А. Т. Сағынаев МҰнай мен газдың физикасы және химиясы
жүктеу/скачать 6,98 Mb. Pdf көрінісі
|
S4
| 4.5.
Көмірсутектерді бөлудің диффузиялық әдісі Диффузиялық әдістерге термодиффузия және мембраналық диффузия жатады. Термодиффузия құбылысының мәні бірнеше компоненттерден тұратын қоспада температуралар айырмашылығы болған кезде концентрациялар градиентінің пайда болуына негізделген. Термодиффузиялық колонналарда басқа әдістермен бөлуге өте қиын қоспаларды айырады. Термодиффузия әдісімен цис - және транс -декалиндерді, қоспадан таза тармақталған алкандар мен циклоалкандарды, моно-, би- және трициклді циклоалкандар қоспасын айыруға болады. Мембраналар арқылы диффузия кері осмос және ультрасүзу әдістерінде қолданылады. Осмос деп еріткіштің жартылай өткізгіш мембрана арқылы өз бетімен ерітіндіге өтуін айтады. Кері осмос деп еріткіштің осмос қысымынан артық қысымның әсерінен ерітіндіден кері бағытта өтуін айтады. Лас суды тазарту және суды тұщыту өндірістік қондырғылары кері осмос құбылысы негізінде жұмыс жасайды. Ультрасүзу процесі арқылы таңдамалы мембраналдарды пайдаланып сұйық фазада жоғары және төмен молекулалы қосылыстарды бөліп алады. Процестің қозғаушы күші 0,3-1 МПа жұмыс қысымы мен мембрананың келесі бетіндегі атмосфералық қысымның айырмашылығы болып табылады. Тесікшелері жоқ полимерлі мембраналарды газдар мен сұйықтарды мембрана арқылы буландырып бөліп алу үшін қолдануға болады. Процесс үш сатыдан тұрады: мембрана материалында компоненттердің таңдамалы түрде еруі, еріген молекулалардың мембрана арқылы диффузиялануы және мембрана бетінен диффузияланған молекулалардың булануы. Тесікшелері жоқ полимерлі мембраналар арқылы газдардың диффузиясы баяу жүретін болғандықтан бұл процесті газды фазада жүргізу өндірістік 61 масштабта мүмкін болмады. Сондықтан, іс жүзінде бұл процесті сұйық фазада ғана қолданудың маңызы бар. Компоненттерді таңдамалы түрде бөліп алу мембрананың материалынан ғана тәуелді, яғни оның қалыңдығынан байланысты емес. Диффузиялану жылдамдығы мембрананың қалыңдығына кері пропорционал, сондықтан өнімділігі жоғары болу үшін әдетте жұқа мембраналарды (0,01-0,1 мм) пайдаланады. Мембраналар арқылы диффузиялану процесінің негізгі кемшілігі оның өнімділігінің салыстырмалы түрде төмендігінде және мембраналардың жұмыс мерзімінің қысқалығында. Мұндай кемшіліктерді жою мақсатында компоненттерді бөлу үшін сұйық мембраналарды қолдану ұсынылған. Бұл әдіс май – су фазаларының шекарасының бетінде беттік-белсенді заттардан жасалған мембрана арқылы компоненттердің таңдамалы түрде өтуіне негізделген. Мұндай әдіспен қаныққан көмірсутектермен қоспасынан арендерді бөліп алуға болады. Арендер мембрана арқылы жоғары жылдамдықпен өтіп, ерітіндіде – майлы фракцияда жинақталады, ал қаныққан көмірсутектер сулы эмульсияда қалады. жүктеу/скачать 6,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|