгі 
бетін жақсарту бойынша іс
-шаралар және байырғы шараларды жүзеге асыру; 
тұзды
, сортаңды, құмды, жыралы жерлерді жақсарту бойынша ұсыныстар енгізу, 
орман алқаптарында агромелиорациялық және эрозияға қарсы гидротехникалық 
I
с
-шараларды жүзеге асыру; бұзылған жерлерді мелиоративтік қалпына келтіру.
5. Жер пайдалануды жақсартудың биологиялық және экологиялық 
факторлар бағыты мәдени дақылдардың қасиетін көтеру үшін селекциялық 
жұмыстарды жүзеге асыру
; сирек кездесетін өсімдік түрлерін сақтау үшін 
жағдай жасау
; егіс айналымында мәдени дақылдарды егудің ауысымдық тәсілін 
қолдану
, қолданыстағы ландшафтқа түзетулер енгізу; тірі және өлі табиғат 
кешендерінің динамикалық өзара іс
-қимыл әрекеттестігіне қолайлы жағдай 
жасау
. 
6. Соңында, жер ресурстарын пайдалануды жақсартуға әсер етудің 
әлеуметтік
-экономикалық 
факторлары 
ауыл 
шаруашылығы 
өндірісі 
қызметкерлерінің біліктілігін көтеру үшін жағдай жасау болып табылады
. 
Жермен жұмыс жасаушылардың еңбегіне ақы төлеу мен бағалауды жақсарту 
мақсатында жер пайдалану және басқаруды есептеудің құны мен бухгалтерлік
әдістерін жетілдіру
, ауыл шаруашылығы қызметкерлерінің ауыл 
шаруашылығы өндірісін
, еңбек тәртібін және жауапкершілігін күшейту үшін 
ауыл шаруашылығын басқарудың шаруашылық есеп әдісін өндіріске енгізу
, 
еңбеккерлердің мәдени тұрмыстық жағдайларын жасау
, байланыс қызметін 
көтеру
, халыққа әлеуметтік қызмет көрсету сапасын көтеру жатады.
Атап өтерлігі
, жоғарыдағы келтірілген жер пайдалану жетілдіру бойынша 
осы факторлар стихиялық әрекет емес
, бөлек жеке-дара емес, кешенді түрде 

49 
орындалса ғана
, өндірістің және өнімнің өсуіне, топырақтың құнарлылығын 
сақтауға қол жеткізуге болады
.
Ғылыми негізде жоспарлау және қоғамдық өндірістің белгілі бір 
салаларының тікелей өзара байланыста дамытуы пропорционалды болған 
жағдайда қоршаған табиғи ортаны
, жерді қорғау және өс
I
м
I
н молайту ұтымды 
және тиімді пайдалану шаралары нәтижелі түрде жүзеге асырылады
.
Жер пайдалануды жоспарлау болашағы мынадай бағыттарды ұстануға тиіс 
(18 суре). 
18 сурет- Жер ресурстарын пайдалануды жоспарлаудың болашағы зор бағыттары 
Жер пайдалану ұлтық экономикалық жоспарлау үшін қоғамдағы жер 
қатынастары сипаттамалары мен жердің барлық ерекшеліктерінің есебі оның 
маңызды шарты болып табылады
. Осы мәселелерді шешуде ресурстарын 
жоспарлау және басқаруда маңызды рөл 
«болжам» және «жоспар» нәтижесінде 
жүзеге асырылады
. Бірақ болжам - бұл жоспар емес. Жерді тиімді пайдалануды 
жоспарлау ол ұзақ мерзімді деректер негізінде жүзеге асырылады
. Ақылға 
қонымды 
болып 
табылады
. 
Жерді 
тиімді 
пайдалану 
болжамдары 
директивасының күші жоқ
. Ал жоспардың директивалық қуаты бар.
Бас жер пайдалану схемасы бойынша үкіметтік ауыл шаруашылығы 
кәсіпорындарының ресурстары және жерге орналастыру схемалары
, аймақтар 
мен аудандар мен ауылшаруашылық ішілік кәсіпорындарға бөлінеді
.

жүктеу/скачать 3,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: