А. М. Саидов., Н. Д. Жангабылова, Ж. Е. Балгужинова

46 
5 ШИКІЗАТТЫ МӚЛШЕРЛЕУГЕ АРНАЛҒАН ЖАБДЫҚТАР 
 
5.1 Мӛлшерлегіштердің қолданылу мақсаты мен жіктелуі 
Мӛлшерлеу - нан және макарон ӛнімдерін ӛндірудің технологиялық 
процесінің маңызды операцияларының бірі. Мӛлшерлегіш қҧрылғылардың 
негізгі мақсаты-материалдың берілген мӛлшерін массасы бойынша (немесе 
компоненттің белгіленген шығынын ҧстап тҧру) белгілі бір дәлдікпен 
қамтамасыз ету. 
Мӛлшерлегіштерге қойылатын негізгі талаптар: 
-
мӛлшерлеу дәлдігі; 
-
жоғары ӛнімділік; 
-
мӛлшерлегіш 
тҥйіндерінің 
және 
оның 
басқару 
жҥйесінің 
қҧрастырылымының қарапайымдылығы мен сенімділігі; 
-
Берілген технологиялық бағдарламаға сәйкес жартылай фабрикаттарды 
илеуге мҥмкіндік беретін автоматты кешендерді қҧру мҥмкіндігі. 
Жҧмыс циклінің қҧрылымында мӛлшерлеу ҥздіксіз немесе ҥлестік, ал 
әрекет принципі бойынша — кӛлемді немесе салмақты болады. 
Ҥлестік мӛлшерлеу ҥшін компоненттің мӛлшерін (ҥлесін) шығару 
циклдарының мезгіл-мезгіл қайталануы тән. Бӛлінген кӛлемдік әдіспен 
мӛлшерлегіш әдетте берілген кӛлемді ӛлшеу камерасының кӛмегімен бӛлікті 
ӛлшейді. Ҥлестік салмақтық мӛлшерлеу белгілі бір массаның мӛлшерін 
ӛлшеуге негізделген. Ҥздіксіз кӛлемдік мӛлшерлеу кезінде мӛлшерлегіш 
берілген кӛлемдік ағынмен материал ағынын береді. 
Ӛлшеудің салмақтық әдісі, әдетте, дәлдікті қамтамасыз етеді, сондықтан 
қамырдың негізгі компонентін — ҧнды мӛлшерлеу ҥшін, ҥздіксіз және ҥлестік 
қамырды дайындау кезінде салмақты мӛлшерлегіштер жиі қолданылады. 
Кӛлемді мӛлшерлеу принципі қҧрылымдық жағынан қарапайым, 
сондықтан осы жҧмыс принципіне негізделген мӛлшерлегіштер сенімдірек. 
Кӛлемді әдісті қолдану сҧйық компоненттерді мӛлшерлеу процесін 
айтарлықтай жеңілдетеді. Сонымен қатар, кӛлемді мӛлшерлеу кӛбінесе 
айтарлықтай қателікпен сипатталады, бҧл кейбір жағдайларда оны қолдануды 
шектейді. 
Нан және макарон ӛнеркәсібінде бірнеше тҥрлі шикізатты жҥйелі 
мӛлшерлеу 
қолданылады, 
сондықтан 
кӛп 
компонентті 
мӛлшерлеу 
қҧрылғыларын қолдану тиімдірек. 
Мҧндай қондырғылар автоматты тәртіпте жҧмыс істей алады, ал қызмет 
кӛрсететін персоналдың функциялары қондырғының дәлдігін қадағалау мен 
бақылауға дейін азаяды. Мҧндай кӛп компонентті жҥйелер бӛлу ҥшін де, 
кӛлемдік немесе салмақтық әдіспен ҥздіксіз мӛлшерлеу ҥшін де қолданылады. 
Кӛп компонентті мӛлшерлеу келесі сызбалар бойынша жҥзеге асырылуы 
мҥмкін: 
1. Компоненттерді бір ортақ мӛлшерлегіште жҥйелі мӛлшерлеу. 

47 
2. Әр компонентті жеке арнайы мӛлшерлегіштерде параллель мӛлшерлеу 
(мӛлшерлеу станциялары деп аталады). 
Бірінші сызба, әдетте, қамырды дайындау кезінде қолданылады және ӛте 
қарапайым және ҥнемді. Ол аз металл сыйымдылығын және қондырғының 
ықшамдылығын қамтамасыз етеді. Алайда, компоненттердің дәйекті ӛлшенуіне 
байланысты жалпы мӛлшерлеу циклінің ҧзақтығы ӛте жақсы. Бҧл қамыр 
дайындау жабдықтарының жҧмысының ӛнімділігін тӛмендетуі мҥмкін. 
Екінші сызба жартылай фабрикаттарды ҥздіксіз және ҥлесті илеу ҥшін 
қолданылады. Бҧл әр мӛлшерлегіштің мӛлшерленетін компоненттің 
сипаттамаларына барынша бейімделуіне және сол арқылы мӛлшерлеу дәлдігін 
арттыруға мҥмкіндік береді. Сонымен қатар, осы типтегі мӛлшерлеу 
станциялары ҥлкен және қҧны жоғары екенін ескеру қажет. 
Қҧрылымдық және механикалық қасиеттері бойынша барлық шикізатты 
сусымалы (ҧн, кепкен нан тҥйіршіктері, қҧмшекер), сҧйық (су, тҧз және қант 
ерітіндісі, ашытқы суспензиясы, сҧйық май және майлы эмульсиялар) және 
қҧрылымдалған (меланж, қайнату, ҧйытқы және басқа да тҧтқырлығы аз қамыр 
жартылай фабрикаттары) материалдарға бӛлуге болады. 
Мӛлшерленетін 
компоненттердің 
қасиеттеріне, 
жҧмыс 
циклінің 
қҧрылымына 
және 
қҧрылымдық 
ерекшеліктеріне 
байланысты 
мӛлшерлегіштердің жіктелуі кесте тҥрінде ҧсынылуы мҥмкін (1 кестені 
қараңыз). 
Кесте 1 – Мӛлшерлегіштердің жіктелуі 
Мӛлшерленетін 
компоненттер 
Мӛлшерлегіштер 
Ҥздісіз әрекетті 
Ҥлестік әрекетті 
Сусымалы 
Барабанды, 
тәрелкелі, 
шнекті, 
таспалы, 
тербелмелі 
Бункерлі 
Сҧйық 
Дросселді, 
барабанды, 
шӛмішті, 
стақаншалы, 
тістегершікті, поршенді 
Қалтқылы, 
жарғақтық, 
электродты, 
бекітілген 
деңгейлі 
Қҧрылымдық 
Шӛмішті, 
қҧрамдастырылған 
Қалтқылы, 
жарғақтық, 
бункерлі 

жүктеу/скачать 5,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: