А. Т. Сағынаев МҰнай мен газдың физикасы және химиясы

33 
мүмкіндік береді. Тығыздықты абсолютті және салыстармалы шамалармен 
белгілейді. 
Абсолютты тығыздық 
көлем бірлігінде есептелінген заттың массасы, 
өлшем бірлігі 
кг/м
3
немесе 
г/см
3
. 
Мұнай өңдеу тәжірибесінде өлшем бірліксіз шама 
салыстырмалы 
тығыздық 
қолданылады. Бұл шама 20 
о
С-ғы мұнай тығыздығының 4 
о
С-ғы 
судың тығыздығына қатынасын көрсетеді. Салыстырмалы тығыздықты 
20
4

түрінде белгілейді. 
4 
о
С судың тығыздығы бірге тең болғандықтан салыстырмалы және 
абсолютты тығыздықтардың мәндері сәйкес келеді. 
Мұнай және мұнай өнімдерінің тығыздығы температура өскен сайын 
төмендейді. Бұл тәуелділік түзу сызық арқылы сипатталады және Менделеев 
формуласымен есептеледі: 
)
20
(
20
4
4



t
t



, 
мұндағы 
t
4

– мұнай өнімінің берілген температурадағы (t) салыстырмалы 
тығыз-дығы; 
20
4

– мұнай өнімінің стандартты температурадағы (20 
о
С) 
салыстырмалы тығыздығы. 
Д.И.Менделеев теңдеуі 0 
о
С-дан 150 
о
С дейінгі температуралық аралыққа 
ғана жарамды (қателік 5-8% шамасында). Ал, 300 
о
С дейінгі температуралық 
аралықта тығыздықтың (кг/м
3
) температурадан тәуелділігі А.К.Мановян 
теңдеуімен (қателік 3%) есептеледі: 
)
20
(
1000
)
68
,
0
(
1200
)
20
(
58
,
0
1000
20
4
20
4
20
4
4








t
t
t
t




Барлық мұнай өнімдері көмірсутектердің әртүрлі топтарының қоспасы 
болғандықтан, олардың орташа тығыздығын мына формула бойынша 
анықтайды: 
1 1
2
2
1
2
...
...
n
n
орташа
n
V
V
V
V
V
V





 


 
немесе
1
2
1
2
1
2
...
...
n
оpташа
n
n
m
m
m
m
m
m





 


 
мұндағы 

1
, 

2
, ... 

n
– қоспадағы компоненттердің салыстырмалы 
тығыздықтары; V
1
, V
2
, … V
n 
– қоспадағы компоненттердің көлемі; m
1
, m
2
, … 
m
n
– қоспадағы компоненттердің массасы. 
3.1-Кестеде мұнай өнімдері үшін орташа температуралық түзету 
шамалары (

) берілген. 

34 
Алайда бұл формулалар арқылы есептелген тығыздықтар әр уақытта 
дұрыс бола бермейді. 

жүктеу/скачать 6,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: