А. М. Саидов., Н. Д. Жангабылова, Ж. Е. Балгужинова

19 
Бақылау сұрақтары 
 
1. Машиналар мен қҧрылғылардың технологиялық тиімділігі қандай? 
2. Жабдықтың техникалық-экономикалық тиімділігі қандай? 
3. Ӛндірістік және қойма ҥй-жайларында ҧн шаңын шығару мҥмкіндігін 
азайту ҥшін не істеу керек? 
4. Машиналар мен қҧрылғылардың жарамдылығын бағалау ҥшін қандай 
кӛрсеткіштер қолданылады? 
5. Машиналар мен аппараттардың бӛлшектері мен тораптарының ӛзара 
алмасуын немен қамтамасыз етеді? 

20 
3 ҰНДЫ ТАСЫМАЛДАУҒА ЖӘНЕ САҚТАУҒА АРНАЛҒАН 
ЖАБДЫҚ 
3.1 Ұнды ыдыспен және ыдыссыз сақтау сызбалары 
Нан - тоқаш пісіру және макарон кәсіпорындары ҧнды ыдыссыз сақтау 
қоймаларында бірдей жабдықты пайдаланады. 
Макарон ҧны ҧнтақ ҧн қҧрылымына ие, нан пісіретін ҧн ҧнтақ тәрізді 
болып табылады. 
Макарон ҧнының майдалығы ҥлкен аққыштығын негіздейді, бҧл 
ыдыстарда тығыздалуды болдырмайды, демек, оларды бҧзатын қандай да бір 
қҧрылғылардың қолдануын жоққа шығарады. Алайда, макарон ҧнының майда 
ҧнтақ тҥрі аэрозольді тасымалдануын қиындатады, бҧл, атап айтқанда, 
автоҧнтасымалдағыштан ҧнды тҥсіру ҧзақтығын нан пісіру ҧнының тҥсіру 
ҧзақтығымен салыстырғанда шамамен екі есе арттырады. Нәтижесінде, макарон 
кәсіпорындарында наубайханаларға қарағанда ҥлкен диаметрлі қҧбырларды 
қарастырған жӛн. 
Механикалық тасымалдау ҧнды ыдыспен де, ыдыссыз сақтау кезінде де 
жеке машиналар арасындағы салыстырмалы тҥрде қысқа қашықтықта 
қолданылады. Ҧнды механикалық тасымалдауға арналған қондырғылардың 
кемшіліктері оларды орнатудың кҥрделілігін, тазалаудың қиындығын және ҧн 
зиянкестерінің пайда болу мҥмкіндігін қамтиды. 
Ҧнды ыдыспен жеткізу және сақтау кезінде (сурет 4) автомобильдерден, 
вагондардан және басқа да кӛлік қҧралдарынан қаптарды қолмен тҥсіреді. Ҧн 
салынған қаптарды қоймаға электр тиегіштердің, жылжымалы таспалы 
транспортерлер мен рольгангтардың, қап кӛтергіштердің, бҧрандалы 
тҥсіргіштердің, кӛтергіш платформасы бар арбалардың кӛмегімен жеткізеді. 
Ҥздіксіз механикалық кӛлік (бҧрандалы конвейерлер, шелекті 
элеваторлары) ҧнды ыдыссыз сақтау қоймаларында қолданылады. 
Белгілі бір энергия шығыны жоғары болғанына қарамастан, 
пневматикалық кӛлік айтарлықтай пайдалану артықшылықтарына байланысты 
тіпті тӛмен қуатты кәсіпорындарда да кеңінен қолданылады. Пневмокӛлік 
қондырғылары герметикалығымен ерекшеленеді, шикізатты кҥрделі кеңістіктік 
сызба бойынша жылжытуға мҥмкіндік береді, шикізатты қабылдау мен 
сақтауды толық автоматтандыру ҥшін алғышарттар жасайды. 
Ҧнды ыдыспен жеткізу және сақтау кезінде автомобильдерден қаптар 
қолмен тҥсіріледі, ал қоймаға таспалы транспортердің кӛмегімен жеткізіледі. 
Қаптағы ҧнның массасы 50 кг қҧрайды. 
Ҧнды қаптарда сақтау кезінде оларды партиялармен стеллаждарда 
қатарлап қолмен қалау кезінде сегіз қаптан аспайтын ҥштармақтармен биіктігі 
бойынша қатарға, ал автотиегіштерді пайдалану кезінде - 12 қатардан салады. 
Қатарлар топтары арасында ӛту жолдары кемінде 0,75 м, қабырғалардан - 
0,5 м, электр тиегіштердің ӛтуі ҥшін - 3,0 м қҧрайды. 

