Абдигалиева т. Б

8 
Ғылым адам қоғамын дамытуда үлкен рөл атқарады. Ол адам қызметінің 
барлық салаларын материалдық және рухани түрде қамтиды. Ғылым ұғымы 
жаңа білім алу жөніндегі қызметті, сондай-ақ осы қызметтің нәтижесін, яғни 
әлемнің жалпы ғылыми бейнесін құрай отырып, алынған ғылыми білімнің 
мөлшерін қамтиды. 
Ғылымның тікелей мақсаты –өзі ашатын заңдар негізінде оны зерттеу 
пәнін құрайтын шынайы үдерістері мен құбылыстарын сипаттау, түсіндіру 
және болжау болып табылады. 
1.2 Ғылымның даму кезеңдері 
Алғашқы ғылыми білімдер өндірістік және танымдық үдерістер тығыз 
байланысқан кезеңіндегі ерте адамзат қоғамының тәжірибелік қызметінде 
қолданылды. Сондықтан, білім бастапқыда адам қызметінің нақты түрлеріне 
арналған әдістемелік нұсқаулардың рөлін орындай отырып, тәжірибелік 
сипатқа ие болды. 
Ежелгі Шығыс елдерінде (Египет, Үндістан, Қытай) болашақ ғылым үшін 
маңызды алғышарттар болып табылатын білімнің айтарлықтай саны 
жинақталған. Бұл кезеңде ғылыми қызмет субъектісін зерттеу мен қайта 
қалпына келтіруді ұйымдастыруға байланысты алғашқы белгілер пайда болған. 
Сонымен қатар, қауымдастық ғалымдар, ғылыми-зерттеу және оқу орындары 
пайда болған және жиі шоғырланған. Мысалы, ежелгі Мысырда өзіндік жоғары 
ғылыми мекеме – «Өмір үйі» болған, онда өндіріс пен зияткерлік еңбектің ең 
құнды жетістіктері жинақталған. 
Ежелгі Шығыс (Египет, Үндістан, Қытай) 
Ежелгі грек ғылымы (Демокрит, Аристотель) 
Орта ғасыр 
Араб Шығысы және Орта Азия (Ибн Сина, 
Беруни және т.б.) 
Еуропа (алхимия, астрология) (Галилей, 
Декарт, Ньютон) 
ХІХ ғасырдың ортасында заманауи ғылымның дамуы (Эйнштейннің 
салыстырмалық теориясы) 

9 
Ежелгі грек ғалымы (Демокрит, б.з.д. 460-370 жж.; Аристотель, б.з.д. 384-
322 жж.) табиғаттың, қоғамның және ойлаудың даму заңдылықтарына алғашқы 
сипаттама берген. Кейбір тарихшылар математика мен ғылыми таным жалпы 
Ежелгі Грецияда өз бастауын алған деп санайды. Әсіресе, осы кезеңде Фалес 
Милеттің еңбегі ерекше орын алады. Ол геометриялық бекітуді дәлелдеу 
қажеттілігі туралы алғашқы сұрақтарды тудырып, бірқатар дәлелдерді 
орындады. Грек философиясы ғылым дамуының бастапқы кезеңінде 
табиғаттың, ғарыштың және бүкіл әлемнің мәнін түсінуге деген ұмтылысымен 
ерекшеленді. Гректің алғашқы философтары әлемнің пайда болуына әсер еткен 
жағдайды, оның құрылымын және оның бастамалары мен себептерін түсінуге 
тырысты. Сондықтан, оларды «физиктер» деп атады, грекше «фюсис» сөзі - 
«табиғат» деген мағынаны береді.
Ежелгі Грецияда дерексіз тұжырымдамалар жүйесі ақыл-ойдың іс-
тәжірибесіне негізделген әлемнің объективті заңдарын іздеу дәстүрінен 
қалыптасқан. Осы кезеңде геометрияда (Евклид, б.ғ.д. IIIғ.), механикада 
(Архимед, б.ғ.д. 287-212жж.) және астрономияда (Птолемей, б.ғ.д. IIғ.) алғашқы 
теориялық жүйелер қалыптасқан.
Ортағасырлық дәуірде ғылымның дамуына Араб Шығысы мен Орта 
Азияның (Ибн Сина, 970-1037 жж.; Бируни, 973-1048 жж. және т.б.) белгілі 
ғалымдары үлкен үлес қосты. Олар медицина, философия, математика, 
астрономия, физика, геология, тарих және т.б. салаларда ғылымды дамытты. 
Ортағасырлық Еуропада схоластика, алхимия және астрология кең 
дамыды. 

жүктеу/скачать 1,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: