А. С. Иргалиев (қолы) (аты-жөні)
Мақсаты: Тақырып жөнінде білім беру. Дәрістің мазмұны
жүктеу/скачать 2,29 Mb.
|
| Мақсаты: Тақырып жөнінде білім беру.
Дәрістің мазмұны Германияда пайда болған ғылыми зерттеу орталықтарының негізі. Францияда қалыптасқан зерттеу орталықтарының жұмысы. Психологияның қалыптасып, дамуы, ғылыми‑теориялық негізінің құрылуы әртүрлі елде бірдей болған жоқ. Бірақта ортақ прогрессивті мәселе ол психологияны нақты да сенімді ғылымдар саласына енгізу болды. Психологияны жаңарту және дамыту бағытындағы әлемдегі жетекші инициатор болған елдер – Германия, Ресей, АҚШ, Франция және Англия. Германия – 1879ж. бұл елде әлемдегі алғаш психологиялық лабоаторияның ашылуы, психология жеке және эксперименталды білім саласы ретінде танытуы. Неміс психологиясының реформаторы болып В.Вундт табылды. Жаңа эксперименталды ғылымының пайда болуы ғылым әлемінде терең резонансты көрсетті. В.Вундттың Лейпцигте құрған психологиялық лабораториясы неміс және басқа шетелдегі көптеген ғалымдардың назарын аударта бастайды. Таныстық және оқу үшін оның лабораториясына АҚШ, Франция, Англиядағы психологияның жаңа бағытындағы энтуазиасттар келе бастайды. Сол кезеңде лейпциг лабораториясының ғылыми‑зерттеушілік және оқу іс‑әрекеті тез шешіліп дами түскен болатын. Жұмыс ұжымының өсуі байланысты эксперименталдық зерттеу жұмыстарының шеңбері кеңейе түсті және оны жариялау мақсатында арнайы журналды қажет етті. Вундттың инициативасы бойынша 1883ж. мұндай ғылыми журнал «Философиялық мектеп» деген атпен шығарыла бастайды. Ал, 1903ж. ол «Психологиялық мектеп» деп өзгереді. Зерттеу жұмыстарының қарқынды жүруі 1889ж. Вундт лабораториясының институтқа айналуына әкелді. Алғашында лейпциг лабораториясында физикалық және физиологиялық құрал-жабдықтар қолданылып жүрді, ал кейіннен тек таза психологиялық проблемаларды шешетін арнайы аппараттарды дайындау сұрағы туды. Осы мақсатта Вундттың және оның шәкірттерінің жұмысы негізінде өте құнды құрал-жабдықтардың қатары құрастырылп шықты. Психологиялық аппараттарды өндірумен арнайы Вундт басшылығымен 1887ж. құрылған «Э.Циммерман» фирмасы жұмыс жасады. ХХғ. басына дейін институтқа айналған вундттық лаборатория осы дәуірдегі басқа ұйымдардың ішінде басты орынды алды. Ол ұзақ уақыт бойына Германияның ішінде және басқа шет елдерде құрылған психологиялық лабораториялар үшін үлгі болып келді. 1832ж. Германияның өзінде жаңа лабораториялар Геттингте (Г.Мюллер), Берлинде (Г.Эббингауз), Фрейбургте (Г.Мюнстербург), Боннада (Г.Липпс) пайда болды. Кішкене психологиялық кабинеттер Гейдельбергте, Страсбургте, Галледе құрылды. Кейіннен Вюрцбургте (О.Кюльпе), Франкфуртте (Ф.Шуманн) лабораториялар ашылады. 1890ж. Г.Эббингауз және А.Кеннинг «Журнал психологии и физиологии органов чувств» атты жаңа журналдың негізін қалайды. 1903ж. бастап Э.Мейманның басшылығымен тағыда бір «Архив общей психологии» атты ғылыми журнал шығады. Дегенменде Германияда алғаш рет психологиядағы эксперименталды бағыттың ашылуы болғанмен, бірақ ол әлемдік эксперименталды психологияның тағдырларын байланыстырған әлемдегі бір ғана ел болмады. Сол заманда психологиялық лаборатриялар Ресейде, АҚШ-та, Францияда, Англияда бір уақытта ашылып жатты. Франция – елдегі эксперименталды психологияның негізделуі алдымен Т.Рибо, Ж.Пиаже, а.бине сында ғалымдардың есімімен тығыз байланысты. Т.Рибоның Францияда эксперименталды лабораторияны құрудағы ролі, ресейдегі И.М.Сеченов, германиядағы В.Вундт секілді ғалымдардың еңбектерімен бірдей болды. Т.Рибоның өзі экспериментатор болмасада, ол эксперименталды психологияның дамуын жақтағандардың бірі болды. Рибоның айтуынша: «Экспериментсіз – психологияны түсіне алмаймыз, ал психология жоқ жерде, тек құр, жалғасы жоқ мистика орын алады» деген. Өз принциптері бойынша Т.Рибо Сорбонда 1889ж. бірінші психологиялық лабораторияны құрады. Оны А.Бониге басқаруға береді. Ал, 1895ж. оны А.Бине басқарады. Екінші психологиялық лаборатория Францияда 1896ж. А.Бурдонның басқаруымен Реннеде ашылады. 1906ж. Монпеьеде үшінші лаборатория, 1921ж. А.Пьеронның басқаруымен Парижде психология Институты құрылады. Негізгі ғылыми журналдар Т.Рибо редакциялығымен 1876ж. «Обозрение философии», А.Бине редакц. «Психологический ежегодник», 1904ж. П.Жане мен Ж.Дюма ұсынған «Журнал нормальной и поталогической психологии» деп аталды. 1901ж. Француз психологиялық қоғамы құрылады. Қорыта айтқанда ХХғ, басына қарай әлемде 45‑50 эксперименталды лаборатория, кабинеттер құрылған. Онда көптеген ғылыми зерттеулер жүргізіліп, арнайы ғылыми журналдарда, баспаларда жарияланып отырған. Психологияның даму тарихында болған елеулі оқиғаның бірі ол Халықаралық психологиялық конгрестер еді. Оның бірі 1889ж. Парижде болады. Оның көрнекті төрағасы болып орыс ғалымы И.М.Сеченов тағайындалды. № 14 дәріс жүктеу/скачать 2,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|