21 
 
Сурет 4 – Ҧнды ыдыспен сақтау қоймасының сызбасы: 
1 — автокөлік; 2 — таспалы транспортер; 3 — қапшықтар орналасқан түпқойма; 4 
— электротиегіш; 5 — қапаударғыш; 6 — шаңсорғыш; 7 — төкпе ұра; 8 — нория;
9 — ұн елегіш; 11 — шнекті транспортер-бөлгіш; 12 -бункер. 
Ҧнды қаптарда жеткізу кезінде қаптарды электр тиегіштің кӛмегімен 
қапаударғышқа жеткізеді, оларды тігеді және ҧнды шнек немесе шлюз 
қоректендіргішінің воронкасына немесе ҥйінді шҧңқырына тиейді, ол жерден 
нория немесе пневмокӛліктің кӛмегімен елеуіш пен магнитті металл ҧстағышқа 
және одан әрі ӛндіріске береді. 
Ҧн қоймасы қҧрғақ, таза, жылытылатын, жақсы желдетілетін; едені - 
тығыз, саңылаусыз, асфальтталған болуы тиіс. Қоймадағы температура 8С-тен 
тӛмен болмауы тиіс. 
Ҧнның әр партиясы штабель жапсырмасымен жабдықталған. Онда ҧнның 
сҧрыбы, шығарылған кҥні, жҥкқҧжат нӛмірі, партияның массасы, қап саны, 
кәсіпорынға тҥскен кҥні, стандартта қарастырылған оның сапа кӛрсеткіштері 
кӛрсетілген. 
Пневмокӛліктің жҧмыс істеу принципі ҧнға ауа ағыны 0,5-тен 4 кг/кг-ға 
дейінгі ауа концентрациясы кезінде қҧбырлар арқылы ӛтетін жылдамдық 
қатынасына негізделген. Бҧл қондырғылар ауаны жҥйеге айдау (тӛмен қысым) 
немесе сору кезінде жҧмыс істей алады. 
Айдау аэрозольтасымалдау қондырғыларында (сурет 5) ҧн ауамен 
қанықтырылады (аэрацияланады) және 200 кг/кг ауа (жоғары қысым) 
концентрациясында қҧбырлар арқылы қозғалады. 
Аэрозольтранспорт қондырғылары пневматикалық қондырғыларға 
қарағанда бірқатар артықшылықтарға ие: қҧбырдың диаметрі кішірек, ҥлкен 
сҥзгі қҧрылғылары қажет емес, ӛнімділігі ҥлкен, ӛйткені қоспаның 
концентрациясы кӛп. 
Пневмокӛлік қондырғысы былайша жҧмыс істейді: ыдыстан немесе 
тасымалдау механизмінен алынған ҧн шлюзді қоректендіргішке тиеледі, 
қҧбырға беріледі, содан кейін циклон-тҥсіргішке және топтық циклонға 
жіберіледі, онда ҧн ауадан бӛлінеді. Сҥзгіде ауа толығымен тазаланады және 
желдеткішпен сыртқа шығарылады. 

22 
Сурет 5 - Ҧнды ыдыссыз сақтау қоймасының сызбасы:
 
1 — автоұнтасымалдағыш; 2 — қабылдау қалқаншасы; 3 — ұнөткізгіш; 4 — 
ауыстырып-қосқыш; 5 — сүрлем; 6 — шнекті мөлшерлегіш; 7 — шнекті транспортер; 8 — 
электроқозғалтқыш; 9 — ауа үрлегіш; 10 — центробежді елеуіш; 11 — ауа сүзгіш; 12 — 
сыққыштың жоғарғы бөлігіндегі бункер.
Ҧнды ыдыссыз сақтау және тасымалдау сақтау мен тасымалдаудың 
ыдыстық тәсілімен салыстырғанда бірқатар артықшылықтарға ие: 
1) ауыр физикалық жҧмыстар жоқ, бҥкіл процесс механикаландырылған; 
2) процесті автоматтандыру мҥмкін; 
3) ыдыста (қаптарда) ҥнемдеу; 
4) ҧнның тозаңдануы (шығымы) азаяды; 
5) ҧн аэрацияланады, оның сапасы жақсарады; 
6) ӛндірістің санитарлық жағдайы жақсарады; 
7) пайдалану шығындары тӛмендейді; 
8) электр энергиясы ҥнемделеді.

жүктеу/скачать 5,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: