А. Соловьева, Б. Ибраимова



Pdf көрінісі
бет127/252
Дата24.10.2023
өлшемі5,1 Mb.
#188074
түріКнига
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   252
Байланысты:
Биология 《8》

148
Синтез:
1. Бұлшық еттер бүгуді және жазуды қамтамасыз ете ала ма? Мысалдар 
келтіріп, дәлелдеңдер. 
2. Мынадай критерийлер: орналасуы, жасушаларының құры лысы, 
қозғалу сипаты бойынша бұлшық еттерді сипат таңдар. 
Бағалау:
Қаңқа бұлшық ет құрамына кіретін әрбір құрылым және жасуша 
ішіндегі микроскопиялық құрылым рөлін баға лаңдар.
Пікірталас:
ішекқуыстылардан бастап адамға дейін бұлшық ет жүйесі эволюциясы-
на қандай факторлар себепші болғанын талдаңдар.
№10 зертханалық жұмыс.
Бұлшық ет ұлпасының құры лысын зерттеу. 
255-бетті қара.
§36. гиподинамия. Сымбаттың бұзылуы және 
жалпақтабандылықтың пайда болу себептері. 
Олардың алдын алу шаралары 
Гиподинамия салдарын атау. Сымбаттың бұзылуы 
және жалпақтабандылықтың пайда болу себептерін анықтау
ДДҰ мәліметтері бойынша адам өліміне себеп болатын аурулардың ішінде 
қай жүйке аурулары алдыңғы орында тұр? 
Гиподинамия
– аз қозғалу. Қазіргі кезде көптеген жұмыс түрлері 
механикаландырылғандықтан, адамзат 
гипокинезияға­ (
грек,
­ гипо­
– 
қалыптан төмен;
­ динамис­
– күш) тап болды. Бұл аз қозғалудың ауру 
күйі. Бұлшық ет белсенділігінің төмендеуі салдарынан жү рек, өкпе, қан 
тамырлары әлсіз және кез келген психикалық немесе дене жүктемесіне 
төзімсіз болады. 
ДДҰ (Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы) мәліметтері бойынша 
өлім-жітімге көп жағдайда жүрек-қан тамырлары аурулары (инфаркт 
және инсульт) басты себеп болып табылады. Спортпен шұғылданған 
адамдарда жаттықпаған адамдармен салыстырғанда инфаркт ауруы си-
рек болады. Яғни дене жүктемесі, жүрек-қан тамырлары, тыныс алу
жүйке және иммундық жүйелерге жағымды әсер етеді. 
Бұлшық ет гигиенасы.
Қозғалу – тыныс алу, қоректену және т.б. 
сияқты ағзаның табиғи қажетсінуі. Күнделікті дене жүктемесіне бұлшық 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


149
ет күші ғана емес, байламдардың иілгіштігі, сүйектердің беріктігі, зат 
алмасу белсенділігі, жүрек, буын, өкпе және т.б. жағдайы тәуелді бола-
ды. Денешынықтыру жаттығулары аурулардың алдын алуға және емдеу-
ге көмектеседі (емдік денешынықтыру). 
Ежелгі Грекияда бұлшық ет күшіне үлкен мән берген. Әйгілі дәрігер 
Гиппократ денешынықтыру жаттығуларының денсаулықты нығайтуға 
және ауруды жеңуге әсер көрсететінін дәлелдеді. Спартада дене тәрбиесінің 
қатаң жүйесі болды (б.з.д. VIII–VI ғғ.). Таза ауа мен еркін қозғалу арқылы 
денсаулықты нығайту үшін нәрестелерді жаялыққа орамады. Балалар-
ды қараңғылықтан қорықпауға, жыламауға, тамақ таңдамауға үйретті. 
7 жасқа дейін балалар отбасында өсті. 7 жастан 18 жасқа дейін жас 
спарталықтар гимназияда тәрбиеленді, ол жерде, негізінен, спортпен 
(жүгіру, секіру, күресу, аң аулау, әскери ойындар және т.б.) шұғылданды 
(84-сурет). Олар қартайғанша жауынгер болып қалды. Кейіндеу Афиныда 
(б.з.д. V ғ.) жасөспірімдер әскери-денешынықтыру даярлығын ғана емес, 
жан-жақты білім алды.
Қазақ халқы дене тәрбиесіне үлкен мән берген. Бала жүре бастаған 
кезден атқа мінгізіп үйреткен. Халық ойындары, күрес түрлері, әскери 
біліктілік төзімділікке, бұлшық еттің күшті болуына, ептілікке, 
қырағылыққа жаттықтырды. 
Қазіргі кезде спорттың алуан түрлері, гимнастика және басқа 
да белсенді денешынықтыру түрлерімен шұғылдануға болады. Бұл 
жаттығулармен үздіксіз, аптасына ең аз дегенде 9 сағат шұғылдану керек 
(85-сурет).
84-сурет. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   252




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет