А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 11,94 Mb. Pdf көрінісі
|
Биология 8 сынып. Оқыту әдістемесі
Дескрипторлар: – Тері анализаторының физиологиялық ерекшеліктерін талдай отырып анықтайды, баға береді. – Рецепторларды салыстырады, ерекшеліктерін айқындайды. Сергіту сәті: «Дирижёр» жаттығуы. Жүргізуші бір қимыл көрсетіп, сұқ саусағымен топты көрсетсе, көрсеткен топ сол қимылды қайталауы керек. Жүргізуші бір қимылды топ жасата отырып, белгілі бір дыбыстар шығаруы керек. Рефлексия. «Қасыңдағы көршіңе 1 пікір таңдаңыз» – Жарайсың!! – Мен сабақтағы сенің жұмысыңа ризамын. – Сен жақсырақ жұмыс жасай алар едің. – Бүгін сен «жұлдызсың». – Сен мен үшін ең білгір доссың. Аяқталуы Зертханалық жұмыс. Алгоритмі: 1. Жұмыстың мақсатымен, нұсқауымен танысу. 2. Түйреуіштің жалпақ жағымен саусақтың сыртқы жағындағы және білезік буынындағы тактильді нүктелерді табыңдар, оларды қызыл сиямен белгілеңдер. 3. Суық түйреуіштің жалпақ жағымен осы учаскілердегі суықты сезетін нүктелерді тауып, қызыл сиямен белгілеңдер. 4. 1 см 2 -дегі тактильді және суық сезетін нүктелердің кездесу жиілігін есептеп шығарыңдар. 5. Тері анализаторының физиологиялық ерекшелігіне қорытынды шығарыңдар. Дескрипторлар: – Топтың бірлігі. – Топтың ортақ шешімге келуі. – Тың идеялардың айтылуы. – Тері анализаторының физиологиялық ерекшелігін талдайды, қорытынды шығарады. 258 Рефлексия. «Көп нұсқалы жауап талап ететін сұрақтар» – Неліктен қиын болды? – Сабақта не аштыңыз, білдіңіз? – Тапсырмадан сіздің күткеніңіз расталды ма? Қосымша ақпарат Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз? Қосымша көмек керек оқушылар үшін: Терминдердің мәнін ашыңдар Тактильді сезу – Ноцицепторлар – Механорецепторлар – Терморецепторлар – Қабілеті жоғары оқушы: Рецепторларды салыстыру кестесін толтырыңдар Рецептор- лар аты Кездесетін жері Сезетін сезімі Ерекше- лігі Пәнаралық байланыс Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері АКТ-мен байланыс Құндылықтардағы байланыс Рефлексия Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен? Рефлексия. «Бағдаршам» стратегиясы Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. Сабақта әртүрлі оқыту стратегиялары, түрлі әдістерді араластырып қолдану 2. Жеке, жұптық, топтық жұмыстар Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. Оқушылардың сабақ барысындағы жұмыстарына талдау жасау, тапсырмалардың орындалуын жақсарту үшін не істеу керектігіне мән беру 2. Оқушылар орындай алмаған тапсырмаларды қайта қарап, өзгеріс енгізу Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім? Жекелеген оқушылардың сабақты қабылдау ерекшеліктерін, әрқайсысының бейімділігіне қарай тапсырма дайындау қажеттігін және тапсырмаларды жас ерекшеліктеріне қарай жасақтау 259 САБАҚ: §44. Жылу реттеудегі терінің рөлі Мектеп: Күні: Мұғалімнің аты-жөні: Сынып: 8 Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны: Сабаққа негізделген оқу мақсаттары 8.1.7.8 – жылықанды жануарлардың дене температурасын сақтаудағы терінің рөлін сипаттау Барлық оқушылар: Мәтінді оқып, мазмұнын түсінеді, жылу реттеу ұғымының мәнін ашады. Оқушылардың басым бөлігі: Терідегі жылу реттеу жолдарымен танысады, талқылайды. Жылу реттеудің түрлерін анықтайды, салыстырады, ерекшелігін талдайды. Кейбір оқушылар: Шынығудың ағза үшін маңызына баға береді. Сабақтың құндылығы Зайырлы қоғам және жоғары руханият. Бағалау критерийлері: – Жылу реттелу ұғымын түсіндіреді. – Күн суықта және күн ыстықта терідегі жылу реттелу жолдарын мысалмен дәлелдейді. – Жылу реттелудің екі үдерісін салыстырады, ерекшеліктерін айқындайды. – Адам үшін шынығудың маңызын болжайды. Тілдік мақсат Бeлгілі бір тілге тән дaғдылaрды дамыту (мысалы, қажетті мәліметті алу үшін тыңдay, түсіндіру, басқа сөзбен айту, сөздікпен жұмыс істеу дағдылары Негізгі сөздер мен тіркестер: Жылу реттелу, шынығу, термоадаптация, жылуға сезімталдық, жылу беру, жылу өндіру Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер: Талқылауға арналған тармақтар: Көрпені адам жылытады ма, әлде көрпе адамды жылытады ма? Не себепті көрпе жамыламыз? /Адам көрпені жылытады. Себебі көрпедегі ауа жылуды нашар өткізеді. Сондықтан адам өз жылуын жоғалтпайды/ Сіз неліктен... екенін айта аласыз ба? Неліктен суға түсіп шыққаннан кейін суықты сезінеміз? Ол суықты сезінуіміз жел тұрғанда күшейе түсетіні неліктен? /Суға түсіп шыққан адамның терісінен су буланады, судың булануына жылу жұмсалады, жел булануды күшейтеді/ Жазылым бойынша ұсыныстар: Шынықтыру түрлерін дәптерге түсіру Алдыңғы оқу Графикалық диктант «иә» –, «жоқ», ^ белгілерімен көрсетеді. 1. Ауруды сезетін рецепторлар ноцицепторлар деп аталады. 2. Қысымды сезетін рецепторлар теріде біркелкі орналасады. 3. Теріде жылуды сезетін рецепторлар саны суықты сезетін рецепторлардан көбірек болады. 4. Механикалық рецепторлар көздері көрмейтін адамдар үшін өте қажет. 5. Кейде тері дыбыс толқындарын да сезеді. 260 6.Теріде кездесетін рецепторлар басқа жерде мүлдем болмайды. Жауаптары: – ; ^ ; – ; – ; ^; ^. Жоспар Жоспарланған уақыт Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз) Ресурстар Басталуы Ұйымдастыру. Психологиялық ахуал. Сынып оқушылары терінің құрылысы мен терінің қызметі туралы қағаз қиындыларына жазылған сөздерді таңдау арқылы «Тері қызметі», «Жылу реттеушілік» топтарына бөлінеді. Әр топ өзінің аттарының сабаққа байланыстылығы туралы ойларын ортаға салады. Ынымақтастық атмосферасын тудыру: «Сиқырлы қалта» Нұсқау: Қатысушылар шеңбер құра отырады. Ортада сиқырлы қалта тұрады. Сыйлықтар – қағазға жазылған адамгершілік қасиеттер. Жаттығу шарты: Қалтадан әр қатысушы кезекпен бір сыйлықты таңдап алып, ішінде жазылған сөзді лайықты деп санаған адамға сыйлайды. Суреттері берілетін жеміс- жидектер, көгөністер, азық- түліктер: Орамжапырақ, қызанақ, бұрыш, сәбіз, сүт, мал бауыры, ет т.б). Ортасы І. Оқулықпен жұмыс. «Сиқырлы қобдиша» стратегиясы 1. Әр топ оқулықтағы мәтінді оқып, талқылап мазмұнын түсініп алады. 2. Мәтін бойынша бір сұрақ құрастырып қобдишаға салады. 3. Мұғалім таспадан әдемі музыка қосады. Ал топ мүшелері қобдишаны бір-біріне береді. Музыка тоқтағанда қобдиша кімнің қолында қалса, сұраққа сол жауап береді. Осылайша сұрақ біткенше қайталанады. Дескрипторлар: – Мәтінді толық меңгеріп, жылу реттеушілік, адаптация, жылу беру, жылу өндіру терминдерінің мәнін түсіндіріп береді. – Жылу реттеушілік жолдарын түсінеді, сипаттап береді. Рефлексия. « Мен мәтінді... меңгердім» меңгермедім шала меңгердім толық меңгердім Сергіту жаттығулары: «Саусақ ретімен тұру» жаттығуы Барлық оқушы отырады. Мұғалім оқушылардың алдында артқа қарап тұрып басынан жоғары көтеріп екі (бір, Оқулық 261 үш, төрт т.б.) саусақ көрсетеді де бір, екі, үш деп тез алға бұрылады. Саусақтың санына сәйкес оқушылар тұру керек. Бірнеше рет қайталанады. Бұл жаттығу сыныпты белсендіреді. Аяқталуы «Шынжыр» тәсілі. «Шынжыр» тәсілінде негізгі ойды кезектесіп айтып шығады. Дескрипторлар: – Мәтін бойынша қорытынды шығара біледі. – Терінің жылу реттеушілік қызметіне баға бере алады. Қосымша ақпарат. Жылу реттеудің бұзылу жолдары: Күн өту Күю Үсу Шынығудың жолдары: Күнмен Ауамен Сумен Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз? Қосымша көмек керек оқушылар үшін: Солтүстікте өмір сүретін адамдардың оңтүстіктегілерге қарағанда төмен температураны жақсы қабылдау себебі неде? Ойланып, жауап беріңдер. Қабілеті жоғары оқушы: Жазда қара жейде кигенде ыстық болатын себебі неде? Кең киімнің жылырақ болатын себебі неде? Пәнаралық байланыс Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері АКТ-мен байланыс Құндылықтардағы байланыс Рефлексия Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен? Берілген үлгілер бойынша сөйлем құрау. Мен..., өйткені... Мен қалайша... Неліктен мен... Менде мынадай сұрақ бар... Сонымен, мен... Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. Сабақта әртүрлі оқыту стратегиялары, түрлі әдістерді араластырып қолдану 2. Жеке, жұптық, топтық жұмыстар Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 262 1. Оқушылардың сабақ барысындағы жұмыстарына талдау жасау, тапсырмалардың орындалуын жақсарту үшін не істеу керектігіне мән беру 2. Оқушылар орындай алмаған тапсырмаларды қайта қарап, өзгеріс енгізу Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім? Жекелеген оқушылардың сабақты қабылдау ерекшеліктерін, әрқайсысының бейімділігіне қарай тапсырма дайындау қажеттігін және тапсырмаларды жас ерекшеліктеріне қарай жасақтау САБАҚ: §45. Митоз және мейоз, олардың биологиялық маңызы Мектеп: Күні: Мұғалімнің аты-жөні: Сынып: 8 Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны: Сабаққа негізделген оқу мақсаттары 8.2.2.1 – ағзалардың тіршілік әрекеттеріндегі митоз бен мейоздың маңызын түсіндіру Барлық оқушылар: Мәтінді оқып, мазмұнын түсінеді, жасушаның бөліну жолдарын біледі, митоз, мейоз ұғымдарының мәнін ашады. Оқушылардың басым бөлігі: Митоз және мейозды салыстырады, ерекшеліктерін талдайды, ұқсастықтарын нақтылайды. Кейбір оқушылар: Ағзалар үшін митоз және мейоздың маңызын тұжырымдап, баға береді. Сабақтың құндылығы Зайырлы қоғам және жоғары руханият. Бағалау критерийлері: – Жасушаның бөліну жолдарын біледі. – Бөлінудің түрлері митоз және мейозды ажыратады, сипаттайды, ерекшеліктерін айқындайды. – Ағза үшін митоз және мейоздың маңызына баға береді. Тілдік мақсат Тапсырма орындау барысында оқушылардың назарын ғылымилыққа аудару (мысалы, пән бойынша оқу мақсаттарына жету үшін қажетті терминология мен тіркестері бар лексика) Негізгі сөздер мен тіркестер: Митоз, мейоз, бөліну жолдары, амитоз, дене жасушалары, жыныс жасушалары, гамета, зигота Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер: Талқылауға арналған тармақтар: Адамға дейінгі ағзалардың тип бойынша бөліну жолдарын талқылаңдар. Сіз неліктен... екенін айта аласыз ба? Неліктен митозды жыныссыз көбеюдің негізі деп атаймыз? Жазылым бойынша ұсыныстар: Митоз және мейоздың салыстыру кестесін дәптерге түсіру Алдыңғы оқу «Дұрыс тұжырымды табыңдар» 12. Тері арқылы 80% жылу шығарылады. 263 13. Жоғарғы температурада ағзаны ысып кетуден тер сақтайды. 14. Тері арқылы адам 90% тыныс алады. 15. Қатты ыстықтан үсу пайда болады. 16. Төменгі температурада қан тамырлары ыстықты сақтау үшін тарылады. 17. Өмір сүруге қолайлы температура +18, –22 0 С. 18. Денені шынықтыруды қыста бастау керек. 19. Термоадаптацияны жақсарту үшін шынығу керек. Жоспар Жоспарланған уақыт Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз) Ресурстар Басталуы Ұйымдастыру. Психологиялық ахуал. Сынып санамақ әдісі арқылы «Митоз», «Мейоз» топтарына бөлінеді. Әр топ өздерінің атының сабаққа байланысын болжайды. Ынтымақтастық атмосферасын тудыру: «Сенемін» жаттығуы Мен өзіме сенемін /балалар қолын жүрегінің тұсына қояды/ Мен саған сенемін /балалар қолын оң жақтағы көршісінің иығына қояды/ Сен де өзіңе сенесің /балалар қолын сол жақтағы көршісінің иығына қояды/ Мен де өзіме сенемін / балалар қолын жүрегінің тұсына апарады/ Ортасы І. Оқулықпен жұмыс. «Мені түсін» оқыта үйрету ойыны. Оқушылар мәтінді оқиды да, түйінді сөздерін дәптерлеріне жазып алады. Мұғалім оқушылардан кітаптарын жабуын, қолдарына парақ пен қарындаш алып, осы мәтіннің негізгі ойын білдіретін 10 шақты сөз жазуларын сұрайды. Соңынан мұғалім парақтарды жинап алып, өзі алдын ала даярлаған түйінді сөздермен салыстырады. Кімде осы түпнұсқамен сәйкес келген сөздер көп болса, сол жеңімпаз деп танылады. Дескрипторлар: – Мәтінді толық меңгеріп, жасушаның бөліну жолдарын анықтайды. – Терминдердің мәнін ашады. – Митоз және мейоз үдерісін сипаттап бере алады. Сергіту жаттығулары: Мынау – менің жүрегім, Бәрі осыдан басталған. Мынау – басым ақылды, Бәрін осы басқарған. Мынау – оң қолым, Оқулық 264 Мынау – сол қолым, Барлық істі атқарған. (Оқушылар қимыл-қозғалыстар арқылы сергіту жаттығуларын жасайды). Рефлексия. «Жоғары ұш» Мәтінді толық меңгермедім, көмек керек Мәтінді шала меңгердім, сұрағым бар Мәтінді толық меңгердім, көмектесе алам Аяқталуы «Детальдарын қосу» әдісі. Топ жұмыс істеу кезінде алынған білімдерін көрсету үшін сөйлемді кеңейту қажет. Сөйлемі барынша дұрыс және нақты кеңейткен топ мақсатқа жетеді. Бастапқы сөйлемнің мысалы: – митоз дене жасушаларының бөлінуі; – мейоз жыныс жасушаларының бөлінуі. Дескрипторлар: – митоз және мейозды салыстырады; – митоз және мейоздың ерекшеліктерін айқындайды; – ағза үшін митоз және мейоздың маңызын тұжырымдайды. Рефлексия. «Досыма хат» Досына сабақ туралы 3 сөйлемнен тұратын хат жазады. Қосымша ақпарат. Митоз – жаңа ұрпақ жасушалары арасында генетикалық материалдар тең мөлшерде бөлінетін жасушаның бөліну әдісі. Митоз нәтижесінде екі жаңа ұрпақ жасушаларында диплоидты* хромосомалар жиынтығы болады. Митоз 5 фазадан тұрады: Профаза Прометафаза Метафаза Анафаза Телофаза Мейоз – хромосомалар жиынтығының екі есе азаюымен аяқталатын жасушаның бөліну процесі. Мейоз нәтежесінде гаплоидты хромосомалар жиынтығы бар төрт жасуша пайда болады. Мейоз процесі үздіксіз жүретін екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезең мейоздың бірінші бөлінуі (реакциялы бөліну), екінші кезең эквационды бөліну деп аталады. Мейоздың бірінші бөлінуінде хромосомалардың саны екі есе азаяды. Мейоздың екінші бөлінуі жыныс жасушаларының пайда болуымен аяқталады. Редукциялы бөліну митоз сияқты төрт фазадан тұрады: Профаза – І Метафаза – І 265 Анафаза – І Телофаза – І Редукциялы бөлінудің профазасы өте күрделі. Ол бір-бірін толықтырып жүретін бірнеше сатыдан тұрады: Лептотена Зиготена Пахитена Диплотена Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз? Қосымша көмек керек оқушылар үшін: Хромосомалардың гаплоидты жиынтығы және диплоидты жиынтығы деген не? Түсіндіріп беріңдер. Қабілеті жоғары оқушы: Митоз және мейоз үдерістерін сызбаға қарап түсіндіріп бер Пәнаралық байланыс Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері АКТ-мен байланыс Құндылықтардағы байланыс Рефлексия Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жос-парыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен? Рефлексия. «Табыс ағашы» Жасыл жапырақ – Түсінікті болды, табысқа жеттім. Сары жапырақ – Сұрақтарым бар, толық табысқа жеткен жоқпын. Қызыл жапырақ – Қиналдым, табысқа жету үшін тағы қайталауым керек. Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. Сабақта әртүрлі оқыту стратегиялары, түрлі әдістерді араластырып қолдану 2. Жеке, жұптық, топтық жұмыстар Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. Оқушылардың сабақ барысындағы жұмыстарына талдау жасау, тапсырмалардың 266 орындалуын жақсарту үшін не істеу керектігіне мән беру 2. Оқушылар орындай алмаған тапсырмаларды қайта қарап, өзгеріс енгізу Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім? Жекелеген оқушылардың сабақты қабылдау ерекшеліктерін, әрқайсысының бейімділігіне қарай тапсырма дайындау қажеттігін және тапсырмаларды жас ерекшеліктеріне қарай жасақтау САБАҚ: §46. Тірі ағзалардың көбею түрлері Мектеп: Күні: Мұғалімнің аты-жөні: Сынып: 8 Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны: Сабаққа негізделген оқу мақсаттары 8.2.1.1 – жануарлардың көбею тәсілдерін салыстыру Барлық оқушылар: Мәтінді оқып, мазмұнын түсінеді, көбею – тірі ағзалардың ерекше тіршілік қасиеті екендігін біледі. Оқушылардың басым бөлігі: Жыныссыз және жынысты көбеюді салыстырады, олардың түрлерін жүйелейді, ерекшеліктерін талдайды. Ұрықтану үдерісін сипаттап береді. Кейбір оқушылар: Көбеюдің биологиялық маңызына баға береді. Сабақтың құндылығы Зайырлы қоғам және жоғары руханият. Бағалау критерийлері: – Көбею ұғымының мәнін ашады. – Көбеюдің тәсілдерін біледі, бір-бірінен ажыратады. – Ұрықтанудың түрлерін айқындайды. – Ұрықтанудың жүру жолдарын талдайды, сызбасын сызады. – Көбеюдің биологиялық маңызына баға береді. жүктеу/скачать 11,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|