183
пайда болатын пероксидті қоспалардың немесе басқа кездейсоқ қоспалардың
ыдырауы есебінен іске асуы мүмкін,
Қалыпты және төменгі температурада радикалды полимерлену үшін
құрамында мономер бар ортады жүретін тотығу-тотықсыздану реакциясы
есебінен пайда болатын инициирленуді қолданады.
Бұл жағдайда тотығу-
тотықсыздану реакцияларының аралық өнімдері болып табылатын бос
радикалдар полимерлену процесін бастаушы болып табылады. Мысал
ретінде сутек пероксидінің Fe
2+
ионымен әрекеттесуін алуға болады.
OH
радикалы
мономер
молекуласына
қосылып,
радикалды
полимерленуді бастайды. Мұндай инициирленудің ерекшелігі активтену
энергиясы өте төмен болады (12-20
ккал/моль
).
Радикалды полимерлену кезіндегі тізбектің
ұзару реакциясына бос
радикалдың мономер молекуласымен әрекеттесуінен тұратын бірнеше
сатылар кіреді. Әрбір сатыда пайда болған тізбектің өзі бос радикал қызметін
атқарады, осылайша молекулалық масса артып отырады.
Тізбектің ұзаруы реакциясының нәтижесінде
-байланыс
-байланысқа
айналады,
нәтижесінде
-
және
-байланыстар
энергияларының
айырмашылықтары есебінен жылу бөлінеді:
Тізбектің ұзару реакциясының активтену энергиясы 3-10
ккал/моль
деңгейінде болады.
Тізбектің үзілу реакциясы екі радикалдардың әрекеттесуі нәтижесінде
іске асуы мүмкін және бұл кезде жүйеде активті радикалдар жойылады.
Мысалы рекомбинация:
немесе диспропорциялану нәтижесінде:
Диспропорциялану кезінде полимер молекуласында
қос байланыстар
сақталады. Тізбектің үзілуінің активтену энергиясы әдетте 1,5
ккал/моль
артық болмайды
.