А. Соловьева, Б. Ибраимова
Терінің ортанғы (екінші) қабаты – дерма
жүктеу/скачать 5,1 Mb. Pdf көрінісі
|
Биология 《8》
| 123
Терінің ортанғы (екінші) қабаты – дерма . Бұл тығыз дәне кер ұлпасы, ол теріге беріктік пен эластикалық қасиет береді. Дермада шамалы бұлшық ет талшығы болады. Ол терідегі түкті көтереді немесе жиыры- лып, «түршіккен тері» түзеді. Дермада терінің барлық негізгі элементтері орналасқан. Онда қан тамырлары, лимфа тамырлары болады. Олар эпидермисті қажет қоректік заттармен қамтамасыз етеді, себебі эпи дермистің жұқа қаба- тында капиллярлар болмайды. Дерма капил лярларының термореттелу- де маңызы зор. Терінің жоғары қабатының жасушалары сыртқы түрді – алақан мен саусақ терісінің бетін дегі кескінді қамтамасыз етеді (67-сурет). Әрбір адамда «саусақ іздері» әртүрлі болады. Дермада тері, шаш түбірі, тер және май бездерінің жүйке ұштары – тері рецепторлары орналасқан. Тері майы эпидермистің жоғары қабатын майлайды, оның қабыршақтануын жеңілдетеді, терінің бетін едәуір эластикалық етеді. Терінің ішкі (үшінші) қабаты – теріасты май жасұнығы май- дәнекер ұлпасынан тұрады. Ағза теріасты май қабатын амортизатор (соққы кезінде), жылуоқшаулағыш және қоректікзаттарқоры ретінде пайдаланады. Тері бірқатар маңызды қызметтер атқарады. Қорғанышқызметі. Тері ағзаны сыртқы әсерден барынша қорғауға бейімделген. Мысалы, дене түрлі қатты соққы алған кезде сүйектер мен ішкі мүшелерді терінің үшінші қабаты – май жасұнығы қорғайды. Сыртқыагенттердің: ауру тудыратын микробтар, зиянды химиялық заттар, көптеген сұйықтықтар, газдар мен шаң-тозаңның енуінен терінің бірінші, сыртқы қабаты (эпидермис) қорғайды. Барлық заттарды тері ұстап қалмайды. Мысалы, емдік жақпамайда (мазь) қолданылатын пайдалы заттар бар. Кейбір зиянды заттар тері арқылы өтуі мүмкін. Ультракүлгінсәуледенқорғау жоғары қабат жасушалары – эпи- дермисте түзілетін тері пигменті – меланин арқылы жүзеге асыры- лады. жүктеу/скачать 5,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|