А. С. Киздарбекова Г. Б. Асетова Кәсіпкерлік қҧқық ОҚулық
жүктеу/скачать 1,53 Mb. Pdf көрінісі
|
Кыздарбекова-Кәсіпкерлік құқық
| Айрықша айып тӛлеу
айыптықтан айырмашылығы шығындарды ӛндіріп алу қҧқығын алып тастайды. Аталмыш айып тӛлеу кӛбінесе, жҥк немесе корреспонденция жеткізілімі бойынша міндеттемелерін бҧзғаны ҥшін кӛліктік ҧйымдардың және байланыс ҧйымдарынан ӛндіріліп алады. Сонымен, баламалы айып тӛлеу жәбірленуші тараптың не айып тӛлеуді не шығынды ӛндіріп алу қҧқығын қарастырады. Кейінгі уақытта шарттар бойынша міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету әдістері ретінде кәсіпкерлік қызмет саласында кең тәжірибелік қолданылуға ие болған ол – кепіл. Міндеттемеге сәйкес несие берушінің (кепіл ҧстаушының) борышкер кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемені орындамаған ретте кепілге салынған мҥлік қҧнынан, осы мҥлік тиесілі адамның (кепіл берушінің) басқа несие берушілердің алдында артықшылықпен қанағаттандырылуға қҧқығы бар міндеттемені атқаруының осындай әдісі кепіл деп танылады. Мҧндай ҧстап қалуларға кӛбінесе, еңбек ақы бойынша борыштар, алименттік талаптар және басқа да артықшылықты талаптар жатқызылады. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі кепілдің екі: ипотека және кепілзат сияқты негізгі тҥрін ажыратады. 139 Ипотека – бҧл кепілге салынған мҥлік кепіл салушының немесе ҥшінші бір жақтың иелігінде және пайдалануында қалатын кепіл тҥрі. Кәсіпорындар, қҧрылыстар, ҥйлер, ғимараттар, кӛп пәтерлі ҥйдегі пәтерлер, кӛлік қҧралдары, ғарыш объектілері, айналымдағы тауарлар және азаматтық айналымнан алынбаған басқа да мҥлік ипотека заты бола алады. Кепілзат – кепілге салынған мҥлікті кепіл беруші кепіл ҧстаушының иелігіне беретін кепіл тҥрі. Міндеттеменің орындалуын қамтамасыз етудің салыстырмалы тҥрде жас әдістерінің бірі ҧстап қалу болып табылады. Борышкерге не борышкер кӛрсеткен тҧлғаға берілуге тиіс зат қарамағында болған несие беруші, борышкер осы заттың қҧнын тӛлеу немесе несие берушіге оған байланысты шығындар мен басқа да залалдарды ӛтеу жӛніндегі міндеттемені мерзімінде орындамаған жағдайда, тиісті міндеттеме орындалғанға дейін оны ҧстап қалуға қҧқылы (ҚР АК 338-1-б.) Міндеттеменің орындалуын қамтамасыз етудің дәстҥрлі әдістері кепілпҧл және кепіл болушылық болып табылады. Уағдаласушы тараптардың біреуінің шарт бойынша ӛзінен алынатын тӛлемнің есебінен екінші тарапқа және шарт жасау мен орындауды не ӛзге міндеттемені орындауды қамтамасыз етуге берілетін ақшалай сомма жүктеу/скачать 1,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|